Το ραντεβού του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Χάκαν Φιντάν την Τρίτη στην Άγκυρα αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας θα κάτσουν μετά από πολύ καιρό να συζητήσουν για τα επόμενα βήματα στις πολύπαθες διμερείς σχέσεις. H απόσταση στις θέσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας είναι μεγάλη και είναι δύσκολο να γεφυρωθεί, όπερ σημαίνει ότι συνυποσχετικό για να πάνε οι δύο χώρες στη Χάγη για τον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων θα κάνουμε πολύ καιρό να δούμε. Εάν το δούμε ποτέ. Ωστόσο, και η κυβέρνηση Μητσοτάκη και η κυβέρνηση Ερντογάν, μετά τις εκλογές που κέρδισαν και οι δύο στις αρχές του καλοκαιριού, δείχνουν αποφασισμένες, τουλάχιστον να παραμείνουν στο μονοπάτι της αποκλιμάκωσης.
Όταν ο νέος επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, Φιντάν, έκανε την πρώτη ομιλία του στους Τούρκους πρέσβεις, απέφυγε τις κορώνες που συνήθιζαν οι προκάτοχοί του. Αντιθέτως, μίλησε μάλλον… επίπεδα, σχεδόν τεχνοκρατικά, και υπογράμμισε πως η κυβέρνησή του επιθυμεί να προωθήσει τις σχέσεις της με όλες τις χώρες της περιοχής «μέσω θετικής ατζέντας». Και εξέφρασε την «ειλικρινή βούληση» για επίλυση των προβλημάτων με την Ελλάδα, προσθέτοντας ότι αναμένει την ίδια ειλικρίνεια από την Ελλάδα. Ο Φιντάν δεν ξέχασε να πει ότι «θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα συμφέροντά μας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με προσοχή».
Θετικό κανάλι επικοινωνίας
Από την πλευρά του, ο Γεραπετρίτης, μιλώντας στο περιθώριο του άτυπου συμβουλίου υπουργών που έγινε τις προάλλες στο Τολέδο υπογράμμισε την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να επιχειρήσει μια νέα αρχή με την Τουρκία, με τελικό στόχο την προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο, εάν υπάρχει πράγματι η δυνατότητα να γίνει αυτό για τη μόνη διαφορά που λέει ότι έχει η Ελλάδα, την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Ο υπουργός Εξωτερικών δήλωσε συγκρατημένα αισιόδοξος ότι μπορεί να στηθεί «ένα βατό και θετικό κανάλι επικοινωνίας, μέσα από θετικές δράσεις, τις οποίες θα αναπτύξουμε».
Το ζητούμενο για την ελληνική κυβέρνηση είναι να παραμείνει ήρεμο το κλίμα και μετά τη λήξη του θερινού μορατόριουμ στο Αιγαίο. Κι αυτό φαίνεται ότι το θέλει και ο Τούρκος Πρόεδρος, ο οποίος, σε αυτή τη φάση, προσπαθεί να κλείσει πολλά από τα ανοιχτά μέτωπα που έχει με τους γειτόνους κι όχι να ανοίξει καινούργια. Κι ένα από τα μέτωπα που κλείνει σχετικά εύκολα, επειδή επί της ουσίας δεν έχει ανοίξει επί του πεδίου, είναι αυτό με την Ελλάδα. Προσφέροντας, παράλληλα, πλεονεκτήματα στη γείτονα.
Η φιλολογία για τα F-16
Θυμηθείτε τους τόνους μελάνης που έχουν χυθεί τους τελευταίους μήνες, ειδικά μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, για το με ποιους όρους θα επιτραπεί τελικά στην Τουρκία να εκσυγχρονίσει τον στόλο των μαχητικών F-16 της και να αγοράσει καινούργια. Μάλιστα, κεντρικό ρόλο στα δημοσιεύματα εν Ελλάδι παίζει η στάση του Κογκρέσου -και του αγαπημένου μας γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος αυτό τον Αύγουστο έκανε διακοπές στα μέρη μας και πήγε και στην Κύπρο- και οι όροι που βάζει στην Άγκυρα να μην χρησιμοποιήσει τα αμερικανικής κατασκευής μαχητικά εναντίον της Ελλάδας. Ή έστω για παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, όπως τις αντιλαμβάνεται το Κογκρέσο.
