Μιλώντας στη Φ.Λαμπρίδη και το Πολιτιστικό Ημερολόγιο η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, εξηγεί πως φιλοδοξεί να βάλει τάξη στο χάος των εποπτευόμενων φορέων. Μιλάει για το Μέγαρο, την Καμεράτα, τη Λυρική την ΚΣΟΤ ενώ διευκρινίζει πως δεν έχουν παρθεί ακόμα αποφάσεις για το αν θα περάσει το θέμα των Σκουριών και του Ελληνικού από το ΚΑΣ. Πιστεύει ότι η κρίση θα αντιμετωπιστεί με συνέργειες και αισιοδοξεί βλέποντας τις μικρές φωτιές από πρωτοβουλίες πολιτών σε όλη την Ελλάδα.

“Έχω υπηρετήσει τον Πολιτισμό και από διοικητικές θέσεις. Έχω διαμορφώσει μια εικόνα για το πως θα μπορούσε να λειτουργήσει το τεράστιο πλέγμα που λέγεται πολιτισμός. Η δυνατότητα χρηματοδότησης είναι δυσανάλογα μικρή σε σχέση με το πεδίο που θα μπορούσαμε ωστόσο υπάρχουν δυνατότητες να αξιοποιήσουμε. Επιθυμούμε να τακτοποιήσουμε τα του οίκου των εποπτευόμενων φορέων. “ λέει στην αρχή της συνέντευξής μας η νέα Υπουργός Πολιτισμού και αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου. Η υπουργός μιλάει στο Κόκκινο για το


“Με μεγάλη έκπληξη   ανακάλυψα ότι δεν έχουν ολοκληρωθεί εδώ και δεκαετίες εσωτερικοί κανονισμοί των φορέων με αποτέλεσμα να μην είναι σαφής ο τρόπος λειτουργίας τους κάτι που το θεωρώ αδιανόητο για μεγάλους και σημαντικούς  φορείς όπως το Μέγαρο, η Λυρική οι σχολές οι καλλιτεχνικές.
Ήδη από τον κύριο Μπαλτά είχε αρχίσει να μπαίνει σε  μία σειρά προς τη σωστή κατεύθυνση    και θέλουμε να το συνεχίσουμε. Πιστεύω στη συνέχεια , δεν πιστεύω ότι πρέπει κάθε νέος υπουργός να ξηλώνει ότι έχει μπει σε σωστή κατεύθυνση. Θέλουμε λοιπόν η εσωτερική οργάνωση των φορέων να ολοκληρωθεί άμεσα.

Ένα δεύτερο στοίχημα είναι να παροτρύνουμε τους φορείς να καταστρώσουν ένα στρατηγικό εσωτερικό σχέδιο λειτουργίας τους, έτσι ώστε να μην αντιμετωπίζουν τη δραστηριότητά τους μόνο για το άμεσο μέλλον αλλά να το βλέπουν μέσα στο χρόνο με διάρκεια με προοπτική βιωσιμότητας. Ξέρετε ότι είμαστε σε δύσκολη οικονομική θέση. Το υπουργείο στηρίζει αλλά πρέπει και οι φορείς να μην σπαταλούν την επιχορήγηση που παίρνουν από το δημόσιο η οποία προκύπτει από το υστέρημα των πολιτών. Πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρο έτσι ώστε  έτσι να δώσουμε στους πολίτες να καταλάβουν ότι ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια είναι ανάγκη. Ήδη κάποιοι οργανισμοί το κάνουν. Πρέπει να βρουν νέους πόρους μέσα από συνεργασίες με αντίστοιχους φορείς , με ένταξη σε προγράμματα περιφερειακά και ευρωπαϊκά, με αξιοποίηση χορηγιών. Αυτό πρέπει να ενταχθεί σε έναν σχεδιασμό που να βλέπει στο αύριο. “

Μιλάτε για έναν κεντρικό σχεδιασμό ή ο κάθε οργανισμός θα πρέπει να βρει την εσωτερική του δομή με έναν τρόπο μέσα στις νέες συνθήκες;

Γίνεται προσπάθεια και κεντρικού σχεδιασμού με την έννοια του συντονισμού των προσπαθειών για να έχουμε μια κοινή ρότα πορείας. Βεβαίως γίνονται και επί μέρους πρωτοβουλίες αλλά θα είναι αλλιώς αν αυτό αποτελέσει έναν κοινό γνώμονα και αλλαγή νοοτροπίας.

