Δεν ξέρω αν έχει νόημα να μιλάμε πια για δημόσιο λόγο. Η προσβολή μνήμης νεκρού δεν είναι επιχείρημα. Είναι αδίκημα. Γιατί, δεν απευθύνονται στον Γαλαξιάρχη. Απευθύνονται στον Πέτρο Παπαθανασίου, ο οποίος ήταν πολλά περισσότερα από ένας λογαριασμός στο Twitter ή ένα μπλογκ. «Όσο ζούσε ήταν τραμπούκος». Δηλαδή, γνωρίζει ο Αρίστος Δοξιάδης και μπορεί να πει με σιγουριά και συμφωνούν άλλοι τριακόσιοι ότι όσο ζούσε ο Πέτρος Παπαθανασίου ήταν τραμπούκος, με βάση τα όσα έγραφε στο Twitter.
ΚΤΤΜΓ το αφήγημα πάει ως εξής:
Στην ουσία αυτό που μαθαίνουμε τούτες τις μέρες είναι ότι η αυτοπροσδιοριζόμενη ελίτ αυτής της χώρας δεν ανέχεται την ύπαρξη κάποιου σε καμία της διάσταση άπαξ και αυτός ούτε προέρχεται ούτε ομνύει στην ιεραρχική κλίμακα που εννοείται ως φυσική πολιτική τάξη.
Ενδεικτικά, τρολ τύπου Greek Analyst και άλλοι λογαριασμοί που συνδιαλέγονται με πάσης φύσης κομματικές Ομάδες Αλήθειας και Παρατηρητήρια αποθεώνονται παρόλο που η τοξικότητά τους είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη από του οιουδήποτε Γαλαξιάρχη, ο οποίος και δείγματα γραφής και σκέψης είχε δώσει στο μπλογκ του και σε δημόσιες συζητήσεις συμμετείχε. (Σε αντίθεση με αυτό που περιγράφεται ως «τρολ»).
(Έχει δε ενδιαφέρον το ότι ο Σταύρος Θεοδωράκης δεν δίστασε να μιλήσει για «αποβράσματα» χτες στη Βουλή, αναφερόμενος σε τρολ της κυβέρνησης που χρηματοδοτούνται για να πετάνε λάσπη στο Ποτάμι. Άραγε, θα μιλούσε ποτέ και για τους νεαρούς εκείνους που εργάστηκαν ως τρολ στο Twitter για να υπερασπίζονται το Ποτάμι και να επιτίθενται αντίστοιχα σε πολιτικούς αντιπάλους και κάποιοι εξ αυτών έφτασαν σε σημείο να μην αντέχουν άλλο την τοξική καφρίλα που είχαν να διαχειριστούν υπέρ πίστεως και Σταύρου;)
Με βάση τα όσα ακούμε αυτές τις ημέρες, υπάρχουν μόνο τρολ του ΣΥΡΙΖΑ. Τα υπόλοιπα τοξικά που διαβάζουμε στα social media είναι κάποιου είδους κίνημα υπέρ του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του Ποταμιού. Πρόκειται για μια επιτυχημένη αντιστροφή της πραγματικότητας, την οποία λίγο πολύ όλοι έχουμε ζήσει, αλλά ξεχνάμε μέσα από τον καταιγισμό της πληροφορίας για τα πάντα.
Το αστείο εδώ είναι ότι η διαδικτυακή υποστήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2010-2013 ενείχε χαρακτηριστικά κινήματος. Οι πολιτικοί σχεδιαστές και αναλυτές δεν το ανίχνευσαν εξ αρχής, αν και περιέγραφαν με θαυμασμό κάτι ανάλογο (τηρουμένων των αναλογιών) στις ΗΠΑ το 2008. Αιφνιδιασμένοι από τα αποτελέσματα του 2012, οι μηχανισμοί του δικομματισμού προσπάθησαν και έως έναν βαθμό πέτυχαν να στήσουν κάτι αντίστοιχο (αλλά όχι ίδιο) απ' την ανάποδη.
Εδώ, ανιχνεύεται η εξής σημαντική διαφορά. Η πολιτική –με στοιχεία αντισυστημισμού– χρήση των social media, που εκ των πραγμάτων πιστώθηκε σε μία ευρύτερη αριστερή θεώρηση και εν τέλει στην Κουμουνδούρου, ταυτίστηκε χρονικά με την ίδια την ανάδειξη των μέσων αυτών εις βάρος των μπλογκς της περασμένης δεκαετίας, η οποία ανάδειξη με τη σειρά της συνέπεσε με την κορύφωση της οικονομικής και κατ' επέκταση πολιτικής κρίσης.
