Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ παρέμειναν πέρυσι ξεριζωμένοι από τις εστίες τους, κυρίως εξαιτίας του πολέμου πλήρους κλίμακας στην Ουκρανία, παράλληλα με άλλες συγκρούσεις και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αυξάνοντας έτσι την επείγουσα ανάγκη για άμεση, συλλογική δράση προκειμένου να μετριαστούν οι αιτίες και οι επιπτώσεις του εκτοπισμού, υπογραμμίζει η Ύπατη Αρμοστεία που διαπιστώνει στην έκθεση ότι μέχρι το τέλος του 2022, ο αριθμός των ανθρώπων που εκτοπίστηκαν λόγω πολέμου, διωγμών, βίας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανέρχεται σε 108,4 εκατομμύρια. Ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος κατά 19,1 εκατομμύρια σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα και αποτελεί τη μεγαλύτερη αύξηση που έχει σημειωθεί ποτέ από χρόνο σε χρόνο.
«Σήμερα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δημοσιεύει την Έκθεση "Παγκόσμιες Τάσεις" για το 2022, μια χρονιά κατά την οποία ο αριθμός των αναγκαστικά εκτοπισμένων αυξήθηκε για μια ακόμη φορά, σημειώνοντας μάλιστα νέο ρεκόρ. Η ανοδική τάση συνεχίστηκε και το 2023, σε μεγάλο βαθμό λόγω της κατάστασης στο Σουδάν, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των αναγκαστικά εκτοπισμένων παγκοσμίως σε περίπου 110 εκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι από 1 στους 74 ανθρώπους παγκοσμίως παρέμειναν ξεριζωμένοι από τις εστίες τους, εξαιτίας των συγκρούσεων, των διωγμών και των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρία Κλάρα Μαρτίν, αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα και προσθέτει: «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που εκτοπίστηκαν βίαια από τα σπίτια τους (σε ποσοστό 58%) παρέμειναν εντός της ίδιας τους της χώρας, ενώ το 70% των προσφύγων ζουν σε χώρες που γειτνιάζουν με τις χώρες προέλευσής τους. Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, οι πρόσφυγες ΔΕΝ κατευθύνονται μαζικά προς την Ευρώπη ή άλλες ανεπτυγμένες χώρες ενώ οι περισσότεροι θα επέστρεφαν στην πατρίδα τους αν οι συνθήκες το επέτρεπαν. Μέχρι να συμβεί αυτό, ωστόσο, οι χώρες υποδοχής δεν μπορούν να φέρουν μόνες τους την ευθύνη. Είναι πολύ σημαντικό και αναγκαίο να συνδράμει και ο υπόλοιπος κόσμος και να υπάρξει μεγαλύτερος επιμερισμός της ευθύνης με τις χώρες που φιλοξενούν τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων».
Η ανοδική πορεία του παγκόσμιου αναγκαστικού εκτοπισμού δεν έδειξε σημάδια επιβράδυνσης το 2023, καθώς το ξέσπασμα της σύρραξης στο Σουδάν προκάλεσε νέες εκροές, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των εκτοπισμένων παγκοσμίως σε περίπου 110 εκατομμύρια μέχρι τον Μάιο.
«Τα στοιχεία αυτά μας δείχνουν ότι κάποιοι άνθρωποι καταφεύγουν πολύ γρήγορα σε διαμάχες ενώ αργούν πολύ στο να βρουν λύσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα κάθε ένας από τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ξεριζώθηκαν βίαια από τα σπίτια τους να βιώνει καταστροφή, εκτοπισμό και οδύνη», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Φίλιππο Γκράντι.
Από το παγκόσμιο σύνολο, 35,3 εκατομμύρια ήταν πρόσφυγες, δηλαδή άνθρωποι που διέσχισαν διεθνή σύνορα για να βρουν ασφάλεια, ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό - 58 τοις εκατό, που αντιπροσωπεύει 62,5 εκατομμύρια ανθρώπους - εκτοπίστηκαν μέσα στις ίδιες τους τις χώρες λόγω συγκρούσεων και βίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν ο κυριότερος παράγοντας εκτοπισμού το 2022. Ο αριθμός των προσφύγων από την Ουκρανία εκτοξεύθηκε από 27.300 στο τέλος του 2021 σε 5,7 εκατομμύρια στο τέλος του 2022 - αντιπροσωπεύοντας την ταχύτερα εξελισσόμενη προσφυγική κρίση στοn κόσμο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των προσφύγων από το Αφγανιστάν - κυρίως όσων φιλοξενούνταν στο Ιράν, με πολλούς να έχουν φτάσει τα προηγούμενα χρόνια - αναθεωρήθηκαν αρκετά προς το πάνω στα τέλη του 2022. Ομοίως, βάσει νέων εκτιμήσεων, η έκθεση αντανακλά μεγαλύτερους αριθμούς Βενεζουελάνων σε Κολομβία και Περού, οι οποίοι αναφέρονται κυρίως ως «άλλοι άνθρωποι που χρήζουν διεθνούς προστασίας».
Τα στοιχεία επιβεβαίωσαν επίσης ότι εξακολουθούν οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στον κόσμο - και όχι τα πλούσια κράτη - να είναι αυτές που φιλοξενούν τους περισσότερους εκτοπισμένους, υπολογίζοντας είτε τα οικονομικά μεγέθη είτε την αναλογία του πληθυσμού. Οι 46 λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1,3 τοις εκατό του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ωστόσο φιλοξενούν πάνω από το 20 τοις εκατό του συνόλου των προσφύγων. Η χρηματοδότηση για τις πολυάριθμες καταστάσεις εκτοπισμού και για τη στήριξη των χωρών υποδοχής ήταν ελλιπής σε σχέση με τις ανάγκες την περασμένη χρονιά και παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και το 2023 ενώ οι απαιτήσεις αυξάνονται.
Ενώ ο συνολικός αριθμός των εκτοπισμένων συνέχισε να αυξάνεται, η έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» κατέδειξε επίσης ότι όσοι αναγκάζονται να ξεριζωθούν δεν είναι καταδικασμένοι να μείνουν στην εξορία, αλλά μπορούν και επιστρέφουν στην πατρίδα τους, εθελοντικά και με ασφάλεια. Το 2022, περισσότεροι από 339.000 πρόσφυγες επέστρεψαν σε 38 χώρες, και παρόλο που ήταν λιγότεροι από το προηγούμενο έτος, σημειώθηκε σημαντικός αριθμός εθελοντικών επιστροφών στο Νότιο Σουδάν, τη Συρία, το Καμερούν και την Ακτή Ελεφαντοστού. Στο μεταξύ, 5,7 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι επέστρεψαν το 2022, κυρίως εντός της Αιθιοπίας, της Μιανμάρ, της Συρίας, της Μοζαμβίκης και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.
Στο τέλος του 2022, εκτιμάται ότι 4,4 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ήταν ανιθαγενείς ή με απροσδιόριστη εθνικότητα, αριθμός αυξημένος κατά 2 τοις εκατό σε σχέση με το τέλος του 2021.
Η έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» δημοσιεύεται έξι μήνες πριν από το δεύτερο Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες, μια σημαντική συνάντηση στη Γενεύη που θα συγκεντρώσει ένα ευρύ φάσμα φορέων με σκοπό την εξεύρεση νέων λύσεων και την εδραίωση της αλληλεγγύης προς τους ανθρώπους που αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή και τις χώρες υποδοχής τους.
