Στις 25 Απριλίου, ο 64χρονος Οσμάν Καβαλά καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, χωρίς τη δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους, γεγονός που μεταφράζεται σε ισόβια στη φυλακή για τον τούρκο ακτιβιστή, εφόσον η απόφαση δεν ανατραπεί στα εφετεία. Μαζί του καταδικάστηκαν σε κάθειρξη 17 ετών άλλοι 7 ακτιβιστές, με την κατηγορία ότι τον βοήθησαν. Ποιο ήταν το έγκλημα του Καβαλά για το οποίο διώκεται απηνώς και παρέμενε στη φυλακή, χωρίς δίκη, εδώ και 4,5 ήδη έτη; Η κατηγορία είναι ότι προσπάθησε να ανατρέψει την κυβέρνηση Ερντογάν στηρίζοντας οικονομικά τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του κινήματος του Γκεζί και το πραξικόπημα του 2016. Ο τούρκος πρόεδρος, εν μέσω διεθνούς κατακραυγής για τη συγκεκριμένη απόφαση, θεώρησε πως «είναι επιτυχία για τη δημοκρατία μας το ότι τα αμερόληπτα δικαστήριά μας καταδικάζουν τους πραξικοπηματίες με την τιμωρία που τους αξίζει…».
Βέβαια, όσοι παρακολούθησαν τη δίκη σχολιάζουν τη διεκπεραιωτική - διάρκειας μίας μόνο ώρας - συνεδρίαση των δικαστών, το γεγονός ότι δε ρωτήθηκε ο κατηγορούμενος για το άλλοθί του, το γενικόλογο και ασαφές κατηγορητήριο, το ότι περισσότερο μιλούσαν στα κινητά τους οι δικαστές παρά παρακολουθούσαν τους συνήγορους και τη διαδικασία, ακόμη και το ότι ο Καβαλά δεν βρισκόταν καν στο δικαστήριο αλλά έβλεπε μέσω βιντεοκλήσης τη δίκη του από τη φυλακή. Ο Κεμάλ Κιλισντάρογλου, επικεφαλής του κεμαλικού κόμματος CHP, δε δίστασε να μιλήσει για «προειλημμένες αποφάσεις των δικαστών», ενώ οι διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη και άλλες μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, με το σύνθημα #GeziyiSavunuyoruz (υπερασπιζόμαστε το Γκεζί) να πλημμυρίζει το twitter, έδωσαν το στίγμα μιας τουρκικής κοινωνίας που αφουγκράζεται όσα συμβαίνουν παρά το φόβο και την καταστολή. Και ίσως αυτό είναι που κυρίως φοβάται και ο τούρκος πρόεδρος, γι’ αυτό και επέμεινε, σχεδόν εκδικητικά, να ολοκληρωθεί η «δίκη» τώρα.
Το Γκεζί δεν χωράει σε τέσσερις τοίχους
Έχει σημασία να διασαφηνιστούν οι λόγοι για τους οποίους δρομολογήθηκε η καταδίκη αυτό το διάστημα, ενώ ο Καβαλά ήταν ήδη προφυλακισμένος από το 2017 και ενώ ήταν σαφές ότι μια τέτοια κίνηση θα προκαλούσε νέες αρνητικές αντιδράσεις εντός και εκτός Τουρκίας και θα τον καθιστούσε, ακόμη περισσότερο, ένα σύμβολο του κινήματος Γκεζί. Ενδεικτική η δήλωση του, επίσης φυλακισμένου εδώ και χρόνια, αρχηγού του αριστερού, φιλοκουρδικού HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς πως «Το Γκεζί δεν χωράει σε τέσσερις τοίχους».
Για να γίνει λοιπόν σαφέστερο το «στοιχείο» που θέλει να καταστείλει ο τούρκος πρόεδρος, πρέπει να αναφερθούμε στη σημασία του κινήματος, για την τουρκική αντιπολίτευση και για την κοινωνία των πολιτών της Τουρκίας. Η αυθόρμητη αντίδραση προοδευτικών πολιτών από διάφορους πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους, στην τεράστιας κλίμακας και χωρίς κανένα κοινωνικό πρόσημο ανοικοδόμηση της Κωνσταντινούπολης σε μια λογική αγρίως εμπορευματοποιημένη και παράλληλα θρησκειοκεντρική, είχε ως αποτέλεσμα μια διαμαρτυρία - για να γλιτώσει το χτίσιμο το πάρκο Γκεζί - που εκδηλώθηκε αρχικά σε τοπική κλίμακα το 2013, εξελίχθηκε όμως σε αντικυβερνητική διαδήλωση και κλιμακώθηκε σε μαζικές αντιπολιτευτικές διαδηλώσεις στις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας για μέρες. Οι επεμβάσεις της αστυνομίας είχαν ως αποτέλεσμα οκτώ νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Τότε, ο διοικητής της επαρχίας της Κωνσταντινούπολης Χουσείν Αβνί Μουτλού, ευχαριστώντας τους αστυνομικούς είχε δηλώσει ότι «έγραψαν ιστορία».
