Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα του τον περασμένο Γενάρη, ο πρόεδρος Τραμπ διακήρυξε «Πρώτα η Αμερική». Εξαρχής αμφισβήτησε σημαντικές προοδευτικές αποφάσεις του προκατόχου του Μπαράκ Ομπάμα. Αποφάσισε την αποχώρηση των ΗΠΑ από την παγκόσμια συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή, ερχόμενος σε αντίθεση με όλο τον κόσμο. Επιδίωξε – μέχρι τώρα ανεπιτυχώς – την κατάργηση της σπουδαίας μεταρρύθμισης Ομπάμα για την υγεία, γνωστή ως «Obamacare». Έβαλε πλώρη για την απόσυρση των ΗΠΑ και από την πολυμερή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, «έριξε λάδι στη φωτιά» ενός πυρηνικού πολέμου, συναγωνιζόμενος τον ηγέτη της Β. Κορέας σε απειλές χρήσης πυρηνικών όπλων. Η πρόσφατη ομιλία Τραμπ στην Γ.Σ. του ΟΗΕ ξεπέρασε σε φιλοπόλεμη ρητορική ακόμα και τον Τζορτζ Μπους το νεώτερο, ο οποίος μιλούσε για έναν «διαρκή πόλεμο» κι έκανε καταστροφικές εισβολές στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν στο όνομα καταπολέμησης της τρομοκρατίας.
Είναι γεγονός ότι οι εκάστοτε Αμερικανοί πρόεδροι – εξαιρουμένου του Μπαράκ Ομπάμα – δεν είχαν τις καλύτερες διαθέσεις έναντι του ΟΗΕ. Η ίδρυση του παγκόσμιου οργανισμού, το 1945, ήταν το επιστέγασμα της αντιφασιστικής νίκης των λαών και της αντιχιτλερικής συμμαχίας στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το μεταπολεμικό status quo, θεωρήθηκε εμπόδιο στην μονοκρατορία των ΗΠΑ. Η πλειοψηφία στον ΟΗΕ – κι εννοώ - στη Γ.Σ. συχνά λάμβανε και λαμβάνει αποφάσεις αντίθετες με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, με συντριπτική πλειοψηφία ζητούσε και ζητάει την άρση του οικονομικού αποκλεισμού της Κούβας. Το διεθνές δικαστήριο της Χάγης, όπου παραπέμφθηκαν οι ΗΠΑ για την υπόθεση κόντρας δικαίωσε την κυβέρνηση των Σαντινίστας. Επιπλέον, το 2012 η Γ.Σ. ψήφισε, κόντρα στις ΗΠΑ και το Ισραήλ να δεχθεί το κράτος της Παλαιστίνης στον ΟΗΕ με την ιδιότητα του παρατηρητή.
Πρόσφατα, ύστερα από απόφαση της Γ.Σ. του ΟΗΕ, συνεκλήθη διάσκεψη με θέμα την εκπόνηση Σχεδίου Σύμβασης για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων, πρωτοβουλία στην οποία προσχώρησαν 130 χώρες αλλά πολεμήθηκε από το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και τις άλλες πυρηνικές δυνάμεις, των Κίνας και Ρωσίας μη εξαιρουμένων. Επομένως, κατά τον πρόεδρο Τραμπ ο ΟΗΕ δεν κάνει καλό στις ΗΠΑ, πολύ περισσότερο που προωθεί (στο μέτρο του δυνατού) την ισότιμη παγκόσμια συνεργασία, δίνοντας φωνή και στις μικρότερες χώρες του κόσμου.
Ωστόσο, αν ο κ. Τραμπ πιστεύει ότι με τις επιλογές του, ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική, υπηρετεί το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική» κάνει μεγάλο λάθος. Θα μπορούσε να είχε διδαχθεί από την καταστροφική – και για τις ΗΠΑ – περίοδο της προεδρίας Μπους, όταν η μεγάλη χώρα του είχε βρεθεί αντιμέτωπη με την Ευρώπη και το παγκόσμιο κύρος της είχε πέσει στο ναδίρ. Άλλωστε για αυτό ο αμερικανικός λαός μετά την περιπέτεια Μπους εξέλεξε ως πρόεδρο τον Αφροαμερικανό Μπαράκ Ομπάμα με αίτημα την «Αλλαγή».
Αναμφισβήτητα οι ΗΠΑ διατηρούν την στρατιωτική και οικονομική πρωτοκαθεδρία στον κόσμο, αν και η δεύτερη αμφισβητείται έντονα από τη Κίνα. Ωστόσο, με πρόεδρο τον Ντόναλντ Τραμπ τείνουν να γίνουν πολιτική και ηθική οπισθοφυλακή. Ας ελπίσουμε ότι η κάμψη της ηγεμονίας των ΗΠΑ και των μετοχών του προέδρου Τραμπ δεν θα συνοδευτεί από τραγωδίες για όλο τον κόσμο, όπως ένας πυρηνικός πόλεμος.
Εδώ, λοιπόν, αναδεικνύεται η ευθύνη της Ευρώπης. Ιδιαίτερα η Ε.Ε. οφείλει να αναζητήσει συνεργασίες, τόσο με τη Κίνα όσο και με τη Ρωσία για να μπει φρένο στην παράνοια της πολιτικής Τραμπ. Η πολιτική της Β. Κορέας, του Κιμ, είμαι βέβαιος ότι μπορεί να ελεγχθεί και θα ελεγχθεί, αλλά το τι θα κάνει «η μόνη υπερδύναμη» αφορά το σύνολο της ανθρωπότητας και ενδεχομένως το ίδιο το μέλλον της.
Δεν ξέρω αν η Ευρωπαϊκή Αριστερά έχει σταθμίσει καταλλήλως τους κινδύνους από τις πρόσφατες εξελίξεις, τόσο στο μέτωπο της Κορέας όσο και με τις καταστροφικές επιδρομές των τυφώνων, την εξάπλωση της πείνας, την παγκόσμια κοινωνική κρίση. Δεν βρίσκω δυναμικές τις αντιδράσεις της, ιδιαίτερα στην κρίση της Κορέας. Πού είναι, λοιπόν, «η διπλωματία των λαών», που άλλοτε αποτελούσε τον τρίτο (αθέατο στις κλειστές αίθουσες, αλλά εξαιρετικά θεατό στους δρόμους) συμμέτοχο στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-ΕΣΣΔ για τον πυρηνικό αφοπλισμό;
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ
