H «Μπολσονάρια» σπουδή του Κωνσταντίνου Κυρανάκη, μέχρι πρότινος στενού συνεργάτη του Κυριάκου Μητσοτάκη, να καταγγείλει τις ΜΚΟ για την κατάληψη που στέγαζε πρόσφυγες στη οδό Σπύρου Τρικούπη, στα Εξάρχεια, πέρασε ως ανέκδοτο, όμως δεν είναι. Τα ευφάνταστα σενάρια της Ομάδας Αλήθειας, όπου με μια πρόχειρή συρραφή εντυπωσιακών στοιχείων μπορεί να ξορκίσεις μια πολιτική πραγματικότητα, δεν είναι αποτελεσματική μέθοδος όταν ασκείς εξουσία, άρα κρίνεσαι και για τα αποτελέσματα. Όπως έχει επανειλημμένα αποδειχθεί, όμως, όταν η πραγματικότητα δεν αρέσει στο σύστημα εξουσίας, τότε εκείνο ρέπει προς τον αυταρχισμό, τον κοινωνικό αυτοματισμό και την επιβολή.
Πριν λίγες ημέρες το πόρταλ του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Μαρινάκη, in.gr, ερμήνευε τα επεισόδια ενάντια στις εκκενώσεις των τεσσάρων καταλήψεων στα εξάρχεια ως «βεντέτα» μεταξύ της αστυνομίας και των αντιεξουσιαστών. Είχε προηγηθεί η δήλωση του αντιπροέδρου της ΠΟΑΣΥ και συνδικαλιστή της Νέας Δημοκρατίας Σταύρου Μπαλάσκα περί ακροαριστερών σκουπιδιών και φυσικά η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης ενάντια στο άσυλο.
Ωστόσο ο ωμός κυνισμός δεν θα βοηθήσει την κυβέρνηση. Μεγάλα και συμβολικά ζητήματα, όπως το προσφυγικό, οι καταλήψεις και τα Εξάρχεια που εξάπτουν τη φαντασία των δεξιών ψηφοφόρων, επενδεδυμένα με την αντιδημοκρατική ρητορική περί παρανομίας, δεν αντιμετωπίζονται με προχειρότητα και επικοινωνιακά τερτίπια. Ούτε με τον τραυματικό κοινωνικό αυτοματισμό, που θέτει μεγάλα τμήματα του λαού απέναντι στην εξουσία, όπως έκανε η κυβέρνηση Σαμαρά. Εκτός αν αυτό που επιχειρείται δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο η σύγκρουση αυτή καθεαυτή.
Πνεύμα ανοχής και αντίστασης
Τα Εξάρχεια είναι η πιο ευαίσθητη κοινωνικά γειτονιά της Αθήνας, ακολουθεί και εκφράζει τον παλμό της ελληνικής κοινωνίας. Από την αρχή της κρίσης η γειτονιά δεν έχει σταματήσει να αλλάζει θέτοντας τους κατοίκους της μπροστά σε νέες προκλήσεις. Η ανεργία των νέων, οι καταλήψεις, το προσφυγικό πρόβλημα, τα ναρκωτικά, η αύξηση της παραβατικότητας, η διεύρυνση της μαφίας σε όλη την Αττική και η είσοδός της στη γειτονιά, η άρνηση ενός μέρους της νεολαίας να αποδεχθεί δομές υποστήριξης, η έλλειψη εμπιστοσύνης προς το κράτος και τους θεσμούς που χαρακτηρίζει μεγάλα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας είναι εδώ ορατά και παρόντα. Η γειτονιά όμως διαφυλάσσει κάτι πολύτιμο για τη δημοκρατία και τον πολιτισμό μας: Το πνεύμα της ανοχής και της αντίστασης.
