Συγκεκριμένα, στα πέντε νησιά περαιώθηκε η διαδικασία ασύλου σε 25.814 περιπτώσεις, με 5.437 αιτήσεις να καταλήγουν σε απορριπτικό για τον αιτούντα αποτέλεσμα και σε 20.377 περιπτώσεις να αίρεται ο επιβληθείς γεωγραφικός περιορισμός και να επιτρέπεται η μεταφορά στην ενδοχώρα.
Όσον αφορά την διάρκεια της διαδικασίας ασύλου σε πρώτο βαθμό, αυτή έχει ως εξής: Περίπου δύο μήνες κατά μέσο όρο για τις περιπτώσεις κρατουμένων, καθώς και αυτές στις οποίες έχει επιβληθεί γεωγραφικός περιορισμός (στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου) και έξι μήνες σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Η συνολική εικόνα σε όλη τη χώρα
Κατά το 2017 η υπηρεσία ασύλου κατέγραψε 58.661 αιτήσεις ασύλου, εκ των οποίων οι 26.668 υποβλήθηκαν στα πέντε νησιά όπου υπάρχουν κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Συνολικά, 40.127 αιτήσεις υποβλήθηκαν από άνδρες και 18.535 από γυναίκες. 2.275 υποβλήθηκαν από ασυνόδευτους ανήλικους.
Οι κύριες χώρες καταγωγής ήταν η Συρία (16.396 αιτήσεις), το Πακιστάν (8.923), Ιράκ (7.924) και το Αφγανιστάν (7.567). 10.364 έλαβαν καθεστώς διεθνούς προστασίας (άσυλο ή επικουρική προστασία), ενώ 34.646 αιτήσεις απορρίφθηκαν είτε ως αβάσιμες (12.149) είτε ως απαράδεκτες (22.497).
Από τις αιτήσεις που απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες, σε 12.323 ο λόγος ήταν η μετεγκατάσταση σε άλλο κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε 8.330 ήταν η αποδοχή από άλλο κράτος – μέλος σε εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνου (κυρίως για λόγους οικογενειακής επανένωσης), και σε 919 ο λόγος ήταν η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας. Σε 6.989 περιπτώσεις διεκόπη η διαδικασία ασύλου, κυρίως λόγω σιωπηρής παραίτησης του αιτούντος από την αίτησή του. Το συνολικό ποσοστό αναγνώρισης για όλο το έτος ανήλθε κατά συνέπεια στο 46% τοις εκατό.
Η πορεία του προγράμματος μετεγκατάστασης
Κατά το 2017 ολοκληρώθηκε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα μετεγκατάστασης, που αφορούσε κυρίως υπηκόους Συρίας. Συνολικά, 21.726 αιτούντες άσυλο, 6.982 άντρες, 4.925 γυναίκες και 9.819 παιδιά μετεγκαταστάθηκαν με τρόπο ασφαλή και οργανωμένο από την Ελλάδα σε άλλες χώρες – μέλη της Ε.Ε.
Παράλληλα, το 2017 υποβλήθηκαν 9.784 αιτήματα σε άλλα κράτη – μέλη για την ανάληψη από αυτά της ευθύνης εξέτασης των σχετικών αιτήσεων ασύλου, ενώ έγιναν αποδεκτά 7.225 από τα άλλα κράτη – μέλη. Ο κύριος λόγος υποβολής αυτών των αιτημάτων ήταν η οικογενειακή επανένωση (4.334). Παράλληλα, ζητήθηκε από την Ελλάδα να αναλάβει την ευθύνη εξέτασης των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν σε άλλα κράτη – μέλη σε περίπου 2.000 περιπτώσεις. Η Ελλάδα έκανε αποδεκτά 68 εισερχόμενα αιτήματα, ενώ τελικά μεταφέρθηκε στην Ελλάδα ένα άτομο.
Προκλήσεις και προοπτικές της υπηρεσίας ασύλου
Η στελέχωση της υπηρεσίας ασύλου στο τέλος του 2017 είχε ως εξής: 650 υπάλληλοι, εκ των οποίων άνω των εκατό στα νησιά του Αν. Αιγαίου, συνεπικουρούμενοι από 176 άτομα προσωπικό που έχει διατεθεί από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης του Ασύλου (European Asylum Support Office), 20 αστυνομικούς υπαλλήλους και 20 άτομα διατεθειμένα από την ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Πέραν αυτού, την υπηρεσία συνδράμουν στο έργο της εκατοντάδες διερμηνείς της ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση (ανάδοχος του σχετικού έργου) και δεκάδες διερμηνείς που διατίθενται από το EASO.
Ο σχεδιασμός για το έτος 2018 προβλέπει την περαιτέρω ανάπτυξη της υπηρεσίας με την πρόσληψη 218 υπαλλήλων που θα είναι νέοι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι, προσληφθέντες μέσω διαδικασιών ΑΣΕΠ.
Για το 2018 οι προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η υπηρεσία είναι οι εξής: Ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου που παραμένει δυσανάλογα ψηλός για τη χώρα, η διατήρηση της ποιότητας της διαδικασίας ασύλου σε πρώτο βαθμό, που δεν επιτρέπει επιπλέον επιβάρυνση των χειριστών των αιτήσεων ασύλου, και που εάν δεν διατηρηθεί, θα καταλήγει σε μακροχρόνιες διαδικασίες προσφυγών (διοικητικών και δικαστικών) και, τέλος, η περαιτέρω ταχεία ανάπτυξη της υπηρεσίας ασύλου, αλλά κατά τρόπο βιώσιμο, πιθανά αποκτώντας και την αντίστοιχη δομή και διαστρωμάτωση επιπέδων ευθύνης που θα επιτρέψουν την πιο αποτελεσματική λειτουργία της.
