Ο Μπαρ, ένας από τους αγαπημένους ηθοποιούς του Δανού σκηνοθέτη Λαρς Φον Τρίερ, συμμετέχει σε δύο ταινίες που προβάλλονται στο Φεστιβάλ. Το «Dolphin man» του Λευτέρη Χαρίτου και στον «Σπόρο/ Grain» του Σεμίχ Καπλάνογλου.
Στο πρώτο φιλμ ξετυλίγεται η ζωή του θρυλικού δύτη Ζακ Μαγιόλ και ο Μπαρ αναλαμβάνει ρόλο αφηγητή. Στο δεύτερο δε, την πρώτη αγγλόφωνη ταινία του Τούρκου σκηνοθέτη, ο Μπαρ πρωταγωνιστεί στο ρόλο ενός επιστήμονα γενετικής. Πρόκειται για ένα ασπρόμαυρο, υπαρξιακό φιλμ επιστημονικής φαντασίας που μας μεταφέρει σε ένα κοντινό, απροσδιόριστο όμως μέλλον, σε μια απαγορευμένη ζώνη που ονομάζεται Νεκρή Γη.
Με κάποιο τρόπο ο δύτης Μαγιόλ και ο ήρωας στο φιλμ του Καπλάνογλου συνδέονται. Είναι άνθρωποι «που δεν πρόδωσαν τον εαυτό τους» ανέφερε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο γαλλικής υπηκοότητας, αλλά Αμερικανός στην… ψυχή, ηθοποιός και σκηνοθέτης. Εξάλλου, όπως ο ίδιος ανέφερε αρκετές φορές, «μπορεί να γεννήθηκα στη Δυτική Γερμανία από μητέρα Γαλλίδα και Αμερικανό πατέρα, αλλά από το 1974 που βρεθήκαμε στην Καλιφόρνια, έζησα εκεί. Είμαι Αμερικανός».
Τα ‘ψέματα’ του Χόλυγουντ
Παρ’όλα αυτά όταν η συζήτηση έφτασε στον κινηματογράφο, ο Μπαρ δεν δίστασε να… κατατροπώσει το Χόλυγουντ. «Το Χόλυγουντ μας δίδαξε πώς να λειτουργούμε ως έθνος, ως κοινότητα. Μεγαλώνοντας ποτέ δεν αμφισβήτησα τη χώρα μου. Οι ταινίες μας έλεγαν να μισούμε τους κομμουνιστές και το κάναμε. Τη δεκαετία ’60-’70 όμως με τον πόλεμο στο Βιετνάμ καταλάβαμε ότι μας έλεγαν ψέματα. Και τότε ο κινηματογράφος έγινε η άμυνα μας, το όπλο μας εναντίον αυτής της κατάστασης», ανέφερε.
Ομολόγησε δε, ότι το «Απέραντο Γαλάζιο» του άνοιξε έναν… ευρωπαϊκό δρόμο. «Αυτή η ταινία μου έκανε ένα τεράστιο δώρο, γιατί μου έδωσε επιλογές στην καριέρα μου. Μετά την ταινία του Μπεσόν είχα συμμετοχές σε ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Όλες όμως, όπου συμμετείχα, υπερβαίνουν την τοπική κινηματογραφία. Αποτελούν ένα σινεμά- εναλλακτική πρόταση απέναντι στον καπιταλισμό και το Χόλυγουντ. Εξάλλου, είμαστε όλοι κομμάτια της ίδιας ηπείρου, δεν ανήκουμε μόνο στη χώρα μας» υποστήριξε.
Ο απολυταρχικός καπιταλισμός
Βέβαια, ο καπιταλισμός –άλλο ένα θέμα το οποίο επανήρθε πολλές φορές στο λόγο του- έχει ‘αλώσει’ και το σινεμά. «Εγώ και οι συνεργάτες μου κάναμε έξι ταινίες πολύ δύσκολα. Το ανεξάρτητο σινεμά στη Γαλλία αρχίζει να εξαφανίζεται. Και μπορεί εγώ να είμαι προνομιούχος και να μπορώ να δημιουργώ ελεύθερα. Ζούμε όμως σε μια κοινωνία» συμπλήρωσε ο Μπαρ, «όπου ο αυταρχικός καπιταλισμός είναι ορατός και αυτό το βλέπουμε και στα φεστιβάλ. Με φοβίζει ότι 1-2 εταιρείες ελέγχουν το σύμπαν. Οι περισσότεροι συνάδερφοι μου είναι άνεργοι. Και φοβάμαι ότι ο έλεγχος θα γίνει καθολικός».
