«Η πόλη έχει πρόσωπα και μικρά ονόματα». Και οι καμπάνιες το ίδιο. Πηγαίνοντας στην καμπάνια της Ανοιχτής Πόλης γνώριζα ότι εκεί θα είναι πολλοί και αγαπημένοι άνθρωποι και πρόσωπα, που εκτιμώ την παρουσία τους και τη συμμετοχή τους. Ήταν εκεί ο Τάσος και ο εν Ελλάδι γκουρού της δημιουργικής γραφής. Δύο πρόσωπα, που από μόνα τους αποτελούν σπουδαίες εγγυήσεις. Η Δώρα της δουλειάς-δουλειάς – δουλειάς. Ο Παναγιώτης και η Χρυσαυγή, που σημαίνει όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα θα έχει αισθητική. Η Ελθήνα, που είναι η συνοχή αυτοπροσώπως. Ο Δημήτρης, που γνωρίζοντας τους βιορυθμούς του κτιρίου έδινε απαντήσεις, γιατί δεν γίνεται να έχουμε πιο γρήγορο ίντερνετ. Ο Χρονό, που έχοντας βγάλει μαζί του κυρίως Σύνταγμα, σήμαινε τουλάχιστον φαντασία, έμπνευση, ανατροπή με γεύση παπάγια. Ο Μιχό, μεγάλη ψυχή – σπουδαίος άνθρωπος. Ο Χάρης ως συντονιστής. Η Σάντρα, που κρατούσε το πρόγραμμα του Γαβριήλ. Σε λίγο έφτασε η ντρημ τημ τεκμηρίωσης και οργάνωσης Αλέξης, Μιχάλης, Πάνος, Βαγγία. Και ο Γιάννης με μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι.
Προφανώς υπήρχαν κι όλοι οι άλλοι, που έκαναν σκληρή οργανωτική και πολιτική δουλειά. Και φυσικά ήρθε και το σπουδαίο ψηφοδέλτιο. Αλλά τώρα ας μιλήσουμε για εκείνους, που εν συντομία θα ονομάζονται καμπάνια.
Στην Ανοιχτή Πόλη υπήρχε κυρίως ο Γαβριήλ, που έπρεπε όλους αυτούς να τους βάλει σε σειρά. Σαν να συνδέεις ζιγκλέρια σε ηλεκτρολογείο. Όλοι αυτοί μονταρίστηκαν, ξεμονταρίστηκαν και ξαναμονταρίστηκαν.
Εν αρχή
Η Ανοιχτή Πόλη κουβαλούσε αδιαπραγμάτευτο αξιακό φορτίο με διαρκή παρουσία και συνεχή δράση για οχτώ χρόνια. Υπαρκτή και διακριτή συλλογικότητα. Ο Γαβριήλ, ως επικεφαλής, έπρεπε να συνδεθεί με αυτή την ιστορικότητα και ταυτόχρονα, ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων, να εκφράσει μια νέα, ολοκληρωμένη, ρεαλιστική και αξιόπιστη πρόταση για την Αθήνα. Σε μια παράλογη συγκυρία, με τα μνημόνια να έχουν ισοπεδώσει την Αυτοδιοίκηση και την καταστροφή στο Δήμο της Αθήνας να προβάλεται ως «νοικοκύρεμα» και «υπεύθυνη στάση». Και ταυτόχρονα μ” ένα σύστημα, που λυσσαλέα μέχρι και την τελευταία στιγμή επιχείρησε, ποντάροντας στην ασθενή μνήμη, να παρουσιάζει τον Γαβριήλ ως «έλα ρε, κομματική κεντρική υποψηφιότητα» και τον Καμίνη ως «αυτοδιοικητική εγγύηση έξω από τα κόμματα».
Έγκαιρα η καμπάνια, με βάση και την πολιτική ανθρωπογεωγραφία του Δήμου Αθηναίων, διέγνωσε ότι αν ο Γαβριήλ περιοριστεί ως υποψηφιότητα μόνο στη βαρύτητα του πολιτικού μηνύματος που έτσι κι αλλιώς έχει το εκλογικό αποτέλεσμα στην πρωτεύουσα της χώρας και να πάρει ό.τι μπορεί να του δώσει ο αέρας του ΣΥΡΙΖΑ και μόνο, δεν θα τα καταφέρει. Έτσι, η υιοθέτηση του μότο «οι πολίτες θα ψηφίσουν για την πόλη στέλνοντας και μήνυμα» αποτελεί τη σύνοψη της σωστής στάσης απέναντι στην κάλπη για το Δήμο της Αθήνας.
