O Eyup Duru είναι ο εκπρόσωπος του HDP (Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών) στην Ευρώπη. Μαζί του συζητάμε τις ευθύνες του καθεστώτος Ερντογάν για ην όξυνση της εθνικιστικής βίας στην Τουρκία, με αφορμή τη δολοφονία 102 ανθρώπων στο σιδηροδρομικό σταθμό της Άγκυρας και τις επερχόμενες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου. Και βεβαίως, συζητάμε για το Κουρδικό, τις θέσεις του HDP, αλλά και για την εμπλοκή Δυτικών και Ρώσων στην ευρύτερη περιοχή.
Φωτογραφίες από την εκδήλωση του HDP στην ΑΣΟΕΕ (την Τετάρτη 21/10):
Εκτός από αυτήν την παραπάνω εννιάλεπτη μικρή συνέντευξη σας προτείνουμε ένα εξαιρετικά διαφωτιστικό άρθρο στην εφημερίδα Αυγή:
Η Τουρκία θα είναι το επόμενο καταρρέον κράτος στη Μέση Ανατολή
Του David Goldman*
Δεν ξέρουμε ποιος πυροδότησε τις δύο βόμβες που σκότωσαν του Κούρδους και τους ακτιβιστές συμμάχους τους το περασμένο Σάββατο στην Άγκυρα, αλλά η πιο απίθανη εικασία είναι ότι η κυβέρνηση του προέδρου Ερντογάν είναι αθώα. Όπως έγραψε στο Twitter αμέσως μετά την επίθεση ο Τούρκος βουλευτής Lutfu Turkkan, "η ενέργεια αυτή ήταν είτε αποτυχία της υπηρεσίας πληροφοριών, είτε έγινε από την υπηρεσία πληροφοριών".
Προδομένος τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Ρωσία, αντιμέτωπος με την ανάδυση ενός κουρδικού κράτους στα σύνορα της Τουρκίας και με την ενίσχυση των φιλοκουρδικών κομμάτων στο κοινοβούλιο, ο Ερντογάν ανησυχεί. Η δυνατότητα του κόμματός του να κυβερνήσει μετά τις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου βρίσκεται σε κίνδυνο. Μεσοπρόθεσμα, όμως, σε κίνδυνο βρίσκεται η συνοχή του τουρκικού κράτους.
Δημόσια, οι ηγέτες της Δύσης έχουν χαιρετίσει την Τουρκία ως μια "μεγάλη ισλαμική δημοκρατία", όπως συγκεκριμένα τη χαρακτήρισε σε συνέντευξή του το 2010 ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα. Αυτή ήταν και η άποψη της προηγούμενης κυβέρνησης του Τζορτζ Μπους, που είχε καλέσει τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο πριν την εκλογή του στην πρωθυπουργία, τον Νοέμβριο του 2002. Μια μειοψηφία ωστόσο στρατιωτικών αναλυτών και ειδικών των μυστικών υπηρεσιών έχει προειδοποιήσει ότι η Τουρκία δεν θα μπορέσει να υπάρξει μεσοπρόθεσμα στα σημερινά της σύνορα. Το πρόβλημα είναι ότι η κουρδική της μειονότητα -στο 20% του συνολικού πληθυσμού της σήμερα- έχει διπλάσιο αριθμό παιδιών απ' ό,τι οι Τούρκοι, τόσα πολλά δηλαδή ώστε, σε λιγότερο από 20 χρόνια, ο μισός τουρκικός πληθυσμός που βρίσκεται σε ηλικία κατάταξης στον στρατό θα έχει τα κουρδικά ως μητρική γλώσσα.
Υπαρξιακή κρίση
Μια υπαρξιακή κρίση "μαγειρεύεται" για την Τουρκία εδώ και χρόνια, όπως έγραψα στο βιβλίο μου "Πώς οι πολιτισμοί πεθαίνουν (και γιατί το Ισλάμ πεθαίνει επίσης)", το 2011. Την τελευταία εβδομάδα, μια καταιγίδα έχει πλήξει κυριολεκτικά την τουρκική πολιτική σκηνή και απειλεί να προκαλέσει βαθιά πολιτική αστάθεια. Η Τουρκία μπορεί να γίνει το επόμενο καταρρέον κράτος της περιοχής. Πρέπει εξάλλου να υπάρξει ένας «αποτυχημένος» στο φιλμ νουάρ της Μέσης Ανατολής, και αυτός ο αναπόφευκτος ρόλος έχει πέσει στα χέρια της Τουρκίας (...)
