Κατέληξε το πρωί της Πέμπτης 3/2/22, σε ηλικία 93 ετών, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Χρήστος Σαρτζετάκης, ο οποίος νοσηλευόταν στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του «Λαϊκού» νοσοκομείου.
Γεννήθηκε στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης το 1929. Το 1963 υπηρέτησε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, και έγινε γνωστός ως ανακριτής στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς, Γρηγόρη Λαμπράκη.
Κατά την προεδρική εκλογή του, το 1985, ο Χρήστος Σαρτζετάκης προτάθηκε από το ΠΑΣΟΚ και εξελέγη από αυτό και τα κόμματα της Αριστεράς στις 29 Μαρτίου 1985 Πρόεδρος της Δημοκρατίας,θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τις 5 Μαΐου 1990.
Αναλυτικά το βιογραφικό του:
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης, ανώτατος δικαστικός, διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας την περίοδο 1985-1990. Κέρδισε παγκόσμια καταξίωση όταν επιτέλεσε με παραδειγματική γενναιότητα το έργο του στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη.
Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άσκησε τα καθήκοντά του με εξαιρετική προσήλωση στο Σύνταγμα, ιδιαίτερα κατά την ταραχώδη περίοδο 1989-1990, όταν οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν έδωσαν απόλυτη πλειοψηφία σε κανένα κόμμα.
Γεννήθηκε στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης το 1929. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός της Χωροφυλακής, καταγόμενος από τα Χανιά. Η μητέρα του, το γένος Γραμμενόπουλου, ήταν από το Σκλήθρο Φλώρινας, κόρη του Μακεδονομάχου Κοσμά Γραμμενόπουλου Ήταν πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εισήλθε στον δικαστικό κλάδο το 1955. Το 1961 ήταν ανακριτής στο Αγρίνιο, στην ανάκριση του παιδαγωγού Μιχάλη Παπαμαύρου.
Το 1956 υπηρέτησε ως Ειρηνοδίκης στην Κλεισούρα Καστοριάς. Το 1963 υπηρέτησε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, και έγινε γνωστός ως ανακριτής στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Διεξήγαγε την ανάκριση χωρίς να υποκύψει σε πολιτικές πιέσεις που δέχτηκε από την τότε πολιτική και δικαστική εξουσία. Η γενναία στάση του αποτυπώθηκε στην ταινία "Ζ" του Κώστα Γαβρά.
Με εκπαιδευτική άδεια έκανε στο Παρίσι κατά το διάστημα 1965-1967 μεταπτυχιακές σπουδές στο Εμπορικό Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο.
Το 1968, επί Χούντας, απολύθηκε από το δικαστικό σώμα και στη συνέχεια συνελήφθη δύο φορές, βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και φυλακίστηκε, χωρίς δίκη. Απολύθηκε από τις φυλακές της Χούντας μετά από διεθνή κατακραυγή το 1971. Με την πτώση της δικτατορίας αποκαταστάθηκε στην υπηρεσία του τον Σεπτέμβριο του 1974 με τον βαθμό του Εφέτη.
Το 1976 συμμετείχε στη σύνθεση του Συμβουλίου Εφετών η οποία απέρριψε το αίτημα της Γερμανίας για την έκδοση του Ρολφ Πόλε, καταζητούμενου για τρομοκρατική δράση, με το σκεπτικό ότι τα εγκλήματά του είναι πολιτικά και ως εκ τούτου η έκδοσή του απαγορεύεται από το ελληνικό Σύνταγμα. Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου άσκησε πειθαρχική δίωξη κατά των τριών πλειοψηφησάντων δικαστών (Κ. Αλεξόπουλος, Σ. Βάλλας, Χ. Σαρτζετάκης) γι' αυτή την απόφαση, γεγονός που θεωρήθηκε ανεπίτρεπτη παρέμβαση στη δικαστική ανεξαρτησία.
Το 1981 προήχθη στον βαθμό του Προέδρου Εφετών και το 1982 στον βαθμό του Αρεοπαγίτη.
Κατά την προεδρική εκλογή του 1985 ο Χρήστος Σαρτζετάκης προτάθηκε από το ΠΑΣΟΚ και εξελέγη από αυτό και τα κόμματα της αριστεράς στις 29 Μαρτίου 1985 Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τις 5 Μαΐου 1990.
