Κατά τη γνώμη της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης είναι εξόχως σημαντικός δείκτης της λειτουργίας ενός κράτους δικαίου, και θα έπρεπε να δίνεται σε αυτήν ουσιαστική σημασία – και επαρκής χρόνος για τη διεξαγωγή της. Εξάλλου, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατά την ολοκλήρωση της πρόσφατης αποστολής της στην Ελλάδα στις 6-8 Μαρτίου, συμπέρανε ότι ένα από τα σοβαρά ζητήματα στη λειτουργία του κράτους δικαίου στην Ελλάδα αφορά κακονομία στη νομοθετική διαδικασία, μεταξύ των οποίων και οι μη αποτελεσματικές και μη πραγματικές δημόσιες διαβουλεύσεις.
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) κατέθεσε τις αναλυτικές της προτάσεις στη δημόσια διαβούλευση του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, με βάση την εμπειρία και τη δράση της, στο πλαίσιο της νομικής συνδρομής σε συνδυασμό με την κοινωνική υποστήριξη, καθώς και τις δράσεις έρευνας και συνηγορίας για την ανάδειξη ευρύτερων ζητημάτων και προκλήσεων του συστήματος ασύλου σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Στις προτάσεις μας, καταθέτουμε τις παρατηρήσεις μας πάνω στις συγκεκριμένες επιπτώσεις των επιλεγμένων διατάξεων του Σχεδίου Νόμου στην προστασία των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, με έμφαση στις διατάξεις για την εξαίρεση της ανθρωπιστικής βοήθειας από τις κυρώσεις σε βάρος μεταφορέων (άρθρο 25), την οικογενειακή επανένωση (άρθρα 83 επ.) και τις άδειες διαμονής (άρθρα 165-167). Εκφράζουμε την έντονη διαμαρτυρία και ανησυχία μας και για τους περιορισμούς που θέτει το νομοσχέδιο στις άδειες διαμονής για ανθρωπιστικούς και εξαιρετικούς λόγους (άρθρο 134) αλλά και τον αποκλεισμό όσων έφτασαν στην Ελλάδα ως ασυνόδευτα παιδιά από την πραγματική πρόσβαση σε νόμιμη διαμονή (άρθρα 134 & 162).
Επιπλέον, επαναφέρουμε τις προτάσεις της κοινωνίας των πολιτών, που έχουμε ήδη διατυπώσει σε προηγούμενη δημόσια διαβούλευση του ν. 4825/2021 για την «Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών», για την επίτευξη, κατ’ ελάχιστον, της αναγκαίας εναρμόνισης της ελληνικής νομοθεσίας με το ενωσιακό δίκαιο. Η σχετική τροποποίηση των διατάξεων του Κώδικα Ασύλου και συναφών νομοθετικών κειμένων είναι ακόμα πιο επιτακτική ενόψει των διαδικασιών επί παραβάσει που έχει εκκινήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της χώρας για κακή μεταφορά της ενωσιακής νομοθεσίας, ιδιαίτερα με νέες προειδοποιητικές επιστολές για την Οδηγία 2008/115/ΕΚ για τις επιστροφές τον Σεπτέμβριο του 2022 και για την Οδηγία 2013/33/ΕΕ για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο τον Ιανουάριο του 2023.
Σημειώνουμε επιπλέον ότι, παρότι και οι νόμοι που είναι σε ισχύ (ν.4251/2014 και αντίστοιχα ν.3386/2005) – όπως και το παρόν Σχέδιο Νόμου – εξαιρούν, εξ ορισμού από το πεδίο εφαρμογής τους τα πρόσωπα που εμπίπτουν στις προστατευτικές διατάξεις της διεθνούς προστασίας, περιλαμβάνουν διατάξεις οι οποίες εφαρμόζονται ιδιαίτερα επαχθώς σε βάρος τους από την ελληνική διοίκηση αλλά και από τη δικαστική αρχή χωρίς εξαίρεση, και ως εκ τούτου πρόσωπα που χρήζουν διεθνούς προστασίας αντιμετωπίζονται ως παράτυποι αλλοδαποί, στους οποίους και επιβάλλονται εξαιρετικά αυστηρές κυρώσεις σχετικά με την είσοδο ή/και παραμονή τους στη χώρα.
Σύμφωνα με τους συντάκτες του, στο Σχέδιο Νόμου επιχειρείται «ο εξορθολογισμός των υφιστάμενων κατηγοριών αδειών διαμονής, με την απαλοιφή όσων αποτελούν εθνικές ρυθμίσεις και την υπαγωγή τους σε συναφείς κατηγορίες αδειών διαμονής που προβλέπονται στο Ενωσιακό Δίκαιο, καθώς και την ομαδοποίησή τους με βάση τον σκοπό και τη συνάφεια...» Τούτο, ωστόσο, όχι μόνον δεν υπηρετείται αλλά αντιθέτως αποδομείται, με συνέπεια των αποκλεισμό από έγγραφα διαμονής ανθρώπων που ζουν και είναι ενταγμένοι στην ελληνική κοινωνία και ιδίως απορριφθέντων αιτούντων άσυλο, μεταξύ των οποίων και νέα παιδιά που ήρθαν ως ασυνόδευτα ανήλικα και ενηλικιώθηκαν στην Ελλάδα» τονίζει η σχετική ανακοίνωση.
