Επί 36 ολόκληρα χρόνια, ο Οζτεκίν Καραγκιουλού κουβαλάει πάνω του την "πληγή" του Ταξίμ. Ήταν Πρωτομαγιά του 1977 - η αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά, όπως θα περάσει στην τουρκική ιστορία - όταν, μαζί με χιλιάδες άλλους διαδηλωτές, κατέβηκαν στην πλατεία Ταξίμ για να γιορτάσουν αλλά και να προβάλλουν τα αιτήματα των εργατικών διεκδικήσεων. Εκεί, μια σφαίρα από όπλο αστυνομικού τον βρήκε στο πόδι κι έκτοτε φέρει ανεξίτηλο το σημάδι της αιματηρής, όπως εξελίχθηκε, εκείνης συγκέντρωσης.
"Η πλατεία ήταν ασφυκτικά γεμάτη με κόσμο, όταν έπεσε ο πρώτος πυροβολισμός. Εγώ ήμουν στις πρώτες σειρές και δέχτηκα μια σφαίρα στο πόδι. Επικράτησε πανικός" εξιστορεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο Οζτεκίν Καραγκιουλού, που θυμάται σαν χθες το απόγευμα εκείνο της 1ης Μαΐου του 1977, όταν το Ταξίμ "βάφτηκε" κόκκινο από το αίμα των 34 νεκρών (σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό) των γεγονότων που ακολούθησαν.
Ήταν Κυριακή, γύρω στις έξι το απόγευμα, όταν ο πρόεδρος της εργατικής συνομοσπονδίας DISK Κεμάλ Τουρκλέρ ολοκλήρωνε την ομιλία του. Λίγο νωρίτερα, τα αγωνιστικά εμβατήρια και οι στίχοι από τα ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ που παρεμβάλλονταν έδιναν τον τόνο της διαδήλωσης. Στην ασφυκτικά γεμάτη από κόσμο πλατεία, επικράτησε αίφνης απόλυτη σιωπή, όταν ο πρόεδρος της DISK κάλεσε το συγκεντρωμένο πλήθος σε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη αυτών που έχασαν τη ζωή τους στον αγώνα για την προάσπιση των εργατικών δικαιωμάτων. Ο ήχος ενός πυροβολισμού, που φαίνεται πως ερχόταν από την είσοδο του Ταξίμ, από την κατεύθυνση της Τarlabasi, "έσπασε" τη σιωπή.
Τον πρώτο εκείνο πυροβολισμό ακολούθησαν κι άλλοι καθώς και η άφιξη θωρακισμένων αστυνομικών οχημάτων, που προσέγγισαν την πλατεία από τις λεωφόρους Siraselviler και Istiklal και κατευθύνονταν προς το πλήθος. Επικράτησε πανικός, με τους διαδηλωτές να ποδοπατούνται ή να παρασύρονται από τα θωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας. Ο απολογισμός τραγικός: 34 νεκροί και εκατοντάδες - πολλοί μιλούν για πάνω από 300 - τραυματίες.
"Το θέμα ήταν ότι δεν μπορούσαμε να φύγουμε, καθώς από νωρίς είχαν κλείσει όλες τις εισόδους και τις εξόδους από την πλατεία" εξηγεί ο κ. Καραγκιουλού, που παρακολουθεί από μακριά τα όσα συμβαίνουν, σήμερα, στην Τουρκία, αφού μετά τα γεγονότα εκείνα έφυγε για την Ευρώπη, ενώ σήμερα ζει στην Ελλάδα.
Διανύοντας ήδη την έκτη δεκαετία της ζωής του, ο Οζτεκίν Καραγκιουλού θεωρεί, όπως και τότε, πως τα γεγονότα εκείνα ήταν μια "καλοστημένη προβοκάτσια" και, μάλιστα, όχι μόνο από την πλευρά του τουρκικού κράτους. "Ακόμα και τώρα πιστεύω ότι ήταν μαζί (το κράτος) με το ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς" λέει και υποστηρίζει πως "πέντε ημέρες πριν από τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς του 1977, στην Κωνσταντινούπολη είχαν έρθει Αμερικανοί πράκτορες και είχαν εγκατασταθεί στο Ιντερκοντινένταλ, στην πλατεία Ταξίμ - κι αυτό είναι κάτι που δεν το γνώριζαν τότε οι διαδηλωτές και που αποκαλύφθηκε χρόνια μετά".
