to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

16:20 | 11.03.2013

Πολιτισμός

Βιβλιοκριτική: Το αίμα δεν σταματάει ποτέ

Του Πάνου Ραμαντάνη


«Το αίμα δεν σταματάει ποτέ»… Μια πεζογραφική ακτινογραφία των κοινωνικών και πολιτικών καταστάσεων που «ζουν» και «αναπτύσσονται» στις ΗΠΑ κατά την περίοδο 1968 – 1972!

«Ο Ντουάιτ έσπρωξε μακριά το πιάτο του. Το φαγητό του αφαιρούσε ενέργεια και υπονόμευε τη φόρα που του έδινε η νικοτίνη και ο καφές. Οι τύποι από το Σικάγο είχαν το Στάρνταστ. Το Εφ Μπι Αϊ υποτίθεται  πως ήταν κατά του οργανωμένου εγκλήματος, παρ’ όλα αυτά κρατούσε εκεί μια σουίτα. Ο κύριος Χούβερ δεν είχε παράπονα από το οργανωμένο έγκλημα, που ήταν αυστηρά το μαύρο πρόβατο του Μπόμπυ Κ. και η αιτία της πτώση του. Ο κύριος Χούβερ μισούσε τα κομμούνια, του αραπάδες και τις αριστερές αλογόμυγες. Και προφανώς γούσταρε τις σκληρές μπριζόλες και τις μαραμένες σαλάτες…»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Τζέημς Ελλρόυ, «Το αίμα δεν σταματάει ποτέ».

Όταν μιλάμε για νουάρ μυθιστόρημα, τότε, η αναφορά και μόνο στο όνομα του Τζέημς Ελλρόυ πιστοποιεί, δίχως την παραμικρή αμφιβολία, την ξεχωριστό «πορτρέτο» του πεζογραφήματος. Όταν, μάλιστα, μιλάμε και για το κλείσιμο της τριλογίας που άνοιξε ο ίδιος ο Ελλρόυ με θέμα τον… «Αμερικάνικο υπόκοσμο» τότε το βιβλίο που κρατάμε στα χέρια μας, με τίτλο «Το αίμα δεν σταματάει ποτέ», έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον!

Οι σκέψεις του Ελλρόυ γυρνούν αρκετά χρόνια πίσω, κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 60 και πιο συγκεκριμένα στα 1968. Είναι η εποχή των μεγάλων ξεσηκωμών στην Ευρώπη (Μάης του 68, Άνοιξη της Πράγας…) και η εποχή των «μεγάλων δολοφονιών» στις ΗΠΑ. Με τους Ρόμπερτ Κέννεντυ και Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ νεκρούς, το σκοτεινό παρακράτος των μυστικών υπηρεσιών και της μαφίας ζει και βασιλεύει στις ΗΠΑ. Οι σκέψεις του Ελλρόυ γίνονται εικόνες… και οι εικόνες όμορφα λόγια που γεμίζουν, με διαβολική πράγματι ταχύτητα, κόλλες χαρτιού!

Το μυθιστόρημα «ζει» και «αναπτύσσεται από το 1968 έως το 1972, περίοδο που στην προεδρία των ΗΠΑ βρίσκεται ο Ρίτσαρντ Νίξον. Κεντρικοί ήρωες (χαρακτήρες) δύο παλιοί γνώριμοι (τους…  πρωτοσυναντήσαμε στο Αμερικάνικο ταξίδι θανάτου) και ένας νέος. Ο ιδιωτικός, πλέον, αστυνομικός, Ουέην Τέντροου Τζούνιορ, εκτελεστής και πατροκτόνος, μέγας μάγειρα της πρέζας και λυσσασμένο σκυλί των σκοτεινών ΗΠΑ! Λίγο παραδίπλα ο Ντουάϊτ Χόλλυ, πράκτορας του FBI, δεξί χέρι και συνεργάτης του Χούβερ σ’ όλες τις αθλιότητες, αλλά και «προστάτης» του Ουέην, όταν βέβαια υπάρχει λόγος. Ο τρίτος κεντρικός χαρακτήρας, του Ελλρόυ, ακούει στο όνομα Ντον Κράτσφηλντ ή αλλιώς «κωλοπαιδαράς», ένας άθλιος ιδιωτικός μπάτσος, ο οποίος, κάποιες φορές, παριστάνει και τον φωτογράφο, άρρωστος ηδονοβλεψίας με εξαιρετικές, όμως, ικανότητες στην παρακολούθηση λόγω της ιδιαίτερης (παιδική όψη…) εμφάνισής του.