Οι φορείς εκείνου του ημιδημόσιου λόγου δεν ήταν κατ' ανάγκη τρολ ή ανώνυμοι. Απλώς, οι συστημικοί παίκτες των δημοσίων σχέσεων και των στρατηγικών σχεδιασμών δεν τους γνωριζαν. Δεν ήταν κατ' ανάγκη ανώνυμοι, ασχέτως αν μεταπήδησαν στα social media από τα μπλογκς με τα ψευδώνυμα των μπλογκ τους. Απλώς, δεν ήταν επώνυμοι, δεν άνηκαν σε καμία έως τότε γνωστή ιεραρχία του πολιτικού κατεστημένου και ως εκ τούτου καταχωρούνταν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ως επικίνδυνοι. Το βαλτωμένο σύστημα δεν μπορούσε να φανταστεί ότι υπήρχαν κάποιοι κατώτεροι που έγραφαν ελεύθερα στα social media κατά των μνημονίων, καταστρέφοντας με την ασυντόνιστη μαζικότητα και μαχητικότητα των μικρών τους παρεμβάσεων τα υψιπετή πονήματα των πατροπαράδοτων προπαγανδιστών στις ναυαρχίδες του αστικού Τύπου.
Όταν το πράγμα άρχισε να αγριεύει με την κρίση και τις εκλογές του '12, τα πρώην μεγάλα κόμματα αποφάσισαν να φέρουν στα μέτρα τους το φαινόμενο.
Τα δήθεν τρολ του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος πιστώθηκε το φαινόμενο του διαδικτυακού αντισυστημισμού χωρίς να το ελέγχει (αυτό που στην παρηκμασμένη του μορφή αποδίδεται ως «επανάσταση του πληκτρολογίου»), δεν ήταν άγνωστοι άνθρωποι. Ανάμεσά τους υπήρχαν δημοσιογράφοι, μπλόγκερς, υπάλληλοι, επιχειρηματίες και γενικά κόσμος που είχε αποδεσμευτεί οριστικά από το αφήγημα του εκσυγχρονισμού και οι οποίοι και ονοματεπώνυμο είχαν και δημόσια παρουσία εκτός fb.
Φυσικά, η πολιτική ένταση και η ακραία αντιπαράθεση σε συνθήκες ακραίου κοινωνικού αυτοματισμού και πόλωσης ευνόησε ακραίες συμπεριφορές στο διαδίκτυο, οι οποίες θα πρέπει να ενταχθούν στο ευρύτερο φαινόμενο των «αγανακτισμένων». Είναι κάτι που συνέβαινε (και συμβαίνει) στην Ευρώπη και παγκοσμίως και ξεφεύγει των όποιων σχεδιασμών ενός επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ, του Κόρμπιν ή των Ποδέμος όπως θέλουν να πιστεύουν οι λεγόμενοι φιλελεύθεροι.
Όμως, περισσότερο και από φαινόμενο αγανάκτισης είναι φαινόμενο αιφιδιασμού των ελίτ, οι οποίες μπήκαν απροετοίμαστες στον μαγικό κόσμο των social media, πιστεύοντας ότι ο κόσμος αυτός κουβαλούσε τα μαξιλαράκια και φίλτρα ασφαλείας του πραγματικού πολιτικού κόσμου των PR συνεστιάσεων και των ραδιοτηλεοπτικών ζυμώσεων. Η κραυγή αγωνίας μερικών από τους πιο γραφικούς εκπροσώπους της εξέφραζε αυτήν ακριβώς την απόγνωση, να μην μπορούν να ελέγξουν ένα μέσο με τον τρόπο που ήλεγχαν το δημόσιο χώρο γύρω από το βιβλίο, το ραδιόφωνο, την έντυπη ενημέρωση έως και τον καφέ τους εντός και εκτος Βουλής. Τα social media έβαλαν στο παιχνίδι τους πάντες, αλλά οι πάντες είναι κάτι πολύ διαφορετικό από τα τρολ.
Ας προστεθεί εδώ ότι σύμφωνα με το Cambridge Dictionary τρολ ορίζεται «κάποιος που αφήνει σκόπιμα ένα ενοχλητικό μήνυμα στο διαδίκτυο, προκειμένου να τραβήξει την προσοχή ή να προκαλέσει προβλήματα».
