Του ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΚΟΤΣΙΡΑ
Μερικές φορές είναι εκπληκτικό πώς μέσα από τις μεγάλες συμφορές, μπορούν να βγουν στην επιφάνεια φωτεινές και αισιόδοξες πτυχές του ανθρώπου και της κοινωνίας. Αυτό που έχει γεννηθεί τον τελευταίο καιρό της περιοχή της Ροτζάβα (κουρδικό τμήμα της Συρίας), μέσα στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, είναι όχι μόνο άξιο αναφοράς, αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει φωτεινό παράδειγμα και για άλλες περιοχές του κόσμου.
Μέσα στα χαλάσματα που προκλήθηκαν από τις μάχες, και τον σκοταδισμό που θέλει να προάγει το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος, οι Κούρδοι της Ροτζάβα αντιπαραθέτουν την οικοδόμηση μιας κοινωνίας όπου η εξουσία θα πηγάζει «από τα κάτω», σε ένα πλαίσιο άμεσης δημοκρατίας και χωρίς καμία θρησκευτική, εθνική και φυλετική διάκριση.
Η Ροτζάβα βρίσκεται στη βόρεια Συρία στα σύνορα με την Τουρκία, και αποτελείται από τρία καντόνια. Δυτικά βρίσκεται το καντόνι Αφρίν, κεντρικά το Κομπάνι και ανατολικά το καντόνι Τζαζίρα, το οποίο βρίσκεται στη μεθοριακή γραμμή Τουρκίας, Συρίας και Ιράκ. Η περιοχή της Ροτζάβα, ως επί το πλείστον κατοικείται από Κούρδους, ωστόσο υπάρχουν και άλλες θρησκευτικές και εθνολογικές ομάδες όπως Άραβες, Ασσύριοι, Αρμένιοι, Τουρκμένοι, Τσετσένοι κλπ.
Τα καντόνια αυτά δημιουργήθηκαν το 2012, όταν δηλαδή ο Μπασάρ αλ Άσαντ απέσυρε τα στρατεύματά του από την περιοχή, για να εστιάσει στα μέτωπα που είχε στην «ενδοχώρα» της Συρίας απέναντι στους αντικαθεστωτικούς αρχικά, αλλά και τις δυνάμεις του ISIS στη συνέχεια. Μέχρι να γίνει αυτό όμως, οι Κούρδοι της περιοχής αισθάνονταν απομονωμένοι, διότι το καθεστώς Άσαντ τους στερούσε βασικά δικαιώματα όπως π.χ. να διδάσκονται την γλώσσα τους.
Και εγένετο…Δημοκρατικός Συνομοσπονδισμός
Έκτοτε, οι Κούρδοι της Ροτζάβα έχουν δημιουργήσει ένα διοικητικό μοντέλο, το οποίο είναι υπερεθνικό, εξισώνει απόλυτα τα δύο φύλλα και βασίζεται σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, μέσα από ισχυρές λαϊκές συνελεύσεις. Πλέον, το κουρδικό ζήτημα δεν εκλαμβάνεται ως εθνικό, από τους κατοίκους της περιοχής. Αντίθετα, αυτό που επιδιώκουν είναι να «απελευθερωθούν» από την κεντρική κρατική εξουσία, όπως αυτή υφίσταται σε μία παραδοσιακή κρατική οντότητα, και να δημιουργήσουν κολεκτίβες οι οποίες θα δρουν συλλογικά, σ’ ένα μοτίβο δημοκρατικού συνομοσπονδισμού.
Ο όρος δημοκρατικός συνομοσπονδισμός, χρησιμοποιήθηκε από τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK Αμντουλάχ Οτσαλάν, στην διακήρυξη που έχει κάνει το 2005 (Declaration of Democratic Confederalism), όπου και γίνεται λόγος για ένα αυτόνομο Κουρδιστάν, όχι όμως με την αντίληψη ενός έθνους-κράτους.
Πρόσφατα, ψηφίστηκε και το Σύνταγμα των καντονιών της Ροτζάβα, το οποίο φέρει την ονομασία Χάρτα Κοινωνικού Συμβολαίου. Σε αυτήν την Χάρτα, γίνεται λόγος για την διασφάλιση της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών, της ανεξιθρησκίας και της ισότητας των πολιτών χωρίς καμία απολύτως διάκριση. Επιπλέον, στην Χάρτα επισημαίνεται ότι οι περιοχές της αυτοδιαχειριζόμενης δημοκρατίας δεν αναγνωρίζουν την αντίληψη του έθνους-κράτους και του κράτους που βασίζεται στη στρατιωτική δύναμη, τη θρησκεία και την συγκέντρωση των εξουσιών κεντρικά.
Στην Ροτζάβα επομένως, δεν υπάρχει τακτικός στρατός με την κλασική έννοια, αλλά ομάδες πολιτοφυλακής, ως ένα είδος «λαϊκού στρατού», με σκοπό την αυτοπροστασία και την αυτοάμυνα των κατοίκων της περιοχής.