Προφίλ
Η εκλογική μάχη για την αυτοδιοίκηση, είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι προσωποκεντρική. Και αυτό αποτέλεσε επίσης μεγάλο στοίχημα για την καμπάνια μιας αριστερής παράταξης. Πολύ σοφά και πολύ έγκαιρα επέλεξε να μην φτιάξει ένα προφίλ – καλούπι και να προσπαθήσει να χωρέσει τον Γαβριήλ σε αυτό, αλλά αντίθετα επέλεξε ν” αναδείξει τα αυθεντικά στοιχεία της προσωπικότητάς του. Τα οποία είναι πάρα πολλά, αλλά κυρίως ο Γαβριήλ είναι ένας από εμάς.
Στα χρόνια της κατάρρευσης του μύθου περί ισχυρού πολιτικού συστήματος και της απογοήτευσης για το επίπεδο και το περιεχόμενο της εκπροσώπησης, η κοινωνία, επαναδιατυπώνοντας το αίτημα της δημοκρατίας, θέτει το «ή εμείς ή αυτοί». Και ο Γαβριήλ είναι το «εμείς» εξολοκλήρου. Αυτό, που συμπυκνωμένα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «οι νέες δυνάμεις που αναδύονται».
Το τεράστιο πλεονέκτημα του «εμείς» έχει ένα μειονέκτημα, την αναγνωρισιμότητα. Ο Γαβριήλ ήταν ένας άγνωστος Αθηναίος. Κι έτσι ακολουθήθηκε μια διπλή γραμμή κρούσης, η υπερέκθεση με συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης για να ακούν, βλέπουν και διαβάζουν την άποψή του και ταυτόχρονα να βρεθεί παντού στην πόλη, εκεί που ζει και δουλεύει η κοινωνία. Συστήθηκε δια ζώσης με τους πολίτες. Αυτό το μήνυμα από την αδιαμεσολάβητη επαφή με τον κόσμο έκανε τον Γαβριήλ να δηλώνει με σιγουριά «θα είμαστε στο δεύτερο γύρο και μάλιστα με προοπτική νίκης έναντι οποιουδήποτε αντίπαλου». Αυτό ήταν και το στοιχείο που δεν μπορούσαν να πιάσουν οι δημοσκοπήσεις. «Όποιος ψήφισε τον Γαβριήλ, τον έχει συναντήσει και προσωπικά» έχει εύστοχα καταγράψει ο Τάσος.
Πρόταση για την πόλη
Εξαρχής ο στόχος ήταν να χτυπηθεί στα ίσια ο Δήμος Αθηναίων, κόντρα στην αντίληψη που ήθελε ανέφικτη τη νίκη, οπότε μια καλή καταγραφή ενός νέου προσώπου δεν θα αποτελούσε ήττα. Γι” αυτό πρώτα απ” όλους ο Γαβριήλ στις 17 Μαρτίου παρουσίασε αναλυτικά και τεκμηριωμένα το πρόγραμμα της Ανοιχτής Πόλης, που δεν εξαντλήθηκε σε ανέξοδους προεκλογικούς βερμπαλισμούς και μαξιμαλισμούς. Δεν έταξε μπούρδες, ούτε υποσχέθηκε φαραωνικά έργα. Αντίθετα, ακολούθησε το βασικό τρίπτυχο: ολοκληρωμένο σχέδιο για πόλη – σύγκρουση με τα συμφέροντα-εμπλοκή της κοινωνίας στη διαμόρφωση και την εφαρμογή. Εισήγαγε δύο απλές στη διατύπωσή τους έννοιες, αλλά με τεράστιο φορτίο. «Πόλη για όλους» και «Πόλη με ταυτότητα». Μ” αυτό το περιεχομενικό υπερόπλο ο Γαβριήλ βγήκε στην πλατιά απεύθυνση ως ικανός για δήμαρχος απέναντι στο κουραστικά επαναλαμβανόμενο αντεπιχείρημα της έλλειψης εμπειρίας.
Έναντι των αντιπάλων
Η καμπάνια ακολούθησε σοβαρή στάση κι επίπεδο πολιτικής αντιπαράθεσης. Δεν ξέπεσε στο λαϊκισμό και την λασπολογία, δεν κιτρίνισε, αλλά με τεκμηριωμένα επιχειρήματα αποδόμησε. Το έργο Καμίνη (άσχετα από το τελικό αποτέλεσμα) κρίθηκε ως ανεπαρκές. Κι αυτό οφείλεται στο νηφάλιο, με στοιχεία, αλλά αιχμηρό λόγο του Γαβριήλ και τον χαρακτηρισμό «αόρατος δήμαρχος». Η υποψηφιότητα Σπηλιωτόπουλου εξουδετερώθηκε από την πίεση που άσκησε ο Γαβριήλ για τις ευθύνες και την έλλειψη πρότασης. Με γνώμονα την φράση «ο κ. Καμίνης εφάρμοζε πιστά στην πόλη όσα ο κ. Σπηλιωτόπουλος ψήφιζε στη Βουλή», ο Γαβριήλ έφτιαξε το δικό του κοινωνικό πόλο, που ξεπερνούσε τα στεγανά των παραδοσιακών ψηφοφόρων.