 

Και όπως συμβαίνει συνήθως στις γραφές του Ελλρόυ, έρχονται οι στιγμές των μεγάλων ανατροπών, ψυχολογικών ή και πολιτικών κατά έναν περίεργο τρόπο... Και οι μεγάλες ανατροπές έρχονται, σχεδόν πάντα, παρέα με τον έρωτα και το πάθος! Έτσι, τα τρία ανδρείκελα του μυθιστορήματας, θα αρχίσουν να ερωτεύονται, άλλος πολύ και άλλος λιγότερο, μια θελκτική γκριζομάλλα, ονόματι Τζόαν Κλάϊν, ή αλλιώς «Κόκκινη Θεά», μια επαναστατική μορφή που ήταν πάντα παρούσα στα μεγάλα πολιτικά κινήματα της δεκαετίας του 50 και του 60. Η  γκριζομάλλα Τζόαν μαζί με την ερωμένη του Ντουάιτ, την κοκκινομάλλα ελληνοαμερικάνα Κάρεν Σιφάκις, αριστερή πανεπιστημιακό και ιδιαιτέρως επαναστατικό πνεύμα, θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στην… «ανατρεπτική πραγμάτωση» της ιστορίας αλλάζοντας τους τρεις ήρωες, οι οποίοι μέσα από τον έρωτα θα αρχίσουν να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά.

Μπορεί η κεντρική λογική του μυθιστορήματος να αναπτύσσεται γύρω από τα πέντε πρόσωπα που αναφέραμε πιο πάνω, αλλά υπάρχουν και αρκετοί άλλοι ήρωες και αντιήρωες με ιδιαίτερο ρόλο στην ιστορία. Δευτεραγωνιστές που δίνουν… «alternative» τόνο στο μυθιστόρημα όπως ο Μαρς Μπόουεν, ένας μαύρος μπάτσος και καταπιεσμένος ομοφυλόφιλος που προσπαθεί να διεισδύσει στις οργανώσεις των μαύρων για λογαριασμό του Ντουάιτ Χόλλυ και του Γραφείου ή όπως ο άθλιος Σκοττ Μπένετ, ένας βρώμικος μπάτσος, που δολοφονεί μαύρους και που υπάρχει και δραστηριοποιείται στη Νεγρούπολη του Λ.Α.

«Αμερικάνικο τάμπλοϊντ», «Αμερικάνικο ταξίδι θανάτου» και τώρα «Το αίμα δεν σταματάει ποτέ»! Η τριλογία του… Αμερικάνικου υποκόσμου ολοκληρωμένη έτοιμη να την καταβροχθίσει ο κάθε υποψιασμένος αναγνώστης. «Μια ματωμένη τομή της Αμερικής… Για μια ακόμα φορά μένουμε κατάπληκτοι μπροστά στο ιδεοληπτικό και λαμπρό μυαλό που τι συνέλαβε», γράφει η Observer στην κριτική της για το τελευταίο μέρος της τριλογίας. Και μόνο υπερβολή δεν υπάρχει στη κριτική αυτή! Ο Τζέημς Ελλρόυ, γι’ ακόμη μια φορά, εντυπωσιάζει! Όχι, το βιβλίο δεν είναι εύκολο. Ναι, η γραφή είναι πυκνή. Ναι, η ατμόσφαιρα φιλτράρεται από… δύσκολα πλάνα. Ε και; 

«Το αίμα δεν σταματάει ποτέ»… Μια πεζογραφική ακτινογραφία των κοινωνικών και πολιτικών καταστάσεων της περιόδου 1968 – 1972! Ο θάνατος του Μπόμπυ και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Οι Μαύροι Πάνθηρες και οι εξεγέρσεις. Οι ακροδεξιές και αντικομουνιστικές οργανώσεις που με την βοήθεια του αμερικάνικου κράτους – παρακράτους ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια! Οι εντάσεις με την Κούβα και οι καπνοί από την… «ανέγερση»  του τείχος του Βερολίνου. Ο Χούβερ και οι οσμές αθλιότητας του Εφ Μπι Αϊ... Εικόνες από μια εποχή που «κτίζει» την σύγχρονη Αμερική. Εικόνες από την αξεπέραστη γραφή του Τζέημς Ελλρόυ! 

**************************

"Το αίμα δεν σταματάει ποτέ παντρεύει εκρηκτικά την πραγματικότητα με τη φαντασία και γεννά το μεγαλύτερο αριστούργημα του Τζέημς Ελλρόυ". (Daily Telegraph)

"Κανείς δεν αποζημιώνεται από την παράνοια περισσότερο από τον Ελλρόυ. Κανείς δεν τολμάει να αγγίξει τόσο άφοβα τις πιο σκοτεινές στιγμές της αμερικανικής ιστορίας... Η τριλογία έχει τέτοιες φιλοδοξίες που δεν συγκρίνονται με κανένα άλλο έργο σύγχρονου αστυνομικού συγγραφέα. Μόνο ο Ρομπέρτο Μπολάνιο με τις μυστηριώδεις ιστορίες του πλησιάζει την ικανότητα του κ. Ελλρόυ να αναπτύσσει το είδος και να υπονομεύει τις συμβάσεις του". (The Economist)