Μας προτρέπει να δούμε τα γεγονότα πριν από το 1977 για να καταλάβουμε τι συνέβη εκείνη την ημέρα και μας εξηγεί: "Για να καταλάβουμε το 1977, θα πρέπει να δούμε τι είχε γίνει το 1975. Μετά το 1975, στην Κωνσταντινούπολη και γενικά στην Τουρκία, σε κάθε γωνιά, υπήρχαν πολλές συγκρούσεις και οι Αμερικανοί είχαν πιστέψει πως θα γίνει επανάσταση. Μάλιστα, το 1976 είχε απαγορευτεί ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς, αλλά εμείς οργανώναμε συγκεντρώσεις δυναμικά και συντονισμένα".
Παρακολουθώντας από τους δέκτες των τηλεοράσεων, τον Τύπο αλλά και το διαδίκτυο τα όσα συμβαίνουν, σήμερα, στο Ταξίμ, ο Οζτεκίν Καραγκιουλού τονίζει πως οι δύο αυτές στιγμές στην τουρκική ιστορία "δεν έχουν μεγάλη σχέση μεταξύ τους".
"Τα σημερινά γεγονότα - εξηγεί - ξεκίνησαν περισσότερο προβάλλοντας την περιβαλλοντική πτυχή του όλου ζητήματος. Ενώ τα γεγονότα του 1977 είχαν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα. Τα όσα συμβαίνουν τώρα είναι κατ' αρχήν εντελώς ανοργάνωτα και η 'σπίθα' που πυροδότησε την κατάσταση είναι η στάση του Ερντογάν και η καταπίεση που ασκεί στον λαό. Χωρίς σαφή σκοπό, τους διαδηλωτές ενώνει μόνο ένα πράγμα - ότι το κράτος είναι καταπιεστικό και βάρβαρο. Οι ομάδες που συμμετέχουν στις πορείες και συγκεντρώσεις προέρχονται από όλα τα στρώματα του λαού, ακόμη και από αθλητικά σωματεία".
Σε ό,τι αφορά το μέλλον των σημερινών διαδηλώσεων θεωρεί πως θα συνεχιστούν καθώς, όπως λέει, ο Τούρκος πρωθυπουργός "δεν κάνει πίσω και προκαλεί είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο". Ωστόσο, εκτιμά πως, εάν δεν συγκεντρωθεί το πλήθος γύρω από κάτι οργανωμένο "δεν θα υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα" και παρατηρεί ότι, ουσιαστικά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν "παίζει" μόνος του, αφού "δεν υπάρχει αντιπολίτευση ικανή να μπει μπροστά στα γεγονότα ούτως ώστε να γίνουν σωστές κινήσεις".
Το Ταξίμ του '77 στη συλλογική μνήμη των Τούρκων
Η διαδήλωση της Πρωτομαγιάς του '77 κατέληξε σε τραγωδία και οδήγησε σε απαγόρευση των μαζικών συγκεντρώσεων. Για την Αϊσεγκιούλ Μπαϊκάν, καθηγήτρια στο Τμήμα Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Τεχνικού Πανεπιστημίου Yildiz της Κωνσταντινούπολης, με τα γεγονότα αυτά, "η μεγαλειώδης φύση αυτής της συγκεκριμένης στιγμής στο χωροχρόνο, στη συλλογική μνήμη των Τούρκων πολιτών επεκτάθηκε σ' ένα ένα μνημείο (ενν. την πλατεία) που δεν αφορά κάποιο αντικείμενο ή κάποια συγκέντρωση διαφορετικών αντικειμένων αλλά έναν κοινωνικό χώρο, που ορίζεται από όσα έχουν συμβεί εκεί".