Στη Wikipedia δίνεται ο εξής ορισμός: «κάποιος χρήστης του ίντερνετ με πονηρά προκλητικές, σκόπιμα ανόητες ή επιτηδευμένα εκτός θέματος θέσεις και απόψεις σε μία online ανοιχτή κοινότητα, όπως ένα φόρουμ συζήτησης, mailing list, chat room ή μπλογκ, με πρωταρχική πρόθεση να προκαλέσει και να ερεθίσει άλλους χρήστες ή με κάθε τρόπο να επιφέρει διαταραχή σε μια διαδικτυακή συζήτηση για οποιοδήποτε θέμα και να πετύχει μια αλυσίδα αντιδράσεων από άλλους χρήστες. Η συμπεριφορά αυτή που λέγεται τρολάρισμα (trolling) πολλές φορές συνοδεύεται από αμφιλεγόμενη διαμάχη των υπολοίπων περί του σκοπού του».
Το Oxford Dictionaries δίνει έναν απλούστερο ορισμό: «ένα πρόσωπο που κάνει ένα επίτηδες προκλητικό και προσβλητικό ποστάρισμα στο διαδίκτυο».
Για τους απεγνωσμένους της ελίτ οι πάντες έγιναν αντιληπτοί ως τρολ. Για να το θέσουμε απλά, όποιος σε αυτόν τον κόσμο διαφωνούσε με τις αστειότητες και τη χυδαιολογία ενός Τατσόπουλου ή Χωμενίδη, απαντώντας με παρόμοιο ύφος, χαρακτηρίστηκε τρολ. Αυτό είναι ενδεικτικό μιας πολιτικής κουλτούρας και ίσως η πιο σημαντική ερμηνεία της πολιτικής κρίσης. Άνθρωποι –με κανονική ζωή, οικογένειες, επαγγμελματική ταυτότητα– για τους επωνύμους και επιφανείς ενός παρηκμασμένου και υπό κατάρρευση πολιτικού συστήματος καταχωρούνταν αυτόματα ως τρολ και τραμπούκοι με μοναδικό κριτήριο τη διαδικτυακή διαφωνία, η οποία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ξεκινούσε με μια βιτριολική και –στην καλύτερη– ατυχή παρέμβαση του επώνυμου, που επίτηδες επιχειρούσε να ερεθίσει συλλογικά αντανακλαστικά στο πλαίσιο μιας ατομικής σταυροφορίας δικαίωσης. Το φαινόμενο έφτασε στο αποκορύφωμά του το 2013 (κατά πάσα πιθανότητα τη χειρότερη χρονιά των μνημονίων) και άρχισε να υποχωρεί το 2014. Πέραν από την οποιαδήποτε πολιτική ερμηνεία, ένας κύριος παράγοντας γι' αυτήν την υποχώρηση ήταν η κούραση. Το πράγμα άρχισε να κουράζει.
Αντιθέτως, τα τρολ που άρχισαν να φύονται στις παρυφές του κεντρώου χώρου δεν συνέπεσαν ούτε με κανένα παγκόσμιο διαδικτυακό φαινόμενο (όπως το Facebook στις δύο φάσεις 2007-2009 και 2009-2011), ούτε με την κρίση (το 2013 τα επίχειρα της κρίσης είχαν εμπεδωθεί και οι νέοι πολιτικοί συσχετισμοί είχαν παγιωθεί).
Οι διάφορες Ομάδες Αλήθειας ή λογαρισμοί στο Twitter ιδιαίτερα επιθετικοί χωρίς καμία άλλη πληροφορία γύρω από τους κατόχους τους, μια πραγματική ανωνυμία/κουκουλοφορία μη ανιχνεύσιμη ούτε σε εφημερίδες, ούτε σε μπλογκς ούτε καν σε άλλες διαδικτυακές πλατφορμες εμφανίζονταν, παρά μόνο άρχισαν να αναδεικνύονται και να επιτίθενται με σφοδρότητα κατά του ΣΥΡΙΖΑ επειδή το υπό μετάλλαξη κόμμα διεκδικούσε πλέον με αξιώσεις την κυβέρνηση. Η διαφορά ανάμεσα στο προηγούμενο φαινόμενο και σε αυτό είναι ουσιαστικά η διαφορά ανάμεσα σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες. Δεν είναι θέμα πολιτικής ταυτότητας η παρατηρούμενη διαφοροποίηση. Είναι θέμα ατζέντας.