Η Θέση της γυναίκας στην κοινωνία
Η ισότητα των φύλων αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτής της νέας κοινωνικής δομής στην Ροτζάβα. Οι γυναίκες εκεί, έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες, συμμετέχοντας στη λήψη αποφάσεων και αναδεικνύοντας τον ίδιο αριθμό αντιπροσώπων στις διοικητικές δομές. Έτσι λοιπόν, αν για παράδειγμα υπάρχει ο δήμαρχος μιας κοινότητας, την ίδια στιγμή υπάρχει και μία δήμαρχος η οποία συνδιοικεί με τον άντρα δήμαρχο. Ακόμη, και στην «άτυπη» κεντρική εξουσία που ασκείται από το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), ο πρόεδρος Σαλέχ Μουσλίμ, συμπροεδρεύει μαζί με την Άσια Αμπντάλα.
Ακόμη, οι γυναίκες απολαμβάνουν μια ειδική εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα. Από τη μία μεριά, διδάσκονται γυναικεία ιστορία, όπου μαθαίνουν για τον ιστορικό ρόλο της γυναίκας από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, και από την άλλη, έχουν συγκροτήσει τις δικές τους μονάδες άμυνας, οι οποίες μάλιστα έδωσαν ηρωικές μάχες στο Κομπάνι, απέναντι στους τζιχαντιστές.
Η πόλη του Κομπάνι, είχε πολιορκηθεί για πολλές ημέρες το περασμένο φθινόπωρο, με τα τάγματα των ισλαμιστών, να κατορθώνουν να θέσουν υπό τον δικό τους έλεγχο το μεγαλύτερο κομμάτι της. Οι Κούρδοι αντάρτες στη συνέχεια αντεπιτέθηκαν και μέσα σε δύο μήνες κατόρθωσαν να εκδιώξουν τους τζιχαντιστές, εκτός των ορίων του Καντονιού του Κομπάνι.
Σε αυτές τις μάχες, οι γυναίκες μαχήτριες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, πολεμώντας με αποφασιστικότητα και δυναμισμό. Η Αρίν Μιρχάν έγινε το σύμβολο του αγώνα, όταν στις 5 Οκτωβρίου είχε βρεθεί χωρίς πυρομαχικά, ανάμεσα σε δυνάμεις του ISIS, και επιχείρησε επίθεση αυτοκτονίας, με μια χειροβομβίδα. Τα γυναικεία τάγματα των Κούρδων ανταρτών, αποτέλεσαν ένα επιπλέον φόβητρο για τις τάξεις των ισλαμιστών, διότι επικρατεί η ιδεοληψία ότι «όποιος σκοτωθεί από γυναίκα, δεν θα πάει στον παράδεισο».
Ο σεβασμός στο περιβάλλον
Πέρα από την εξίσωση των δύο φύλων, αλλά και την ενεργή συμμετοχή των υπόλοιπων (των μη Κούρδων δηλαδή) εθνικών και θρησκευτικών ομάδων στα κοινά, οι κάτοικοι της Ροτζάβα θέλουν να δώσουν ιδιαίτερη σημασία στην αξιοποίηση της γης και την οικολογία.
Έτσι λοιπόν, η νέα διεύθυνση της περιοχής απαλλοτρίωσε την γη και διένειμε εκτάσεις σε αυτοοργανωμένους συνεταιρισμούς, με στόχο την επέκταση της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Ό,τι παράγεται από τους συνεταιρισμούς, είτε πωλείται άμεσα στη διεύθυνση, είτε περνάει από έναν έλεγχο τιμών, με σκοπό την πώληση σε άλλους αγοραστές. Επιπλέον, η διεύθυνση υποχρεούται να διανέμει βασικά αγαθά, όπως για παράδειγμα ψωμί, σε όλα τα νοικοκυριά της περιοχής.
Η ελπίδα ανατέλλει μέσα από τα συντρίμμια
Σήμερα η κατάσταση, ιδιαίτερα στο καντόνι του Κομπάνι, είναι απελπιστική διότι έπειτα από αρκετούς μήνες πολιορκίας, η πόλη είναι ισοπεδωμένη σχεδόν ολοκληρωτικά και αντιμετωπίζει δαιδαλώδεις ελλείψεις σε βασικά αγαθά. Βέβαια, πολλοί αλληλέγγυοι φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο ευαισθητοποιήθηκαν και απέστειλαν ανθρωπιστική βοήθεια προς τους ανθρώπους του Κομπάνι, ωστόσο η Τουρκία στις περισσότερες περιπτώσεις, στάθηκε εμπόδιο στην επιτυχή ολοκλήρωση της αποστολής.
Παρ’ όλα αυτά, οι κάτοικοι του Κομπάνι είναι αισιόδοξοι για το μέλλον, διότι κατόρθωσαν με αγώνα να κερδίσουν το μεγαλύτερο αγαθό, που είναι η ελευθερία. Η ελευθερία είναι η πιο αναγκαία προϋπόθεση, ώστε να μπορέσουν να οικοδομήσουν την κοινωνία που οραματίζονται, η οποία έχει ως ένα μακροπρόθεσμο στόχο την δημοκρατική αυτονομία.