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Μπαϊκάν, "το ίδιο το γεγονός της διαδήλωσης της 1ης Μαΐου 1977, με τις μνήμες και τις συσχετίσεις που φέρνει στο νου, άλλαξε παντοτινά το 'πρόσωπο' της πλατείας Ταξίμ".
Αυτοί που ευθύνονται για το χαμό 34 ανθρώπων και για τον τραυματισμό εκατοντάδων άλλων δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί. Όπως χαρακτηριστικά λέει και ο Οζτεκίν Καραγκιουλού, "όσες έρευνες κι αν έγιναν, δεν έχει λάμψει ακόμη η αλήθεια και τα γεγονότα το 1977 παραμένουν ένα μεγάλο ερωτηματικό".
Ωστόσο, έναν χρόνο αργότερα, εξίσου μεγάλος αριθμός ανθρώπων έδωσαν και πάλι "ραντεβού" εκεί, εν μέσω αυξανόμενης ανησυχίας γι' αυτό που έβλεπαν ως απειλή του φασισμού, αλλά και από τη διακαή επιθυμία τους για δημοκρατία. Την επόμενη χρονιά, το 1979, απετράπη μαζική διαδήλωση για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς με την επιβολή του μέτρου της απαγόρευσης κυκλοφορίας στην πόλη και την ανάπτυξη μιας μονάδας στρατιωτών στην πλατεία. "Αυτή η πολιτική επίδειξη ισχύος στόχο είχε να απειλήσει και να προκαλέσει όχι μόνο την εργατική τάξη αλλά όλες τις προοδευτικές δυνάμεις. Αντίθετα, βοήθησε στο να πείσει τον γενικό πληθυσμό για την ύπαρξη ενός τέτοιου κινδύνου" αναφέρει η η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Yildiz, σε άρθρο της για τα γεγονότα της περιόδου που δημοσιεύτηκε περίπου έναν χρόνο πριν.
Την Πρωτομαγιά του 2007, στην πλατεία Ταξίμ σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ αστυνομικών και ανθρώπων που διαδήλωναν με αφορμή την 30ή επέτειο των αιματηρών γεγονότων του 1977. Η αστυνομία έκανε χρήση δακρυγόνων και προσπάθησε με γκλομπ και αντλίες νερού να απομακρύνει το συγκεντρωμένο πλήθος. Περίπου 600 άτομα συνελήφθησαν στα επεισόδια εκείνα. Έναν χρόνο αργότερα, την Πρωτομαγιά του 2008, η αστυνομία σταμάτησε, με τη βία, τους διαδηλωτές που προσπάθησαν να κινηθούν προς το Ταξίμ. "Οι συγκεντρώσεις του 2007 και του 2008, μαζί με μια σειρά από άλλα γεγονότα επιβεβαιώνουν ότι το Ταξίμ είναι ένα 'μνημείο' τόπου και χρόνου, με κοινωνικο-πολιτικούς συμβολισμούς" αναφέρει η κυρία Μπαϊκάν.
Το 2012, στην 35η επέτειο των γεγονότων του 1977, η πλατεία Ταξίμ "πλημμύρισε" για ακόμη μια φορά με διαδηλωτές, ωστόσο μέχρι το ξέσπασμα του πρόσφατου κύματος διαδηλώσεων, στην περιοχή δεν επιτρέπονταν οι μαζικές διαδηλώσεις. Αντ' αυτών, λάμβαναν χώρα διάφορες αυθόρμητες συγκεντρώσεις ποικίλων κοινωνικών αιτιών ή διαμαρτυρίες, ενώ ο Δήμος ενθάρρυνε κάθε είδους πολιτιστική δραστηριότητα σε μια προσπάθεια να προσδώσει άλλον χαρακτήρα στην πλατεία αυτή της Κωνσταντινούπολης, με την πολυσχιδή παρουσία στο ρου της ιστορίας.
Πηγή: ΑΜΠΕ