Η εκλογή του συνδέθηκε με δύο προβλήματα Συνταγματικού Δικαίου, τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια» και την «ψήφο Αλευρά». Για την ψηφοφορία χρησιμοποιήθηκαν ψηφοδέλτια διαφορετικού χρώματος για κάθε υποψήφιο, κάτι που η τότε αξιωματική αντιπολίτευση (Νέα Δημοκρατία) κατήγγειλε ως απόπειρα ακύρωσης του μυστικού χαρακτήρα της ψηφοφορίας, επειδή, όπως υποστήριξε, το χρώμα του κάθε ψηφοδελτίου διακρινόταν από τον ημιδιαφανή φάκελο. Υποστηρίχθηκε επίσης ότι ο τότε Πρόεδρος της Βουλής Γιάννης Αλευράς δεν έπρεπε να λάβει μέρος στην ψηφοφορία ως εκτελών χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας μετά την πρόωρη παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Μετά το 1990 είχε αποσυρθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δημόσια ζωή. Ήταν παντρεμένος με την Έφη Αργυρίου και έχουν μαζί μία κόρη.
Στις 21 Δεκεμβρίου 2018, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Το βραβείο απονεμήθηκε για τη δημοσίευση του έργου «Επιτελών το καθήκον μου»,κείμενο με τη μειοψηφική γνώμη που διατύπωσε το 1964 ως ανακριτής στην υπόθεση Λαμπράκη, το οποίο αξιολογήθηκε ως λαμπρό δείγμα ευσυνείδητης, εμβριθούς, εξονυχιστικής και θαρραλέας ανακριτικής στάσης.
Ο πολιτικός κόσμος αποχαιρετά τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Κ. Σακελλαροπούλου: Τίμησε το αξίωμα με ευσυνειδησία, προσήλωση και υψηλό αίσθημα ευθύνης στην άσκηση των καθηκόντων του
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου με δήλωσή της, εξέφρασε τα θερμά της συλλυπητήρια για την απώλεια του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Χρήστου Σαρτζετάκη, κάνοντας λόγο για «έναν ακέραιο λειτουργό της Δικαιοσύνης, που σε δύσκολες για τον τόπο και τη δημοκρατία ώρες χειρίσθηκε ως ανακριτής την υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη με παραδειγματική ανεξαρτησία και δικαστικό ήθος, πληρώνοντας, για τη στάση του αυτή, βαρύ τίμημα στα χρόνια της χούντας».
Αναφερόμενη στη θητεία του στην Προεδρία της Δημοκρατίας, τόνισε ότι «τίμησε το αξίωμα με ευσυνειδησία, προσήλωση και υψηλό αίσθημα ευθύνης στην άσκηση των καθηκόντων του».
Ακολουθεί η δήλωση της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου: «Με συγκίνηση αποχαιρετάμε τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Έναν ακέραιο λειτουργό της Δικαιοσύνης, που σε δύσκολες για τον τόπο και τη δημοκρατία ώρες χειρίσθηκε ως ανακριτής την υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη με παραδειγματική ανεξαρτησία και δικαστικό ήθος, πληρώνοντας, για τη στάση του αυτή, βαρύ τίμημα στα χρόνια της χούντας. Και που αργότερα, ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, τίμησε το αξίωμα με ευσυνειδησία, προσήλωση και υψηλό αίσθημα ευθύνης στην άσκηση των καθηκόντων του. Για την απώλειά του, εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του και τους οικείους του».
Κυρ. Μητσοτάκης: Άσκησε με θεσμική αυστηρότητα τα καθήκοντά του
Ακολουθεί η δήλωση του πρωθυπουργού:
"Με θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας και ακέραιου δικαστή Χρήστου Σαρτζετάκη. Στα ταραγμένα χρόνια της δεκαετίας του '60, ως νεαρός τότε ανακριτής, ταυτίστηκε με την καταγγελία των εξωθεσμικών μηχανισμών στην υπόθεση Λαμπράκη. Αυτών, που, δυστυχώς, ήλθαν στο προσκήνιο με την επτάχρονη δικτατορία, οδηγώντας και στη δική του δίωξη.
Πολλά χρόνια μετά, το 1985, η ανάδειξή του στο ύπατο αξίωμα συνέβη σε συνθήκες πόλωσης και η παράταξή μας δεν τον στήριξε. Συνεργάστηκε, ωστόσο μαζί του σεβόμενη τον συνταγματικό του ρόλο. Όπως και ο ίδιος άσκησε με τον δικό του τρόπο, αλλά πάντως με θεσμική αυστηρότητα, τα καθήκοντά του. Στο διάστημα 1989-90, μάλιστα, σε ένα περιβάλλον και πάλι υψηλής πολιτικής έντασης, οι χειρισμοί του για τον σχηματισμό κυβέρνησης υπήρξαν ανεπίληπτοι.