Πολιτικά αιχμηρή
Αν και η καμπάνια ευτυχώς επέλεξε να μην εγκλωβιστεί στο «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» γενικά και για όλα ως σημαία, τελικά υπήρξε η μόνη επί της ουσίας αντιμνημονιακή. Γιατί ανέλυσε κι έπεισε ένα τεράστιο ποσοστό, ότι τα προβλήματα της πόλης δεν είναι φυσικό φαινόμενο, που πέφτουν από τον ουρανό, τονίζοντας ότι «πίσω από κάθε πρόβλημα της πόλης κρύβεται μια λέξη του μνημονίου», από τις απολύσεις προσωπικού και το κλείσιμο παιδικών σταθμών μέχρι τις ελλείψεις σε λάμπες και κάδους απορριμμάτων. Αυτή η καμπάνια επέμενε από την αρχή, ότι Σαμαράς και Βενιζέλος ποντάρουν το γόητρο της κυβέρνησης στο Δήμο της Αθήνας και αποκάλυψε από την αρχή, αυτό, που επιβεβαιώθηκε στο δεύτερο γύρο, ότι ο Καμίνης αποτελούσε επί της ουσίας την κυβερνητική υποψηφιότητα.
Η καμπάνια ως υπόδειγμα αριστερής καμπάνιας
Η σύγχρονη αντίληψη στην πολιτική επικοινωνία υποστηρίζει, ότι οι αρνητικές καμπάνιες είναι καταδικασμένες ν” αποτύχουν. Η διαρκής υπενθύμιση της ασφυκτικής κατάστασης, που ο καθένας βιώνει ως πρόβλημα στη ζωή του τις κάνει απωθητικές. Και την απάντηση σε αυτό η καμπάνια της Ανοιχτής Πόλης την κέρδισε με το σπαθί της. Ισχυρό θετικό πρόταγμα σε όλα τα παραγόμενα υλικά της.
Υπήρξε μια αριστερή-ριζοσπαστική καμπάνια μαζικής απεύθυνσης προωθητική. Διατύπωσε τις πιο αριστερές έννοιες ακόμα και για τα «δύσκολα» θέματα και τις κατάλαβαν όλοι, ακόμη κι όσοι δεν έχουν διαβάσει Μαρξ. Άλλωστε από τα βουνά του Μεξικού εκείνος που μέχρι πρότινος έφερε την ιδιότητα «subcomandante Marcos» μας έμαθε ότι οι σπουδαίες έννοιες εκφέρονται με απλές λέξεις. Η καμπάνια προστάτευσε «εκτάρια δάσους στον Αμαζόνιο» αποτινάσσοντας τον ξύλινο λόγο. Απευθύνθηκε στη συναισθηματική νοημοσύνη, ως τη μόνη ικανή να κινητοποιήσει και να κάνει κάποιον να πιστέψει σε μια μεγάλη ζωντανή ιδέα. Προχώρησε τον πολιτικό λόγο, έπαιξε με τις λέξεις, έδωσε στην πόλη περιεχόμενο υποκειμένου λέγοντας ακόμα και ότι «οι πόλεις ομορφαίνουν από τους ανθρώπους, όσο οι άνθρωποι ζουν σε ασφυξία, η πόλη μοιάζει άσχημη».
Ακολούθησε την αισθητική έχοντας βαθιά πίστη ότι αποτελεί την ηθική του μέλλοντος. Οι αφίσες, τα φυλλάδια, τα μπάνερ, τα χρώματά τους και το στήσιμό τους εμπεριείχαν μια σοβαρή πολιτική αιχμή και έννοια «οι δημιουργικές δυνάμεις να εισβάλουν στη λειτουργία της πόλης». Γι” αυτό οι άνθρωποι στις γειτονιές τα διακινούσαν νυχθημερόν με κέφι και όχι μόνο από παραταξιακό καθήκον. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ο φωτογράφος Νίκος Βαρδακαστάνης, που αποτύπωσε σε καρέ το καθαρό-σίγουρο-ανθρώπινο βλέμμα του Γαβριήλ. Αυτό, που ένιωθες να σε κοιτάζει παντού στην πόλη και να σου εμπνέει εμπιστοσύνη.
