H Βίλα Κωνσταντινίδη (γνωστή και ως Πύργος Μανούσου), είναι ένα κτίριο μοναδικής ομορφιάς που διασώζεται στο Ίλιον. Χτίστηκε το 1928 από τον Άγγελο Μανούσο και τον Κωνσταντίνο Σταυρίδη και διαθέτει μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία που συνδυάζει ελληνικά και κεντροευρωπαϊκά στοιχεία και αποτελεί μια πρωτότυπη αστικού τύπου χαρακτηριστική κατοικία της εποχής της.
Η κατοικία είναι συνολικής επιφάνειας 354 τ.μ. και φέρει επικλινείς ξύλινες στέγες οι οποίες πλαισιώνουν έντονα διακοσμητικά μοτίβα στους τοίχους, περσιδωτά ξύλινα κουφώματα γαλλικού τύπου με εξέχουσες μπορντούρες και τελάρα σοβά περιμετρικά των παραθύρων. Τα δάπεδα αποτελούνται από τσιμεντένια πλακάκια με διάφορα διακοσμητικά σχήματα, ενώ στο ισόγειο υπάρχει μια εσωτερική στέρνα. Το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται το εν λόγω οίκημα έχει εμβαδό συνολικής επιφάνειας 775 τ.μ.
Λεπτομέρειες από τα παράθυρα της Βίλας Κωνσταντινίδη
Το αρχοντικό αποτέλεσε τμήμα της γεωργικής εταιρείας «Ε. και Α. Μανούσος & Κ. Σταυρίδης», που περιλάμβανε τη λειτουργία κονικλοτροφείου, πτηνοτροφείου, κτηνοτροφείου και δραστηριοποιήθηκε από το 1932 μέχρι την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Σύμφωνα με μαρτυρίες, κατά την περίοδο της Κατοχής φιλοξενήθηκαν σε αυτό αντάρτες, κατά την μετακίνησή τους από την Αθήνα στην Πάρνηθα, ενώ αργότερα, στην περίοδο της χούντας, στη Βίλα βρήκαν καταφύγιο διωκόμενοι αγωνιστές.
Το 2001, το οίκημα και το οικόπεδο πέρασαν στην κυριότητα του Δήμου Ιλίου με απευθείας αγορά έναντι 114 εκ. δραχμών, με στόχο να αναπαλαιωθεί και να λειτουργήσει σαν χώρος πολιτισμού. Αντιθέτως, 17 χρόνια αργότερα, η Βίλα παραμένει αναξιοποίητη και καμιά ενέργεια αποκατάστασης δεν έχει πραγματοποιηθεί. Αποκορύφωμα της αδιαφορίας της διοίκησης του Δήμου αποτελεί η ανέγερση, εμπρός από το διατηρητέο κτίριο του αρχοντικού, σκελετού οικοδομής που σήμερα είναι εγκαταλελειμμένος, προσβάλλει το χώρο με την αισθητική και τον όγκο του και του οποίου η νομιμότητα οφείλει να ελεγχθεί.
Η μόνη ενέργεια από την πλευρά του δήμου, ήταν η αίτησή του προς την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής του Υπουργείου Πολιτισμού, το 2010, για τον χαρακτηρισμό του κτηρίου ως διατηρητέου – κάτι που δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα. Ο δήμαρχος της πόλης, Ν. Ζενέτος, το 2014, ερωτηθείς κατά τη διάρκεια δημοτικού συμβουλίου από κάτοικους και συμβούλους για το μέλλον της Βίλας, ισχυρίστηκε ότι το αρχοντικό έχει πολλά κτιριολογικά προβλήματα και ότι θα πρέπει να κατεδαφιστεί και στη θέση του να κατασκευαστεί ένα ακριβές αντίγραφο. Σημειώνεται ότι το κτήριο υπέστη ιδιαίτερα σοβαρές ζημιές στο σεισμό του 1999, με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί «κίτρινο».
Το θέμα της αποκατάστασης της Βίλας Κωνσταντινίδη ήρθε ξανά στην επικαιρότητα πριν λίγες μέρες με αφορμή κοινοβουλευτική ερώτηση του ΚΚΕ. Παρόλα αυτά, εδώ και χρόνια κάτοικοι και συλλογικότητες της περιοχής με κινητοποιήσεις και παρεμβάσεις στο δημοτικό συμβούλιο έθεταν επιτακτικά το ζήτημα της διάσωσής της. Μάλιστα, η δημοτική κίνηση Ιλίου «Αλληλέγγυα Πόλη», ήδη από το Νοέμβριο του 2017, με δημόσια ανακοίνωσή της, κάλεσε τη δημοτική αρχή να εξετάσει το ενδεχόμενο να ενταχθεί το έργο της αποκατάστασης της Βίλας σε χρηματοδότηση για την δημιουργική επανάχρηση δημοτικής ακίνητης περιουσίας, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως χώρος πολιτισμού και κοινωφελών χρήσεων.
Παρέμβαση της Πρωτοβουλίας Πολιτών Ιλίου Αντίστασης και Αλληλεγγύης για τη διάσωση της Βίλας Κωνσταντινίδη, το Φεβρουάριο του 2014
Με την κατάλληλη διαμόρφωση του κτηρίου εσωτερικά και εξωτερικά και την εφαρμογή της νέας του χρήσης, θα μπορούσε να επιτευχθεί η απόδοσή του στους πολίτες και η λειτουργική επανένταξή του στον ιστό της πόλης, συμβάλλοντας άμεσα και έμμεσα στην κοινωνική και οικονομική αναζωογόνηση της περιοχής. Η μέχρι σήμερα εγκατάλειψη της Βίλας Κωνσταντινίδη, η χαρακτηριστική ολιγωρία και η αδιαφορία των αρμόδιων αρχών συμπεριλαμβανομένης της δημοτικής αρχής, αντανακλά με σαφή τρόπο μια συνολική απαξίωση προς την τοπική ιστορία και την αρχιτεκτονική που σε καμία περίπτωση δεν τιμάει τον πολιτισμό μας.
* Ο Κώστας Κάβουρας είναι οικονομολόγος, δημοτικός σύμβουλος Ιλίου και επικεφαλής της «Αλληλέγγυας Πόλης».