Οι καταλήψεις που υπάρχουν στις περισσότερες πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης, οι καταλήψεις στέγης προσφύγων και μεταναστών αποτελούν μια προσπάθεια σύνθεσης ενός αντιπαραδείγματος, ένα πείραμα που ανοίγει την περιοχή, αντί να την κλείνει, όπως κάνει η καταστολή. Οι καταλήψεις συνιστούν πολιτικό και πολιτιστικό πλούτο των ανοιχτών κοινωνιών και δεν απειλούν σε τίποτα την κρατική πολιτική. Για παράδειγμα το City Plaza, η κατάληψη που έληξε πρόσφατα υπήρξε παράδειγμα ανοχής, συνύπαρξης και κοινωνικής ενσωμάτωσης με διεθνή αναγνώριση που θα έπρεπε το κράτος να μελετήσει και να αγκαλιάσει αντί να αισθάνεται απειλή από αυτό. Η συλλήβδην καταγγελία των καταλήψεων δεν είναι μόνο βαθιά αυταρχική, αλλά κυρίως δηλώνει την ανασφάλεια εκείνων που εμμένουν σε αυτήν. Τη μη εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς και τη δημοκρατία.
Όσοι ζούμε στα Εξάρχεια γνωρίζουμε πολύ καλά τα προβλήματα της περιοχής, όπως συσσωρεύονται μέσα στα χρόνια. Είναι εκείνα που έφεραν αλλεπάλληλες κρίσεις και όχι η απόπειρα αντιμετώπισής τους από την κοινωνία, επιτυχημένη ή μη. Τη μαφία, το εμπόριο ναρκωτικών και τις συμμορίες δεν τις έφεραν οι καταλήψεις και οι πρόσφυγες στην περιοχή μας, αλλά η φτώχεια, η ανεργία, ο αποκλεισμός, η επιδεικτική άρνηση της αστυνομίας να κάνει τη δουλειά της.
Λάθη από καταλήψεις και αλληλέγγυους έχουν γίνει χωρίς αμφιβολία, όμως, αν θα έπρεπε κάποιος να εξεγείρεται σήμερα, είναι μάλλον οι αστυνομικοί που χρησιμοποιούνται για άλλη μια φορά σαν σώμα κοινωνικής καταστολής και χειραγώγησης. Το σχόλιο που ακούς αυτές τις μέρες στον δρόμο είναι: "Πώς είναι δυνατόν να μην τα βάζουν με τη μαφία και να μπαίνουν στη Σπύρου Τρικούπη και το Κ-Βοξ;". Ίσως είναι γιατί δεν έρχονται να «αποκαταστήσουν την τάξη», αλλά εξυπηρετούν εμμέσως τη διεύρυνση της εκμετάλλευσης και του εκφυλισμού που φέρνουν μαζί τους το Αirbnb, η μαφία, τα συμφέροντα και τα ναρκωτικά.
Η κυβέρνηση, είτε από άγνοια και ανευθυνότητα είτε από σκοπιμότητα, ανοίγει σήμερα ξανά μέτωπο ενάντια στην ελληνική νεολαία στον ίδιο ακριβώς χώρο που τραυμάτισε βαθιά το σώμα της ελληνικής κοινωνίας με τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008. Αντί να αγκαλιάσει τα θετικά εγχειρήματα, όπως οι καταλήψεις στέγασης προσφύγων, να απομονώσει τα αρνητικά και να κυνηγήσει τη μαφία, επιλέγει να κηρύξει «βεντέτα» μεταξύ εικοσάχρονων με στολή και χωρίς στολή. Ίσως αυτός που πραγματικά δεν ξεπέρασε ποτέ τα γεγονότα της περασμένης δεκαετίας να ήταν τελικά η ελληνική Δεξιά. Η ελληνική κοινωνία όμως έχει προχωρήσει. Έχει δώσει απαντήσεις σε πολλά και σε άλλα πασχίζει ακόμα. Η επιστροφή στο παρελθόν δεν θα βοηθήσει σε τίποτα.
