Η προχειρότητα και ακόμη περισσότερο η άγνοια είναι οι χειρότεροι σύμβουλοι σε θέματα διεθνούς πολιτικής. Για ένα κόμμα που κατέχει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης τέτοια σφάλματα είναι απολύτως απαγορευμένα. Γιατί προκαλούν το εύλογο ερώτημα με ποια σοβαρότητα θα χειριστεί τα ευαίσθητα θέματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών στηριγμάτων της χώρας εάν αναλάβει την ευθύνη τους.
Η Ν.Δ. νόμισε ότι βρήκε λαβράκι στην άρνηση του υπουργού Δικαιοσύνης να παραστεί στις (βασικά με εθνικιστική στόχευση, όπως θα δείξουμε) εκδηλώσεις που διοργανώνει η κυβέρνηση της Εσθονίας στις 23 Αυγούστου. Και άρχισαν τα όργανα περί “σταλινισμού” και “ιδιότυπης διεθνούς απομόνωσης” της Ελλάδας. Ένα βήμα πριν τη σύγκριση της Ελλάδας με τη Β. Κορέα έφτασε η Ν.Δ. Ενώ η προσκείμενη (πλέον) στη Ν.Δ. εφημερίδα “Τα Νέα” θυμήθηκε στο εξώφυλλό της... την Άνοιξη της Πράγας και το μουστάκι του Στάλιν.
Η Πράγα όμως απέχει πολύ από τις Βαλτικές χώρες. Τις οποίες προσάρτησε στη Ρωσική Αυτοκρατορία όχι ο Στάλιν αλλά ο Μεγάλος Πέτρος το 1710, μετά τη νίκη του επί των Σουηδών στην Πολτάβα.
Οι Εσθονοί παρέμειναν 200 χρόνια ως τσαρική επαρχία και για τα όσα υπέστησαν τότε προφανώς δεν ευθύνονται... οι κομμουνιστές. Μετά την ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος και κυρίως χάρη στην επέμβαση των δυτικών δυνάμεων στη Ρωσία για την ανατροπή της νεοσύστατης κυβέρνησης του Λένιν, οι Εσθονοί βρήκαν την ευκαιρία να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Βραχύβια ανεξαρτησία, καθώς το 1940 η ΕΣΣΔ εισέβαλε στη χώρα (πράγματι στο πλαίσιο της συμφωνίας Μολότωφ - Ρίμπεντροπ, το μόνο που αναφέρει σωστά η Ν.Δ.), το 1941 εισέβαλαν οι Ναζί και το 1945 τα Βαλτικά κράτη έγιναν μέλη της ΕΣΣΔ (στο πλαίσιο της συμφωνίας διανομής της Ευρώπης μεταξύ ΗΠΑ - ΕΣΣΔ στη Γιάλτα, αυτό δεν το αναφέρει βέβαια η Ν.Δ. γιατί ξύνει πληγές...).
Μια αφήγηση αυτοκρατορικών κτήσεων και στη συνέχεια γεωπολιτικών σφαιρών επιρροής συνηθισμένη τους τελευταίους αιώνες στην Ευρώπη. Και παντελώς άσχετη με τον κομμουνισμό ή οποιαδήποτε άλλη πολιτική θεωρία. Την περίοδο που ο Χομσμπάουμ αποκαλεί Εποχή των Αυτοκρατοριών, τα περισσότερα έθνη της Ευρώπης ζούσαν ως υποτελή σε κάποιο θρόνο. Η Ελλάδα, ας πούμε, ήταν υποτελής στους Οθωμανούς και ήταν από τα πρώτη κράτη που δημιουργήθηκαν όταν άρχισε το ξύπνημα των εθνών. Ακόμη και μετά το 1919, παρά τις πράγματι φιλότιμες προσπάθειες του τότε Προέδρου των ΗΠΑ για την τυπική διάλυση των Αυτοκρατοριών, αυτές αντικαταστάθηκαν από τις σφαίρες επιρροής.