Αυτή την αδιαπραγμάτευτη συμφωνία με την αισθητική επισφράγισαν τα βίντεο του σκηνοθέτη Αλέξανδρου Σκούρα. Η τέχνη στην υπηρεσία της πολιτικής επικοινωνίας ή πως αλλάζει η έννοια του τί σημαίνει προεκλογικό σποτ. Μαζί με τα ραδιοφωνικά σποτ, που ένα ευφάνταστο μυαλό έβαλε την πολιτική συγκρότηση δίπλα-δίπλα με το χαμόγελο.
Η αυθεντικότητα και το ακομπλεξάριστο χιούμορ έφεραν την υπεροχή και στα social media. Τουϊτεροβραδιά λοιπόν, που μέσα σε 20 λεπτά έκανε Νο1 trend το #gabriel4ath με περισσότερους από 800 χρήστες και πάνω από 2000 tweets να συνομιλούν με τον Γαβριήλ σε real time και με 140 χαρακτήρες να δίνονται ουσιαστικές απαντήσεις. Από τα κομβικά σημεία της καμπάνιας, γιατί τα νέα μέσα έχουν κανόνες και ρυθμούς και τελικά δεν περνάνε την πόρτα τους όλες οι πολιτικές καμπάνιες. Την επιτυχία της πρωτοβουλίας αναγκάστηκε να παραδεχτεί μέχρι και ο Μουρούτης (γεια και χαρά σου Υπόκρουση). Η ίδια αυτοπεποίθηση έβγαλε το κόμικ του Σπύρου Δερβενιώτη.
Σε αντίθεση με τις πακέτο συνταγές στην επικοινωνία η καμπάνια της Ανοιχτής Πόλης ακολούθησε βηματισμό και σπονδύλωση (σαν ταινία του Ταραντίνο). Δεν εμφανίστηκε άπαξ, που μετά από λίγο να μην κεντρίζει το ενδιαφέρον και να ξεχαστεί. Μετρούσε την απήχηση, έπαιρνε feedback (που λέμε και στο χωριό) και κορύφωνε. Συστήθηκε με το «Αυτή την Άνοιξη η Αθήνα αλλάζει εποχή», έδωσε το περιεχομενικό – προγραμματικό στίγμα με το «Αθήνα, πόλη για όλους». Απευθύνθηκε στον κρίσιμο προεκλογικό χρόνο πριν την κάλπη στην ατομική ευθύνη τους καθενός και της καθεμιάς με το «Ούτε μια μέρα χαμένη. Αλλάζουμε την Αθήνα τώρα». Και ολοκλήρωσε στο δεύτερο γύρο με το απελευθερωτικό «Νίκη για την Αθήνα, τώρα».
Αυτή η καταγραφή δεν στοχεύει στη συλλογική αυταρέσκεια. Αλλά είναι αναγκαία η διατύπωση, ότι «δεν έτυχε…αλλά πέτυχε». Γιατί κάποιοι άνθρωποι χωρίς ακριβά ΑΦΜ έχουν ιδέες. Οκ έχουν ιδέες, έμπνευση και πείσμα. Κυρίως όμως το κάνουν άνευ όρων, δοκιμάζοντας τις φυσικές αντοχές στον καφέ, τα τσιγάρα, την αϋπνία, σπάζοντας τα προσωπικά ρεκόρ σε εργατοώρες. Και μπορεί να λείπουν 5000 ψήφοι για να το πανηγυρίζουμε, αλλά εμείς ξέρουμε, ότι αυτό νίκησε και το ξέρουν όλοι, όσοι το λένε δυνατά και όσοι δεν θα το πουν ποτέ.
Στο μεταίχμιο αυτό λοιπόν μπήκαμε με τα χειμωνιάτικα και βγήκαμε με τα καλοκαιρινά. Το «πολύ» με το «λίγο» έστησαν καβγάδες. Στην Παλαιολόγου 8-10 περπατούσες ανάμεσα σε στοίβες με πολλές και διαφορετικές ιδέες, που έφτιαξαν ολοκληρωμένη καμπάνια. Από τον Φλεβάρη μέχρι και το Μάη αγαπήσαμε (κι αγαπηθήκαμε από) έναν ωραίο, αφοπλιστικά πραγματικό άνθρωπο, τον Γαβριήλ.
Κι αυτό κρατάει για πάντα.
(ΥΓ Είχαμε κι άλλα να κάνουμε, που δεν προλάβαμε. Δεν τα μαρτυράμε όμως, γιατί θα το ξανακάνουμε)
