to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Πλούτος και φορολογία στη «μεταμνημονιακή» περίοδο

Για το νεοφιλελευθερισμό η φορολογία είναι γενικά κακό πράγμα, εκτός εάν δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Για τις δυνάμεις της αριστεράς η φορολογία και κυρίως η άμεση και προοδευτική φορολογία είναι καλό πράγμα εάν με αυτή χρηματοδοτούμε το κοινωνικό κράτος και όχι γενικά τις δημόσιες δαπάνες.


Επειδή οι νεοφιλελεύθεροι μιλούν για αναγκαιότητες, γενικά, που αν τις δει κανείς πιο προσεκτικά πρόκειται για αναγκαιότητες που, ειδικά, πρέπει να υπηρετήσει η εργατική τάξη και εμείς θα πρέπει να μιλήσουμε, από την αρχή όμως και χωρίς περιστροφές, για τις αναγκαιότητες που πρέπει να εξυπηρετήσει η κεφαλαιοκρατική τάξη. Εδώ ας περιοριστούμε στο θέμα των υποχρεώσεων της κεφαλαιοκρατικής τάξης σε σχέση με τη φορολογία.
 
Ας δούμε, καταρχήν, σε τι έγκειται η αναγκαιότητα της φορολογίας σε σχέση με μια ιδιαίτερη μορφή ανισότητας.  Εκτός της μεγάλης εισοδηματικής ανισότητας μεταξύ του πλουσιότερου 1% της κοινωνίας και του υπόλοιπου 99% που παρατηρείται στις δυτικές κοινωνίες, υπάρχει και η εξαιρετική ανισότητα του συσσωρευμένου πλούτου (δηλαδή το σύνολο των χρηματοοικονομικών και μη περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων).
 
Η ιστορική εξέλιξη του λόγου της περιουσίας και του ιδιωτικού πλούτου προς το εθνικό εισόδημα είναι η εξής: Η μεταπολεμική τιμή του λόγου αυτού στις βασικότερες δυτικές οικονομίες έφτασε να είναι 2 έως και 3, δηλαδή, η αξία του συσσωρευμένου ιδιωτικού πλούτου ήταν από 2 έως και 3 φορές μεγαλύτερη από το εθνικό εισόδημα των βασικών δυτικών οικονομιών της Ευρώπης και της Αμερικής (200% - 300%). Από το 1970 και μετά και μέχρι το 2010, ο λόγος αυτός διαμορφώθηκε στα επίπεδα του 4 έως και 6 (400% - 600%) και φαίνεται πως πάει να συγκλίνει με το ιστορικό υψηλό που παρουσιάστηκε κατά τον 18ο  και 19ο  αιώνα (με ιστορικά στοιχεία Μεγ. Βρετανίας και Γαλλίας) στην Ευρώπη και που έφτασε έως και 7 (700%). Να επισημάνουμε εδώ το γεγονός ότι στην Ιαπωνία η τιμή του λόγου (Ιδιωτικός Πλούτος / Εθνικό εισόδημα) έφτασε το 7 στην εποχή της μεγάλης «φούσκας» των ακινήτων. Φαίνεται λοιπόν πως η τιμή 2 και 3 που έλαβε ο λόγος που εξετάζουμε κατά την περίοδο των δεκαετιών 50 και 70 είναι ιστορικά ανεπανάληπτη και οφείλεται όχι τόσο στη κεϋνσιανή πολιτική των μεταπολεμικών δυτικών κρατών όσο στον πόλεμο που κατέστρεψε ή απαξίωσε μεγάλο σύνολο περιουσιακών στοιχείων .

Από το 1970 και μετά όμως συμβαίνει το εξής: Ο δυτικός καπιταλισμός αντιμετώπισε μια κρίση κερδοφορίας για την οποία φαίνεται ότι βρήκε τρόπο να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά με την απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Βασικός μοχλός απελευθέρωσης στάθηκε η μετακίνηση των κρατών από την φορολογία, για τη χρηματοδότηση των προϋπολογισμών τους, στο δανεισμό από τις αγορές χρήματος. Ο δανεισμός εξυπηρετεί την κεφαλαιοκρατική τάξη διπλά. Και φοροαποφεύγουν και κερδίζουν ως ομολογιούχοι.

Η σχέση του ρυθμού μεγέθυνσης της οικονομίας με την συσσώρευση του ιδιωτικού πλούτου φαίνεται καθαρά από την περίφημη φόρμουλα Harrod-Domar-Solow όπου β = s/g (β = συσσωρευμένος πλούτος, s = αποταμιεύσεις, g = μεγέθυνση οικονομίας). Όταν η μεγέθυνση της οικονομίας είναι χαμηλή τότε με σταθερό ποσοστό αποταμίευσης ο ιδιωτικός πλούτος συσσωρεύεται με μεγαλύτερους ρυθμούς. Για παράδειγμα, αν υποθέσουμε ότι ο ρυθμός αποταμίευσης είναι περίπου 6%, τότε με ρυθμό μεγέθυνσης 2% η συσσώρευση πλούτου προσεγγίζει, μακροχρόνια, το 300% του εθνικού εισοδήματος. Αν ο ρυθμός μεγέθυνσης είναι 1%, τότε η συσσώρευση πλούτου, μακροχρόνια, ανέρχεται στο 600%.