Ένα τρίτο  κομμάτι είναι η εξισορρόπηση του σύγχρονου πολιτισμού με τη μεγάλη πολιτιστική μας κληρονομιάς η οποία είναι τεράστια και δικαίως έχει ένα μεγάλο κομμάτι τακτικού προϋπολογισμού του υπουργείου. είναι μεγάλο το έργο και το κόστος επίσης .
Δεν είμαστε οι μόνοι υπάρχουν πρωτοβουλίες μικρές και μεγάλε που έχουν ξεκινήσει πρωτοβουλίες και θέλουμε να τις ισχύσουμε να ενταχθούν τα μνημεία σε  μια άλλη νοοτροπία. Θέλουμε να δείξουμε ότι  τα μνημεία δεν είναι κάτι ξεχωριστό από την υγεία , την παιδιά , την υγιή επιχειρηματικότητα , τις τοπικές κοινωνίες τον τουρισμό κάθε περιοχής. Ίσα ίσα η ανάδειξη και η αξιοποίηση αυτών των μνημείων σε κάθε τόπο δίνει αξία και στην περιοχή. Αυτό προσθέτει δυνατότητες βιώσιμης ανάπτυξης που δεν καταστρέφει το περιβάλλον στην οποία έχουμε διεθνώς συγκριτικό πλεονέκτημα . Ο τόπος μας έχει απίστευτη ομορφιά και οι Έλληνες έχουν ευρηματικότητα, έχουν το πνεύμα του Οδυσσέα. Θέλουμε να τα αξιοποιήσουμε. έτσι θα ανταγωνιστούμε τη διεθνή πραγματικότητα.

Φέτος ξεκινάει η ρονιά Ελλάδα - Κίνα, Κίνα Ελλάδα. Η σχέση συνδέεται και με την οικονομία και με τις πολιτιστικές βιομηχανίες. Έχουμε δυνατότητα να κάνουμε πολλά στο πλαίσιο της ανταλλαγής με αυτή τη μεγάλη χώρα που έχει αντιληφθεί ότι χρειάζεται και ο πολιτισμός για να αναπτύξει πεδίο διαλόγου με τη δύση.


Διερευνάτε τρόπους για να γίνουν πράξη όλα αυτά;

Ανήκω στους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η αλλαγή έρχεται από κάτω , από τους πολίτες. Δεν μένω στην ασφάλεια του σπιτιού μου κινούμαι σε όλη την Ελλάδα κι έχω αφουγκραστεί κινήσεις εθελοντικές, ηρωικές από απίστευτα μέρη . Το λέω η Μικρή Ελλάδα, που δεν είναι η μικρή είναι αυτός ο τόπος ο μικρός ο μέγας... Γίνονται τόσα πράγματα από τους πολίτες που θα είναι ανοησία από το Υπουργείο να μην αφουγκραστεί και να μην προσφέρουν τις δομές ώστε να αναπτυχθούν και να ανθίσουν. Αυτές οι πρωτοβουλίες γίνονται σε μικρή και μεγάλη κλίμακα . Εμείς οφείλουμε να τις αφουγκραστούμε και να ανταποκριθούμε.

Σε ποιες πρωτοβουλίες αναφέρεστε ; Προέρχονται από δήμους και περιφέρειες για παράδειγμα, από ομάδες πολιτών;

Και από ομάδες από την κοινωνία των πολιτών και από την τοπική αυτοδιοίκηση. Εμείς οφείλουμε να τους συνδέσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους, να δημιουργήσουμε δίκτυο ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές. Αυτό το σχεδιάζουμε τώρα , είμαστε στη φάση που επιλέγουμε ανθρώπους για να τρέξουν αυτά τα προγράμματα και θέλουμε να πιστεύουμε ότι σε λίγο θα τα παρουσιάσουμε. Ήδη στο πλαίσιο της αξιοποίησης των ακινήτων του υπουργείου, ακόμα και αυτών που εντάσσονται σε εποπτευόμενους φορείς, θα αξιοποιηθούν ώστε να γίνουν φυτώρια νέων δημιουργών. Είναι απαίτηση της κοινωνίας και ηθική μας υποχρέωση να βοηθήσουμε τους νέους δημιουργού. Μιλάμε για τον άγνωστο δημιουργό κι εκείνον που έχει κάνει μια διαδρομή.