Χαραμάδα δημοκρατίας
Αλλά η ιστορία κατέγραψε και κάτι άλλο: για πρώτη φορά στη ζωή πολλών νέων Τούρκων που είχαν γεννηθεί και μεγαλώσει αποκλειστικά υπό διακυβέρνηση Ερντογάν, έγινε αντιληπτή μια τομή, μια «χαραμάδα δημοκρατίας». Μια απτή απόδειξη ότι ο λόγος και η άποψή τους είναι μαζική και μπορεί να ακουστεί, ότι είναι πολιτικά υποκείμενα και μπορούν –και πρέπει- να μην αφήνουν την πολιτική στους «επαΐοντες» τύπου Ερντογάν αλλά να διαμαρτύρονται και να διεκδικούν οι ίδιοι. Έχει σημασία ότι η μαζική αμφισβήτηση του κινήματος του Γκεζί ήταν πολιτική αλλά πολυσυλλεκτική και όχι πολιτικά καθοδηγούμενη. Ήταν αντιπολιτευτική στην ουσία της καθώς ζητούσε μεγαλύτερη συμμετοχή στο χώρο, στην οικονομία, στην πολιτική και τελικά στη δημοκρατία. Το «σύστημα Ερντογάν» δεν έχει τα μέσα να έρθει σε διάλογο με τέτοιες κοινωνικές δυνάμεις ή να τις προσεταιριστεί, και μπορεί να τις αντιληφθεί μόνο ως απειλή για τη δική του μονολιθική εξουσία. Μόνη απάντηση λοιπόν θεωρεί πως είναι η καταστολή, ο αφανισμός των διαφορετικών αυτών φωνών, με οποιοδήποτε κόστος. Ιδιαιτέρως τώρα, που η πολιτική δύναμη του κυβερνητικού συνασπισμού μειώνεται, λόγω οικονομικών και άλλων παραγόντων, μια τέτοια κίνηση δείχνει πρόθεση για περαιτέρω διαίρεση και πόλωση της τουρκικής κοινωνίας, ιδίως των συντηρητικών τμημάτων της που παραδοσιακά τον στηρίζουν.
Πολιτική δίωξη
Έχει ενδιαφέρον η δήλωση Τσαβούσογλου για τις διαμαρτυρίες υπέρ του Καβαλά, καθώς δείχνει πώς αντιλαμβάνεται ένας συστημικός πολιτικός, την «αντιπολίτευση»: «Πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στη φυλακή στην Τουρκία! Γιατί ασχολούνται τόσο πολύ με αυτό το άτομο; Λένε, (σ.σ η τουρκική κυβέρνηση) ‘θέλουν να φιμώσουν την αντιπολίτευση’. Έχει πολιτικό κόμμα ο άνθρωπος;» Μπορεί λοιπόν να μην έχει πολιτικό κόμμα ο Καβαλά – πώς θα μπορούσε άλλωστε - αλλά η δίωξή του είναι καθαρά πολιτική, όπως πολιτική είναι η στάση και η δράση του τα χρόνια πριν τη φυλάκισή του, μέσω του Anadolu Kültür και της προσπάθειας αναψηλάφησης του πολυπολιτισμικού παρελθόντος της Τουρκίας.
Μπροστά στις πολλαπλές κρίσεις που έχει να διαχειριστεί ο Ερντογάν, οι αποφάσεις εις βάρος του Καβαλά και των συγκατηγορουμένων του είναι μια επίδειξη δύναμης σε φίλους και –κυρίως– σε εχθρούς και προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση. Και χειρότερο «εχθρό» από όλους φαίνεται πως θεωρεί ο τούρκος πρόεδρος το φάντασμα της δημοκρατίας που τον κυνηγά από το Γκεζί έως τις φυλακές της Σηλυβρίας, όπου βρίσκεται ο Καβαλά.
