Είμαι αραχτός στην παραλία και μεσ' την αποχαυνωτική ζέστη του καλοκαιριού, βλέπω σαν σε όραμα αυτή την εικόνα στη φωτογραφία της σημερινής μέρας. Μου ήρθαν (στο ζαλισμένο από τον ήλιο) νου οι «Λαοί της Θάλασσας».

Κατά το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα και το πρώτο μισό του 12ου αιώνα π.Χ. τα περισσότερα ανακτορικά κέντρα στο Αιγαίο, την Ανατολία και τη Συροπαλαιστίνη καταστρέφονται. Παύουν να υπάρχουν τα μυκηναϊκά κέντρα, το κράτος των Χετταίων, τα συριακά βασίλεια, το κράτος της Αλασίγια, και παρά το ότι στην Αίγυπτο δεν παρατηρούνται καταστροφές, φαίνεται ότι από τα τέλη του 12ου αιώνα δεν ελέγχει την Παλαιστίνη και περιορίζεται στην κοιλάδα του Νείλου.

Πολλές προτάσεις έχουν γίνει για να αιτιολογήσουν αυτή την κατάσταση. Μία θεωρία είναι αυτή των σεισμών αλλά δε φαίνεται ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο καθώς τα αρχαιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι ο κυριότερος παράγοντας για τις καταστροφές ήταν ο ανθρώπινος. Μία άλλη είναι αυτή της κλιματικής αλλαγής. Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή την περίοδο υπήρχε ξηρασία, αλλά όχι σε όλη την λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου ώστε να προκληθεί έλλειψη τροφίμων. Η θεώρηση των καταστροφών ως έργο πειρατικών επιδρομών δεν εξηγεί αν αυτές προκάλεσαν την κατάρρευση ή αν ήταν αποτέλεσμα της κοινωνικής κατάρρευσης.

Η ερμηνεία της προέλευσης των Λαών της Θάλασσας είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα και περίπλοκα ζητήματα της σύγχρονης αρχαιολογικής έρευνας.

Αυτό που γνωρίζουμε στα σίγουρα είναι οι επιγραφές στον ταφικό ναό του Ραμσή III. Εκεί αναφέρονται επιδρομές από συγκεκριμένους λαούς οι οποίοι ονομάστηκαν συμβατικά «Λαοί της Θάλασσας» από τους ερευνητές του 19ου αιώνα. Σε ένα απόσπασμα ο Φαραώ περιγράφει τη νίκη του:

«Εκείνοι που έφτασαν στο σύνορό μου, το σπέρμα τους δεν υπάρχει, η καρδιά τους και η ψυχή τους έχουν τελειώσει διαπαντός. Εκείνοι που ήρθαν μαζί από τη θάλασσα, η ολόκληρη φλόγα ήταν μπροστά τους στα στόμια του ποταμού, ενώ ένας φράχτης από λόγχες τους περιέβαλλε στην ακτή. Τους άρπαξαν, τους περικύκλωσαν, τους έριξαν καταγής νεκρούς στην ακτή και στοίβαξαν τα πτώματα. Τα πλοία τους και τα υπάρχοντά τους χάθηκαν στη θάλασσα».

Πρόκειται, προφανώς, για τη γλώσσα, τον κτηνώδη κομπασμό της νικηφόρας εξουσίας. Όμως μέσα στον ζεστό ήλιο του καλοκαιριού, τα λόγια αυτά, χάρις και στην απόσταση των χιλιάδων χρόνων που πέρασαν, έχουν κάτι ποιητικό. Ακόμα και η εξουσία μπορεί κάποιες φορές να έχει ποιητικές εκλάμψεις…