Ακόμη και αν βιώνουμε «το τέλος του καπιταλιστικού συστήματος» όπως υποστήριξε, «οι πολυεθνικές είναι πλέον ισχυρότερες από τα κράτη, τα οποία νομίζω ότι θα εξαφανιστούν γιατί δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν».
Μόνη λύση, όπως είπε, είναι να βρεθεί ένας άλλος δρόμος. Ίσως ακόμη και το διαδίκτυο να αποτελεί έναν τέτοιο. «Μπορεί το ίντερνετ να είναι μια μαύρη τρύπα που ρουφάει τα πάντα, αλλά την ίδια ώρα παρέχει σπόρους για ανθρώπινη αφύπνιση. Ένα πλανητικό όραμα θα δώσει λύση στην ανθρωπότητα» τόνισε.
Επιστροφή στην ουσία των πραγμάτων
Ο Ζαν-Μαρκ Μπαρ είναι υποστηρικτής του πνεύματος και όχι των υλικών αγαθών. Το έχει αποδείξει έμπρακτα, καθώς όπως παραδέχτηκε ουκ ολίγες φορές έχει χάσει χρήματα από δουλειές που του πρότειναν επειδή δεν τον έλκυαν. «Πρέπει να αντιληφθούμε» όπως τόνισε «ότι η ουσία είναι στο πνεύμα. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μόνο με υλικά αγαθά. Ζούμε όλοι στις ψευδαισθήσεις μας και θα πρέπει να ξυπνήσουμε εάν θέλουμε να επιβιώσουμε. Θα πρέπει να δούμε τι παρακαταθήκη μας έδωσαν οι πρόγονοι μας».
Γελώντας μάλιστα, έδωσε και ένα παράδειγμα με δύο συναδέρφους του. «Μπορεί ο Τζορτζ Κλούνεϊ ή ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ να είναι δύο πολύ καλοί ηθοποιοί και εκατομμυριούχοι υποθέτω. Σε πολλές ταινίες τους όμως δεν έχουν κάτι να πούνε. Βλέπετε, το κακό με το ψυχαγωγικό σινεμά είναι η ανευθυνότητα. Δεν ‘κουβαλά’ κανένα μήνυμα. Το σινεμά όμως θέλει ουσία, θέλει …δράμα. Είναι όπως οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες».
Τέλος, δεν δίστασε να απαντήσει ακόμη και στο θέμα των καταγγελιών που έκανε πρόσφατα η γνωστή Ισλανδή τραγουδίστρια Μπγιορκ για σεξουαλική παρενόχληση από Δανό σκηνοθέτη. Δεν τον κατονομάζει, αλλά εφ’όσον με έναν μόνο Δανό συνεργάστηκε, με τον Λαρς φον Τρίερ στο ‘Χορεύοντας στο σκοτάδι’, οι κατηγορίες είναι προφανές που απευθύνονται. «Ποτέ δεν αντιλήφθηκα ο Λαρς να ασκεί εκφοβισμό ή παρενόχληση» δήλωσε ο Μπαρ. «Η αποκάλυψη της Μπγιορκ με εκπλήσσει. Ίσως να παρερμήνευσε το ρόλο του ως σκηνοθέτη, καθώς και η ίδια δεν είναι ηθοποιός και ήταν δύσκολη η συνεργασία. Ήμουν όμως εκεί και είδα ότι δεν της αρέσει να της δίνουν εντολές» είπε γελώντας.
Προς στιγμήν λοιπόν, ο Ζαν-Μαρκ Μπαρ θα… ‘βουτήξει’ στις αίθουσες του Φεστιβάλ μαζί με τους σκηνοθέτες των ταινιών που συμμετέχει, ενώ αρχές Δεκεμβρίου θα ανεβάσει ένα θεατρικό έργο στο Βελιγράδι, καθώς στη ζωή του το σινεμά συμπορεύεται με το θέατρο.
*Προβολές ταινιών: «Dolphin man» του Λευτέρη Χαρίτου. Σάββατο 4 Νοεμβρίου στις 6 μ.μ. στο Ολύμπιον και Κυριακή 5 Νοεμβρίου στις 3.30 μ.μ. στην Αποθήκη 1 στο Λιμάνι, αίθουσα Σταύρος Τορνές.
«Ο σπόρος» του Σεμίχ Καπλάνογλου. Κυριακή 5 και Δευτέρα 6 Νοεμβρίου στις 8.30 μ.μ. στην Αποθήκη 1 στο Λιμάνι, αίθουσα Σταύρος Τορνές.
Και οι δύο ταινίες θα βγούνε στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες τον Ιανουάριο του 2018.
(πηγή: Έλσα Σπυριδοπούλου/Στο Κόκκινο)