Σαφώς και υπήρχαν άνθρωποι από το κέντρο και δεξιότερα με ισχυρή παρουσία στα social media και οι οποίοι υποστήριζαν ως ο καθείς έχει δικαίωμα τις πολιτικές επιλογές της παράταξής τους. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως αυτοί οι άνθρωποι σύντομα αποκτούσαν «ταυτότητα» και συνδιαλέγονταν με τους υποτιθέμενους αντίπαλούς τους, χωρίς βέβαια οι διάφορες ελίτ να πάρουν χαμπάρι ούτε αυτές τις ετερόκλητες ζυμώσεις. Η υπόθεση «social media και (παρα)πολιτική» συμπλήρωνε πια πενταετία και οι σταθερές της πρώτης περιόδου είχαν μεταβληθεί, καθώς συνηθίζεται σε αυτή τη ζωή οι άνθρωποι να μεγαλώνουν, να ωριμάζουν, να περνούν σε άλλη φάση, και αυτό φάνηκε και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η κομβική στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση μοιάζει σαν πέρασμα μέσα από τον καθρέφτη. Οι επαγγελματικοί λογαριασμοί τύπου Greek Αnalyst προβάλλονται ως «κοινή γνώμη» και όλοι οι υπόλοιποι τσουβαλιάζονται υπό τη γενική ταμπέλα «τρολ του ΣΥΡΙΖΑ». Συζήτηση νοείται οποιαδήποτε διαδικτυακή αλληλεπίδραση αρκεί να συμφωνεί με την κυρίαρχη αφήγηση του παλαιοκομματικού κατεστημένου που χαρακτηρίστηκε αρχικά «μνημονιακό μπλοκ» και στη συνέχεια «συνταγματικό τόξο», δηλαδή ότιδήποτε πλην αριστεράς. Αντιθέτως, οποιαδήποτε διαδικτυακή αλληλεπίδραση δεν συμφωνούσε υποβιβάζεται στην κατηγορία του trolling.
Εν τω μεταξύ, ακριβώς γιατί η πλειοψηφία των ας πούμε διαδικτυακών υποστηρικτών του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν επαγγελματίες, η υποστήριξη προς το κυβερνών κόμμα έφθινε γεωμετρικά, όσο ταυτόχρονα οι πολιτικές του υπερέβαιναν το όποιο πολιτικό ή ηθικό όριο μιας κοινής αριστερής ταυτότητας είχε τεθεί τα προηγούμενα χρόνια. Η εξέλιξη αυτή δεν διέφυγε των «αντισυριζαίων», οι οποίοι εν χορώ -σοβαροί δημοσιογράφοι και τρολ ανάμικτοι σε πλήθος retweet και αναφορών- καταδείκνυαν την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ και το διαφαινόμενο τέλος του.
Φτάσαμε έτσι οι πατροπαράδοτοι παίκτες του συστημικού δημόσιου λόγου να κάνουν ακριβώς και με μεγαλύτερη ένταση αυτά για τα οποία κατηγορούσαν τους «αγνώστους» των social media που συνετέλεσαν στην πτώση του μνημονιακού μικρόκοσμού τους. Οι άγνωστοι εκείνοι έχουν επιστρέψει στην ανωνυμία της καθημερινότητάς τους. Κι αυτό κάνει την ύβρι και τη γελοιότητα να φαντάζει μεγαλύτερη. Προσβάλλουν τη μνήμη ενός πρώην εχθρού, όταν έχουν όλοι αποχωρήσει κι έχουν μείνει μόνο τα δικά τους τρολ να χορεύουν γύρω από τα πτώματα ανθρώπων ενίοτε και ιδεών.
Εϊναι άνθρωποι που παλιότερα θα λέγαμε πως θεωρούν ότι έχουν επιλεγεί αριστίνδην να σχολιάζουν, να ομιλούν, να πολιτεύονται, κατέχοντας το μέτρο της κοινής λογικής και του ορθού λόγου, με μοναδική αγωνία να αποδείξουν ότι η σημερινή κυβέρνηση συνιστά μια ανωμαλία, ένα ατύχημα που συνέβη κατά λάθος, επειδή όλα αυτά τα χρόνια επιτράπηκε ένας αντίλογος/αυθάδεια απέναντι σε μια γενεαλογία που ενώνει το ευρώ με το μετεμφυλιακό κράτος και τις καταγωγικές αφηγήσεις του εγχώριου αστικού κόσμου. Σήμερα, δεν θα λέγαμε τίποτα.
Γιατί, τίποτα από όλα αυτά δεν έχει πραγματικά σημασία μπροστά στο ερώτημα που σε ακολουθεί για πάντα: τι άνθρωπος είσαι. Ερώτημα που οδηγεί στη διαπίστωση ότι εξουσία είναι η δυνατότητα να ορίζεις τι υπήρξαν και τι είναι οι άλλοι.
Ποιος έχει δικαίωμα να πει τι ήταν στη ζωή του ο Πέτρος Παπαθανασίου και ποιος του το έδωσε;
ΥΓ - Προσωπικά, όλο αυτό μού θυμίζει την γελοιογραφία του Χαντζόπουλου όπου η Τουρκία-σκουπιδιάρα ξεφορτώνει πρόσφυγες στο Αιγαίο. Η ιδέα που έχουν για όποιον ξεφεύγει.
(αντιγραφή από το f/b του Αδάμ Γιαννίκου)