Μια θητεία που άρχισε με αντιδικίες ολοκληρώθηκε, έτσι, σε κλίμα ομαλότητας. Και σε αυτό, η προσωπικότητα του Χρήστου Σαρτζετάκη είχε το δικό της μερίδιο. Στους οικείους του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια".
Αλ. Τσίπρας: Ο Χρήστος Σαρτζετάκης προσωποποίησε την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης σε όλη τη διαδρομή του
Η δήλωση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ:
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης υπήρξε εμβληματικός δικαστής, που προσωποποίησε την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης σε όλη τη διαδρομή του, με κορυφαία στιγμή τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από το παρακράτος της Δεξιάς.
Τη δικαστική του ακεραιότητα πλήρωσε ακριβά με διώξεις και φυλάκιση κατά τη διάρκεια της χούντας.
Η δημοκρατική Ελλάδα τον τίμησε με την εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Τον αποχαιρετούμε με σεβασμό.
Το συλλυπητήριο μήνυμα του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία:
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης σε μια δύσκολη πολιτικά εποχή για την Ελλάδα των αρχών της δεκαετίας του 1960 υπήρξε συνώνυμο της δικαστικής ακεραιότητας και παράδειγμα δημοκρατικού πολίτη συμβάλλοντας καθοριστικά στην προστασία των Θεσμών.
Θα τον θυμόμαστε πάντα ως τον βασικό πρωταγωνιστή της διαλεύκανσης της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη – ένα γεγονός που έμεινε ανεξίτηλο στη μνήμη του ελληνικού λαού μέχρι σήμερα.
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης όρθωσε το ανάστημά του ως δικαστής απέναντι στο παρακράτος της Δεξιάς και των τότε Ανακτόρων, το οποίο οργάνωσε το σχέδιο της δολοφονίας, το υλοποίησε και επιχείρησε αργότερα να το συγκαλύψει.
Οι παρακρατικοί και παραστρατιωτικοί κύκλοι δεν ξέχασαν ποτέ τον ρόλο του στην αποκάλυψη της αλήθειας. Κατά τη διάρκεια της Χούντας κυνηγήθηκε ανηλεώς, απολύθηκε από το δικαστικό σώμα, φυλακίστηκε και βασανίστηκε.
Στη Μεταπολίτευση η συμβολή του στη θεμελίωση των δημοκρατικών αρχών αναγνωρίστηκε και ο ίδιος αποκαταστάθηκε επανερχόμενος στα δικαστικά του καθήκοντα.
Το 1985 υπήρξε η επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου για την Προεδρία της Δημοκρατίας.
Εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας στην οικογένεια και τους οικείους του.
ΚΙΝΑΛ: Ο Χρήστος Σαρτζετάκης πέρασε σήμερα στην ιστορία, αφού πρώτα έγραψε ιστορία
«Ο Χρήστος Σαρτζετάκης πέρασε σήμερα στην ιστορία, αφού πρώτα έγραψε ιστορία. Ο αδέκαστος και ακέραιος δημοκράτης και δικαστικός. Χωρίς αυτόν, δεν θα είχε αποκαλυφθεί η αλήθεια στη δολοφονία Λαμπράκη και η ύπαρξη ενός παρακράτους, σε εποχές δύσκολες και ταραγμένες. Τιμήθηκε με το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, είναι δεδομένο ότι θα τον τιμήσει η ίδια η ιστορία», ανέφερε ο επικεφαλής της ΚΟ του Κινήματος Αλλαγής, Μιχάλης Κατρίνης, για την απώλεια του Χρήστου Σαρτζετάκη.
Δ. Κουτσούμπας: Θα μείνει στη συλλογική μνήμη για τη συμβολή του στην αποκάλυψη της δολοφονίας Λαμπράκη
«Για το θάνατο του Χρήστου Σαρτζετάκη, πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας, που θα μείνει στη συλλογική μνήμη για τη συμβολή του στην αποκάλυψη της δολοφονίας Λαμπράκη και τη στάση του απέναντι στη χούντα, για την οποία φυλακίστηκε, εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια και τους οικείους του» αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο γγ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.
Πρ. Παυλόπουλος: Επιτέλεσε το καθήκον του με απόλυτο σεβασμό των θεσμών
Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος σε συλλυπητήριο μήνυμά του αναφέρει ότι «ο Χρήστος Σαρτζετάκης υπηρέτησε, και μάλιστα σε χαλεπούς καιρούς για την Πατρίδα μας και τον Λαό μας, την Δικαιοσύνη και την Δημοκρατία με υποδειγματικό σθένος και εμβληματική συνέπεια. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιτέλεσε το καθήκον του με απόλυτο σεβασμό των θεσμών της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Αιωνία η Μνήμη του».