Το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ συνέχισε να ασκεί πολιτική στην Ανατολική Ευρώπη με κριτήριο τα στενά ρωσικά εθνικά συμφέροντα αποτελεί τη βασικότερη κριτική που έχει ασκηθεί σ' αυτήν από την ανανεωτική Αριστερά. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι: η ΕΣΣΔ (δηλαδή η Ρωσία) προσάρτησε ξανά την Εσθονία το 1945 όχι λόγω της όποιας ιδεολογίας αλλά λόγω της έλλειψής της.
Η σημερινή Εσθονία, μετά την αποχώρηση από την ΕΣΣΔ, χαρακτηρίζεται από τη σύγκρουση ανάμεσα στην εσθονική πλειοψηφία και τη ρωσική μειονότητα που ξεπερνά το 25%. Μεγάλο μέρος της ρωσικής μειονότητας στην Εσθονία έχει βρεθεί χωρίς υπηκοότητα και διαβατήριο καθώς οι κυβερνήσεις της Εσθονίας μετά το 1991 ψήφισαν μια σειρά από νόμους σε σκοπό τον εξαναγκασμό της ρωσικής μειονότητας σε αποχώρηση. Πολιτική που επίσης δεν ανάγεται σε κάποια ιδεολογική σύγκρουση, οι Ρώσοι κάτοικοι της Εσθονίας δεν είναι σταλινικοί λόγω του DNA τους.
Και πάλι δεν πρόκειται για κάποια γεωπολιτική ιδιοτυπία. Από την Ουκρανία μέχρι τον Καύκασο το πρόβλημα των ρωσικών πληθυσμών που βρέθηκαν εκτός Ρωσικής Ομοσπονδίας μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ ταλανίζει την Ευρώπη και έχει οδηγήσει σε αρκετές ένοπλες συρράξεις. Ενώ αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν με τους Σερβικούς πληθυσμούς στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η επαναχάραξη των συνόρων δεν είναι ποτέ απλή υπόθεση...
Η Εσθονία ανησυχεί μήπως η Ρωσική Ομοσπονδία εμπλακεί στην εγχώρια αντίθεση Εσθονών - Ρώσων και επιζητεί να βρει διεθνείς εγγυήσεις απέναντι σ’ αυτό το ενδεχόμενο. Παράλληλα, η συμμαχία Εσθονών εθνικιστών με τους Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (καθώς οι Ναζί εμφανίστηκαν ως “ελευθερωτές” των Εσθονών από τους Ρώσους) έχει αφήσει την κληρονομιά της, ο σύγχρονος εσθονικός εθνικισμός έχει έντονη νεοναζιστική απόχρωση. Ο συνδυασμός των τριών παραγόντων, της πολιτικής διακρίσεων κατά της μειονότητας, της ανασφάλειας απέναντι στον Ρώσο γείτονα του οποίου τη μειονότητα καταπιέζει και του ισχυρού νεοναζιστικού στοιχείου, διαμορφώνει το εύφλεκτο σκηνικό της Εσθονίας.
Όπως και σε άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τη ρωσική επιρροή (λόγω μειονότητας ή λόγω οικονομικής εξάρτησης), η επίκληση του κομμουνιστικού παρελθόντος αποτελεί εργαλείο για τον εξορκισμό της σημερινής Ρωσίας του Πούτιν. Ας δώσουμε προσοχή και σε αυτή την αντίφαση. Στη Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ ο Πούτιν δέχεται κριτική ότι είναι ακροδεξιός (στις ΗΠΑ πρόσφατα τον κατηγόρησαν ότι χρηματοδοτεί τους ρατσιστές και βέβαια ότι στήριξε τον Τραμπ). Στην Ανατολική Ευρώπη ο Πούτιν ταυτίζεται με το παρελθόν του στην KGB. Πρόκειται για τη συνηθισμένη εργαλειακή χρήση της Ιστορίας προς εξυπηρέτηση σημερινών πολιτικών αναγκών.