"Ο Ελλρόυ δεν είναι ένας ρεπόρτερ, αλλά ένας μεγάλος δημιουργός. Η εκδοχή του της Αμερικής της δεκαετίας του '60 είναι ένας θρίαμβος της φαντασίας, μια εκδοχή αληθινή και εφιαλτική ταυτόχρονα... Η τηλεγραφική του πρόζα, απλή αλλά απόλυτα ελεγχόμενη, είναι τέλεια για την περιγραφή της ακραίας βίας. Το αίμα δεν σταματάει ποτέ είναι ένας εθιστικός, καταθλιπτικός και διασκεδαστικός απολογισμός των όσων διαπράττουν ανόητοι και κακοποιοί πολιτικοί στο όνομα της ....εθνικής ασφάλειας.... Κρίμα που ο Ελλρόυ δεν σχεδιάζει να ασχοληθεί με τη σύγχρονη Αμερική". (Daily Telegraph)

"Σε αρπάζει... σε μεθάει... σε οδηγεί σε μια παρανοϊκή ονειρική κατάσταση. Ένα tour de force στη μάχη για την ψυχή της Αμερικής... Υπάρχουν ισχυρές γυναίκες και αδιανόητες συμμαχίες, υπάρχει δολιότητα και απιστία. Η Τριλογία του Αμερικανικού Υποκόσμου είναι ένα μνημειώδες μυθοπλαστικό έργο, το στυλ του είναι μοναδικό και συναρπαστικό, και οι θεωρίες του για το τι κρύβεται πίσω από τα μεγάλα άλυτα γεγονότα της νουάρ ιστορίας της Αμερικής απόλυτα πιστευτές... Ο Ελλρόυ είναι σίγουρα ένας από τους πλέον γνήσιους και τολμηρούς συγγραφείς εν ζωή. Είναι ένα είδος νονού -με τη μαφιόζικη έννοια- των αμερικανικών γραμμάτων. Κουρνιάζει στη σκεπή σαν ένας σκοτεινός, σκεπτόμενος, νοήμων άγγελος". (Independent on Sunday)

"Μια ματωμένη τομή της Αμερικής... Για μία ακόμη φορά μένουμε κατάπληκτοι μπροστά στο ιδεοληπτικό και λαμπρό μυαλό που τη συνέλαβε". (Observer)

**************************

Ο Τζέιμς Ελρόι γεννήθηκε το 1948 στο Λος Άντζελες, μόνιμο σκηνικό των μυθιστορημάτων του. Σημαδεμένος από μια τρομερή προσωπική εμπειρία ενώ ήταν ακόμα παιδί (βρήκε τη μητέρα του φρικτά δολοφονημένη από αγνώστους) ο Ελρόι από νωρίς έδειξε την κλίση του στο γράψιμο. Η "Τετραλογία του Λος Άντζελες" - "Η μαύρη ντάλια", "Το μεγάλο πουθενά", "Λος Άντζελες εμπιστευτικό", "Λευκή τζαζ" (όλα στις εκδόσεις Άγρα)- τον καθιέρωσε διεθνώς ως τη μεγαλύτερη φωνή στο νουάρ μυθιστόρημα. Όλα του τα βιβλία εγκωμιάστηκαν και διακρίθηκαν όταν κυκλοφόρησαν. 

Το μυθιστόρημα "Αμερικάνικο ταμπλόιντ", πρώτο μέρος της "Τριλογίας του Αμερικανικού Υπόκοσμου", επιλέχθηκε από το περιοδικό "Time" ως το μυθιστόρημα της χρονιάς για το 1995. Το μυθιστόρημα αυτό διαδραματιζόταν στα χρόνια 1958-1963, τελειώνοντας με τη δολοφονία του Τζων Κέννεντυ. 

Ακολούθησε το δεύτερο μέρος της Τριλογίας, το "Αμερικανικό ταξίδι θανάτου το 2001", που διαδραματιζόταν στα χρόνια 1963-1968, τελειώνοντας με τις δολοφονίες του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του Μπόμπ Κέννεντυ. 

Με το "Αίμα δεν σταματάει ποτέ", που κρίθηκε βιβλίο της χρονιάς για το 2009 στις ΗΠΑ, ολοκληρώνεται η σύγχρονη εποποιία της Αμερικής αυτών των χρόνων. Ζει στο Κάνσας Σίτυ.

**************************

ΤΟ ΑΙΜΑ ΔΕΝ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ ΠΟΤΕ του ΤΖΕΗΜΣ ΕΛΛΡΟΫ

Είδος: Νουάρ Μυθιστόρημα

Εκδόσεις: Άγρα, 2010

Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης

Σελίδες: 823

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)