Αυτό ήταν και το ελπιδοφόρο μήνυμα από τη νέα εποχή του Μεγάρου . Τι γίνεται με το χρέος του μεγάρου εξαιτίας του οποίο δεν μπορεί να πάρει φορολογική ενημερότητα και προστίθενται και άλλα αν δεν κάνω λάθος;

Ήδη έχει χαριστεί το μισό χρέος και χρωστάει περίπου 50 εκατομμύρια πλέον. Το γεγονός ότι ανέλαβε το δημόσιο να το υποστηρίξει και να του δώσει δυνατότητα να υπάρχει και αύριο. Αυτό και μόνο δείχνει από την πλευρά της κυβέρνησης ότι υπάρχει πρόθεση να δοθεί μια λύση στην περίπτωση του Μεγάρου. Ύστερα υπήρξε ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών το οποίο και αυτό προσέφερε ανακούφιση. έγινε ρύθμιση να πάρει ασφαλιστική ενημερότητα για 4 μήνες για να πάρει την επιχορήγηση του 16 και ίσως και του 17. Υπάρχει μια αντικειμενική δυσκολία να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ όπως είπατε. Θα κάνουμε προσπάθειες να λύσουμε το πρόβλημα αυτό για να έχει πρόσθετους πόρους. Η δυνατότητα να συνεργαστεί το μέγαρο με άλλους φορείς θα μειώσει κι άλλο το κόστος του.

Η Λυρική έχει επιφορτιστεί με πέντε  εκατομμύρια που πρέπει να καταβάλει στο Νιάρχειο. Πως θα ανταποκριθεί;

Όχι αυτό είναι ένα επιπρόσθετο κόστος λειτουργίας όταν θα μεταφερθεί στο κτίριο του Φαλήρου. Αυτά είναι αντικειμενικά στοιχεία. Σαφώς θα έχει να αντιμετωπίσει μεγαλύτερο κόστος λειτουργίας.

Η συμφωνία δεν λέει ότι η Λυρική θα πρέπει να καταβάλει περίπου πέντε εκατομμύρια τον χρόνο στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος , δηλαδή σε λίγο στο Ελληνικό δημόσιο - για  λειτουργικά έξοδα;

Αυτή είναι η πρόταση που έγινε, εμείς οφείλουμε να την εξετάσουμε για να δούμε αν  πράγματι είναι τόσα , αν θα μπορούσαν να γίνουν κινήσεις να εξοικονομηθούν έξοδα. Έχει ξεκινήσει ήδη έρευνα από τον προηγούμενο υπουργό τον κύριο Μπαλτά κι εμείς τη συνεχίζουμε.

Δεν θα μπορούσε το υπουργείο προκειμένου να περιορίσει το κόστος αυτό, να φροντίσει να γίνεται ένα μεγάλο μέρος των παραστάσεων της Λυρικής στο Μέγαρο;

Δεν είμαστε σε θέση να το ξέρουμε τώρα θα πρέπει να συνεννοηθούμε με το ΔΣ με τον καλλιτεχνικό διευθυντή και θα τα βρούμε. Είναι γενναιόδωρη η προσφορά του Ιδρύματος Νιάρχος. Μας έδωσε τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί το ήδη υπάρχον δυναμικό, να γίνουν υποδομές που εκσυγχρονίζουν και φέρνουν αυτούς τους φορείς στον 21ο αιώνα. Είναι σημαντικό σήμερα να υπάρξουν τέτοιες πρωτοβουλίες σήμερα για να στηρίξουν σαν ευεργέτες τη χώρα.

Πάντως το Μέγαρο υπάρχει, ανήκει πλέον στο δημόσιο  και είπατε νωρίτερα πολύ εύστοχα ότι θα μπορούσε να στεγάσει κι άλλους φορείς.

Ήδη το κάνει. Θα αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο που οι αίθουσες είναι κενές για τους νέους δημιουργούς. Ξέρετε στη Β. Ελλάδα τρία μουσεία της Θεσσαλονίκης βρήκαν μόνα τους τον τρόπο να συνεργαστούν χωρίς να χάσουν την αυτοτέλεια και τη μοναδικότητά τους.

Το είδαμε και μέσα από τις συνέργειες Εθνικού Θεάτρου Φεστιβάλ Αθηνών Τέχνης κλπ.