Η Εσθονία λοιπόν διοργανώνει την εκδήλωση της 23ης Αυγούστου με διακηρυγμένη στόχευση την ταύτιση ναζισμού - κομμουνισμού αλλά με πραγματικό περιεχόμενο την ανάδειξη του εσθονικού εθνικισμού. Η κορύφωση των εκδηλώσεων είναι η κατάθεση στεφάνων στο μνημείο του “πολέμου της ανεξαρτησίας” το 1918-20. Πολέμου που δεν είχε ούτε αντικομμουνιστικά ούτε αντιναζιστικά χαρακτηριστικά, ήταν αυτό που επονομάζεται, αγώνας για την ανεξαρτησία τους μετά 200 χρόνια τσαρικής κυριαρχίας και με την ευκαιρία της ανατροπής του.
Και αν οι Εσθονοί πολύ καλά έκαναν και διεκδίκησαν την ανεξαρτησία τους το 1918 εφόσον αυτό επιθυμούσαν, σήμερα η μνήμη του πολέμου εκείνου συνδυάζεται με τις σύγχρονες αντιθέσεις. Που δεν αφορούν την ανεξαρτησία της Εσθονίας αλλά τα δικαιώματα της ρωσικής μειονότητας στη χώρα.
Τι θα γύρευε η αλεπού στο παζάρι; Γιατί η ελληνική κυβέρνηση να εκπροσωπηθεί σε αυτές τις εκδηλώσεις; Πολύ ορθά βέβαια οι επίσημες ανακοινώσεις του υπουργού Δικαιοσύνης δεν αναφέρονται σε όλο αυτό το σκηνικό αλλά στην ανιστόρητη ταύτιση κομμουνισμού - ναζισμού που, όπως είπαμε, αποτελεί το επίσημο προκάλυμμα για τον εθνικισμό στην Εσθονία αλλά και σε άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Γιατί με τον τρόπο αυτό η ελληνική κυβέρνηση αποφεύγει να πάρει θέση είτε υπέρ του εσθονικού εθνικισμού είτε υπέρ των δικαιωμάτων της ρωσικής μειονότητας. Έχουμε πολλά προβλήματα στην περιοχή μας και δεν χρειάζεται να υπεισερχόμαστε στη γεωπολιτική της Βαλτικής.
Η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ αντιλαμβάνονται άραγε σε ποιόν κυκεώνα ζητάνε να εμπλακεί η Ελλάδα; Σε κάποιο σημείο της ανακοίνωσης της Ν.Δ. αναφέρεται “ο σεβασμός στην ιστορική μνήμη και στις ευαισθησίες του κάθε κράτους - μέλους”. Η Ν.Δ. δηλαδή παίρνει de facto θέση στα εσωτερικά προβλήματα της Εσθονίας και στη γεωστρατηγική αντιπαράθεση στην Βαλτική! Γιατί οι “ευαισθησίες” της εσθονικής κυβέρνησης σήμερα αφορούν στην πολιτική της προς τη μειονότητα. Και επίσης στη μόνιμη επιθυμία της εσθονικής κυβέρνησης για ανάπτυξη στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στο έδαφός της, την οποία η Ρωσία έχει δηλώσει ότι θα εκλάβει ως άμεση απειλή και θα αντιδράσει. Αυτοί μπορεί να παίζουν με τη φωτιά, εμείς γιατί να ανακατευτούμε;
Πολύ λίγη σχέση έχουν όλα αυτά με τον... σταλινισμό, είναι γνωστό ότι ο Πούτιν γελάει ειρωνικά όταν τον συνδέουν με το παρελθόν της ΕΣΣΔ. Ελπίζουμε ειλικρινά να μην έχουν σχέση με τον νεοναζισμό, να μην υπάρχουν δηλαδή στελέχη της Ν.Δ. που υποστηρίζουν στ’ αλήθεια τον εσθονικό εθνικισμό (τον ουκρανικό κ.λπ.) επειδή έχει τέτοια απόχρωση.
Σε κάθε περίπτωση, αν μια πολιτική δύναμη θέλει να είναι φιλοευρωπαϊκή (όπως συνεχώς διατείνεται η Ν.Δ.), οφείλει να μελετά την ευρωπαϊκή Ιστορία και γεωπολιτική. Και αν δεν προλαβαίνει, να σιωπά. Να μην εκτίθεται με ευρω-επαρχιωτική άγνοια.