Αντιθέτως, όταν πανηγυρίζουμε για τα δικά μας F-16 και για τη μελλοντική συμμετοχή μας στο πρόγραμμα των F-35 -από το οποίο έχει… εξοριστεί η Τουρκία- ξεχνάμε ότι ισχύουν οι ίδιοι κανόνες. Ότι ούτε η Ελλάδα νομιμοποιείται να χρησιμοποιήσει αμερικανικής κατασκευής όπλα σε βάρος άλλου κράτους - μέλους του ΝΑΤΟ.
Βέβαια, η Ελλάδα διακηρύσσει σε όλους τους τόνους -και υπό όλες τις κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης- ότι δεν έχει επιθετικές βλέψεις, ότι είναι μια χώρα ειρηνική. Η οποία, εκτός από τον κλάδο ελαίας, επιλέγει και την ενίσχυση της αποτρεπτικής της ισχύος έναντι της αναθεωρητικής δύναμης στα ανατολικά σύνορά της. Αλλά και η Τουρκία, προσφάτως, διά στόματος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από το Βίλνιους, όπου και συναντήθηκε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, υποστηρίζει ότι ουδέποτε έχει χρησιμοποιήσει τα F-16 εναντίον της Ελλάδας, ούτε προτίθεται να το κάνει στο μέλλον. Ποιες παραβιάσεις και ποιες υπερπτήσεις…
Ο βασικός εχθρός
Για αυτούς που έχουν το μαχαίρι και το πεπόνι, που πουλούν τα αεροσκάφη και καθορίζουν το πού μπορούν ή δεν μπορούν να επιχειρήσουν, το μείζον δεν είναι οι επιθυμίες -και οι φόβοι- των αγοραστών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν τους σχεδιασμούς τους στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ με γνώμονα τα δικά τους συμφέροντα και τα συμφέροντα της Συμμαχίας, όπως πρωτίστως αυτές τα ορίζουν. Εν έτει 2023 ο βασικός εχθρός της Συμμαχίας είναι η Ρωσία και εδώ βασίζονται οι σχεδιασμοί στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έχει γίνει τόσο σημαντική η Αλεξανδρούπολη για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ενώ για τον ίδιο λόγο ενδέχεται να υλοποιηθεί -εάν υλοποιηθεί ποτέ- η τροπολογία που πέρασε από το αμερικανικό Κογκρέσο για περαιτέρω ΝΑΤΟϊκές βάσεις σε ελληνικά νησιά. Οι ΗΠΑ δεν θα επιδιώξουν να χρησιμοποιήσουν -εάν χρησιμοποιήσουν- τη Σκύρο για να μπουν στο μάτι της Τουρκίας.
Θεωρητικά, οι σχεδιασμοί αυτοί δεν έρχονται σε αντίφαση με τα συμφέροντα της Ελλάδας -ή της Τουρκίας- αφού κι αυτές ανήκουν στη Συμμαχία. Θεωρητικά μόνο.
Στην πράξη, η Ελλάδα θεωρεί μείζονα κίνδυνο τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας. Δεν ξεχνά το casus belli ούτε την αδιαφορία της Συμμαχίας έναντι της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974 -όσες ευθύνες κι αν είχε για την εξέλιξη αυτή η αμερικανοκίνητη χούντα στην Ελλάδα- αλλά ούτε και τα πολύ πρόσφατα επεισόδια στη Νεκρή Ζώνη στην Κύπρο, όπου, με την επίκληση της ανάγκης για καλύτερους δρόμους, οι δυνάμεις κατοχής προσπαθούν να αλλάξουν το στάτους κβο.
Γι' αυτό και οι πανηγυρισμοί είτε για τα F-16 και F-35, είτε για τη σθεναρή στάση του ελληνικού λόμπι στην Ουάσιγκτον, είτε για την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης, είτε για το ενδεχόμενο να γίνει αμερικανική βάση η Σκύρος είναι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα. Με αποδέκτη πρωτίστως το εσωτερικό ακροατήριο. Που είναι εκπαιδευμένο από την επικοινωνιακή μηχανή της Ν.Δ. στο πίστευε και μη ερεύνα.