Τι πιθανά σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Ότι αρχίζουν και φαίνονται δύο τάσεις για τη «μεταμνημονιακή» εποχή. Η πρώτη τάση λέει ότι η οικονομία θα σταθεροποιηθεί και θα μεγεθύνεται με μικρούς ρυθμούς, με τις δημόσιες δαπάνες να κυμαίνονται στο 30% με 35% στη καλύτερη περίπτωση του ΑΕΠ και με ένα φορολογικό σύστημα με έναν βασικό έμμεσο και οριζόντιο συντελεστή. Όταν όμως η μόνη τάξη που θα αποταμιεύει θα είναι η αστική τάξη και με δεδομένο το χαμηλό ρυθμό μεγέθυνσης, αυτή η μεταμνημονιακή οικονομία είναι μια οικονομία μιας βαθιάς διχασμένης και ταξικής κοινωνίας. Δεν θα υπάρχει μόνο η εισοδηματική ανισότητα αλλά και οι ανισότητες όλων των απλών και σύνθετων μέσων παραγωγής, αναπαραγωγής και ευημερίας.

Με χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και με ένα δημόσιο που περικόπτει δαπάνες αντί να φορολογεί προοδευτικά, τότε η περιουσία και ο πλούτος θα είναι η κοινωνική ασφάλιση της αστικής τάξης, αλλά μόνο αυτής. Γιατί πρέπει να ξέρουμε ότι όταν η μεγάλη συσσώρευση πλούτου συνοδεύεται από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ενιαίο φορολογικό συντελεστή που χρηματοδοτεί έναν στοιχειώδη κρατικό μηχανισμό τότε κάθε μείωση της φορολογίας σημαίνει, περισσότερο πλούτο στα χέρια του 1% της κοινωνίας, ανύπαρκτο ασφαλιστικό σύστημα και μεγαλύτερη πολυτελή κατανάλωση από τα πολύ πλούσια στρώματα.
 
Ο ενιαίος φόρος ακίνητης περιουσίας με τον οποίο η κυβέρνηση φιλοδοξεί να αντικαταστήσει όλους τους υπάρχοντες φόρους και χαράτσια είναι ένας άδικος φόρος γιατί α) θα χρηματοδοτήσει το δημόσιο χρέος και το στόχο του δημοσιονομικού πλεονάσματος και β) είναι ένα είδος έμμεσου οριζόντιου φόρου – όπως είναι οι καταναλωτικοί φόροι που μπαίνουν στα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης – που φορολογεί την περιουσία και όχι τον κάτοχο – ιδιοκτήτη και μάλιστα φορολογεί μόνο ένα είδος περιουσίας από τα πολλά που υπάρχουν πλέον (γιατί δεν βρισκόμαστε στον 19ο αιώνα που η γη ήταν η βασική μορφή περιουσίας). Ένας παρόμοιος οριζόντιος και έμμεσος φόρος ήδη λειτουργεί στην Κύπρο. Πρόκειται για την οριζόντια φορολόγηση των καταθέσεων στις τράπεζες και τα καταστροφικά του αποτελέσματα μπορεί να τα μελετήσει κανείς λόγω πληθώρας στοιχείων και εμπειρικών δεδομένων.

Η άλλη τάση για την μεταμνημονιακή εποχή είναι αυτή της μείωσης του λόγου ιδιωτικός πλούτος / εθνικό εισόδημα με τέτοιο τρόπο ώστε α) να χρηματοδοτεί το κοινωνικό κράτος (δηλαδή ένα κράτος ουσιαστικά διαφορετικό από το κράτος πρόνοιας) και β) να το χρηματοδοτεί κυρίως με φορολογικά έσοδα και όχι δανεισμό και με ένα φορολογικό σύστημα άμεσων και προοδευτικών φόρων γιατί ο πλούτος εκτός από συσσωρευμένος είναι και συγκεντρωμένος και δεν μπορεί να προσεγγιστεί αλλιώς.

Ας προσέξουμε. Για το νεοφιλελευθερισμό η φορολογία είναι γενικά κακό πράγμα, εκτός εάν δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Για τις δυνάμεις της αριστεράς η φορολογία και κυρίως η άμεση και προοδευτική φορολογία είναι καλό πράγμα εάν με αυτή χρηματοδοτούμε το κοινωνικό κράτος και όχι γενικά τις δημόσιες δαπάνες.  Για την αριστερά ο συσσωρευμένος και συγκεντρωμένος πλούτος θα πρέπει να λάβει τη θέση που έχουν οι δημόσιες δαπάνες για τους νεοφιλελεύθερου.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)