Μέχρι την Παρασκευή 9/10, ΗΠΑ και Τουρκία υποστήριζαν εξίσου τη σουνιτική αντιπολίτευση στο καθεστώς του Άσαντ στη Συρία, προσπαθώντας να εγκαθιδρύσουν σουνιτικό καθεστώς στη χώρα. Αυτή η πολιτική ήταν συγκεχυμένη για μήνες, αλλά επέτρεψε στους Τούρκους να παρέχουν συγκαλυμμένη υποστήριξη στο ISIS, τη μόνη "αποτελεσματική" σουνιτική οργάνωση. Η επέμβαση της Ρωσίας εξέθεσε τις έωλες προσπάθειες των ΗΠΑ να βρουν μια "μετριοπαθή" συριακή αντιπολίτευση (έναντι του Άσαντ) για να την υποστηρίξουν (...)
Οι Ρώσοι ανάγκασαν την Ουάσιγκτον να βρει κάποια αξιόπιστη δύναμη για να την στηρίξει και η Ουάσινγκτον στράφηκε στους Κούρδους, τη μόνη αποτελεσματική μαχητική δύναμη που δεν συνδέεται με το ISIS ή την Αλ Κάιντα. Αυτό ακριβώς ήταν ό,τι η Τουρκία ήθελε να αποφύγει. Οι Κούρδοι μαχητές στη βόρεια Συρία συνδέονται με την ελεγχόμενη από τους Κούρδους περιοχή στο βόρειο Ιράκ κι έτσι έχουν επαφή και με τις δύο ζώνες που θα αποτελέσουν τον πυρήνα ενός μελλοντικού κουρδικού κράτους.
Ταπείνωση
Στο μεταξύ, η Ρωσία ταπείνωσε την Τουρκία προκαλώντας τις ένοπλες δυνάμεις της εντός του τούρκικου εναέριου χώρου, αφήνοντας το ΝΑΤΟ να διαμαρτύρεται έντονα. Παρ' όλα αυτά οι ΗΠΑ και η Γερμανία απενεργοποίησαν τα πυραυλικά συστήματα Patriot -τα μοναδικά που μπορούν να απειλήσουν τον ρωσικό στρατό- παρά τα επείγοντα αιτήματα της Τουρκίας να μην το κάνουν. Ο ρωσικός στρατός στη Συρία αποτρέπει τους Τούρκους από το να παρέχουν εναέρια κάλυψη στοISIS και άλλες ισλαμικές ομάδες στη Συρία (...)
Λιγότερο προφανής, αλλά όχι λιγότερο δυσοίωνη, είναι η επιδείνωση των σινο-τουρκικών σχέσεων, εξαιτίας της κεκαλυμμένης στήριξης της Άγκυρας στο Κίνημα Ανεξαρτησίας του Ανατολικού Τουρκεστάν, τρομοκρατικής οργάνωσης στην οποία δραστηριοποιούνται οι Ουιγούροι της Δυτικής Κίνας. Παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις, η Τουρκία συνεχίζει να παρέχει ασφαλές πέρασμα στο εσωτερικό της σε χιλιάδες Κινέζους Ουιγούρους μέσω της Νοτιοανατολικής Ασίας, κάποιοι εκ των οποίων πολεμούν στο πλευρό του ISIS στη Συρία. Η Ταϊλάνδη ισχυρίζεται ότι Ουιγούροι μαχητές ευθύνονται για τη βομβιστική επίθεση στο ιερό Erawan στην Μπανκόγκ στις 17 Αυγούστου - αφότου οι ταϊλανδέζικες αρχές έστειλαν 109 Κινέζους Ουιγούρους πίσω στην Κίνα.
Ο Ερντογάν υπέστη όχι μόνο την κατάρρευση της εξωτερικής πολιτικής του, αλλά δημόσιο εξευτελισμό από χώρες που στήριζαν ώς τώρα το καθεστώς του με στόχο τη σταθερότητα στην περιοχή - και αυτό ακριβώς πριν τις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου. Αφού το φιλοκουρδικό αριστερό κόμμα HDP έλαβε 13% σε εθνικό επίπεδο στις εκλογές του περασμένου Ιουνίου και στέρησε την πλειοψηφία του Ερντογάν στη Βουλή, ο τελευταίος κάλεσε σε νέες εκλογές, αντί να δεχτεί τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Ο Ερντογάν επίσης ενέτεινε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις ενάντια στους Κούρδους της Τουρκίας, προκειμένου να λάβει τη στήριξη των Τούρκων εθνικιστών, σε έναν ελιγμό που όλα τα μεγάλα ΜΜΕ σχολίασαν.
Στόχος οι Κούρδοι
Όπως έγραψαν οι "New York Times" στις 5 Αυγούστου, "έχοντας ήδη απορρίψει τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, ο κ. Ερντογάν 'ισχυροποιεί' τώρα τις πιθανότητες του κόμματός του να κερδίσει τις νέες εκλογές, απευθυνόμενος στους Τούρκους εθνικιστές, που αντιτίθεται στον αυτοπροσδιορισμό της κουρδικής μειονότητας. Παράλληλα, με τις στρατιωτικές επιθέσεις ενάντια στους Κούρδους, υπάρχει προσπάθεια υποβάθμισης της πολιτικής στήριξης του κουρδικού κινήματος, μέσω του συσχετισμού του με τη βία του ΡΚΚ, που επίσης φαίνεται πρόθυμο να επιστρέψει στη μαχητική δράση".
Αντί να απαντήσουν στις προκλήσεις του Ερντογάν, οι Κούρδοι έχουν παγώσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις τους, προκειμένου να επικεντρωθούν στη νίκη στις εκλογές του Νοεμβρίου. Όπως έγραψε μετά τις βομβιστικές επιθέσεις του περασμένου Σαββάτου, ο Thomas Seibert στην "Daily Beast": "Οι παρατηρητές συμφωνούν στο ότι η επίθεση στην Άγκυρα πιθανώς συνδέεται με την απόφαση του ΡΚΚ να 'παγώσει' τις εχθροπραξίες με την Άγκυρα. Το ΡΚΚ είχε υπαινιχθεί τις τελευταίες ημέρες ότι θα κηρύξει νέα κατάπαυση του πυρός, προκειμένου να ενισχύσει τις πιθανότητες του HDP στις εκλογές. Οι άνθρωποι πίσω από την επίθεση ήθελαν να αποτρέψουν την κατάπαυση του πυρός", όπως έγραψε η έγκριτη δημοσιογράφος Kadri Gursel.
"Η ανακοίνωση της κατάπαυσης του πυρός από το ΡΚΚ δημοσιοποιήθηκε λίγο μετά την επίθεση, αλλά η απόφαση είχε το πιθανότερο ληφθεί νωρίτερα".
Εν συντομία, ο Ερντογάν τώρα έχει να υπολογίσει τον βαρύ αμερικανικό εξοπλισμό στα χέρια των Κούρδων της Συρίας, το τέλος της δυνατότητας της Τουρκίας να παρέχει εναέρια στήριξη στους σουνίτες αντάρτες στη Συρία, τη ρωσική προσπάθεια να παραγκωνίσει τη σουνιτική αντιπολίτευση, αλλά και τις δυνάμεις της Τουρκίας στην περιοχή, και την κατάρρευση της κοινοβουλευτικής του πλειοψηφίας λόγω της ενίσχυσης της κουρδικής ψήφου.
Νεο-οθωμανισμός
Αν και κατά πόσο η κυβέρνηση του Ερντογάν όντως οργάνωσε τη βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα ή απλώς έστρεψε αλλού το βλέμμα της ενώ το ISIS την οργάνωνε, παραμένει άγνωστο. Τόσο η Τουρκία όσο και η παγκόσμια κοινή γνώμη συμπεραίνουν ότι τα αποτροπιαστικά γεγονότα της Άγκυρας το Σάββατο αντανακλούν την απελπισία του καθεστώτος Ερντογάν. Καθεστώτα που καταφεύγουν σε τέτοιου είδους ωμότητες δεν επιβιώνουν για πολύ.
Το καλύτερο που θα μπορούσε η Τουρκία να κάνει υπό αυτές τις συνθήκες είναι να ζητήσει από τον ΟΗΕ να επιβλέψει ένα δημοψήφισμα για το αν οι περιοχές όπου ζουν κατά πλειοψηφία Κούρδοι επιθυμούν να αποσχιστούν. Τα βουνά της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου ζει η πλειοψηφία των Κούρδων, αποτελούν βαρίδι για τον εθνικό προϋπολογισμό της και δεν έχουν στρατηγική σημασία. Ούτε ο Ερντογάν ούτε η εθνικιστική του αντιπολίτευση, ωστόσο, θα πάρουν τέτοια απόφαση. Κάτι τέτοιο εξάλλου θα υποβάθμιζε τόσο τον νεο-οθωμανισμό του Ερντογάν όσο και τον παλιό κοσμικό εθνικισμό. Οι πιέσεις στις τεκτονικές πλάκες της χώρας θα επιδεινωθούν. Η βομβιστική επίθεση του Σαββάτου ίσως να σηματοδοτήσει το τέλος του τουρκικού κράτους όπως αυτό προέκυψε από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
* Δημοσιεύθηκε στις 10/10 στους "Asia Times"
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΙΝΑ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