Σωστά αυτό θα βοηθήσει και έξω από την Αθήνα τόπους να πάρουν νέα πνοή. Με πονάει πολύ αυτό γιατί με αφορά η αποκέντρωση. Πρέπει να αφήσουμε τα αντανακλαστικά επιβίωσης να εκφραστούν . Με χαροποιεί ιδιαίτερα ας πούμε ότι 6 θέατρα της Β Ελλάδος ξεκινάνε συνεργασία. Άρα μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα με αλλαγή νοοτροπίας που δεν έχουν κόστος.


Αρκετές ομάδες κινούνται έτσι κυρία Κονιόρδου.. Νομίζω ότι έτσι επιβιώνουν καλλιτέχνες και ομάδες που δεν επιχορηγήθηκαν ποτέ από το υπουργείο και μάλιστα απλώνονται οι δράσεις τους και εκτός συνόρων συχνά.

Ναι βέβαια. Ξέρετε καλά ότι σε παραγωγές που έχουν μεγάλο κόστος στο εξωτερικό συμμετέχουν 4 - 5 παραγωγοί. Χρειάζονται χρήματα και για να ταξιδέψουν αυτά τα πρότζεκτ σε ξένες χώρες. Αυτό είναι κάτι που θέλουμε να το αναπτύξουμε. Και το Εθνικό Θέατρο αλλά και άλλοι φορείς θα αναλάβουν τέτοιες πρωτοβουλίες. Στη σχέση μας με την Ευρώπη και άλλες χώρες θέλουμε να αναπτύξουμε κοινές ανταλλαγές και δράσεις.
Με αφορά προσωπικά όπως ξέρετε και το αρχαίο δράμα. Να μπορέσουμε να συντονίσουμε τις καλές πρωτοβουλίες που υπάρχουν από διάφορους φορείς εποπτευόμενους. Είναι σημαντικό να φέρουμε τους ανθρώπους στην Ελλάδα και να νιώσουν τη βαθιά συγκίνηση και την εμπειρία να παίζουν σε αυτούς τους αρχαιολογικούς χώρους. Αντίστοιχα πράγματα κάνει και το Αττικό Σχολείο στην Ελευσίνα. Είναι σημαντικό να συνδεθούν αυτές οι δράσεις.

Πρόσφατα έγιναν οι τροποποιήσεις που πρότειναν οι αρχαιολόγοι στο νομοσχέδιο  και τις καλοδέχτηκε το υπουργείο.

Δεν τις καλοδέχτηκε πήρε το υπουργείο πρωτοβουλίες για να προστατευθεί η πολιτιστική μας κληρονομιά όπως και το περιβάλλον.

Η υπόθεση του Ελληνικού και των Σκουριών θα περάσουν από το ΚΑΣ;

Το εξετάζουμε πολύ προσεκτικά . Δεν είμαστε σε θέση να πούμε κάτι συγκεκριμένο.


Κυρία Κονιορδού θα επιστρέψω λίγο στο θέμα των εποπτευόμενων φορέων καθώς υπάρχει μία σύγχυση σε σχέση με το τι ορίζει του το καταστατικό για τον καθένα. Σε λίγο λήγει για παράδειγμα η δεύτερη θητεία του κου Μιχαηλίδη στη Λυρική. Δικαιούται τρίτη;  Μέχρι τώρα κανείς προκάτοχός του δεν έχει προχωρήσει στην τρίτη θητεία. Αν δεν κάνω λάθος σε αρκετούς οργανισμούς υπάρχει το όριο των δύο θητειών. Είναι έτσι κι αν όχι τι ακριβώς προβλέπει ο νόμος;

Από όσο ξέρω δεν υπάρχει όριο για το πόσες θητείες πρέπει να έχει ένας καλλιτεχνικός διευθυντής. Τουλάχιστον για τη Λυρική είμαι σε θέση να το ξέρω. Σαν γενική στάση απέναντι στη λειτουργία του καλλιτεχνικού διευθυντή θεωρώ ότι πρέπει να του επιτρέπεται να τελειώνει τη θητεία του, εκτός αν έχει κάνει κάποια σοβαρή παράβαση που να έχει επίπτωση στον θεσμό. Όταν ένας καλλιτεχνικός διευθυντής έχει επιτελέσει ένα μακροχρόνιο έργο είναι καλό να δίνεται η δυνατότητα σε νέες φωνές να υπάρξουν. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής πρέπει να ελέγχεται από το ΔΣ στο οικονομικό και στο διοικητικό κομμάτι και να στηρίζεται από έναν οικονομικό διευθυντή. Από κει και πέρα το έργο που του εμπιστεύθηκε το υπουργείο πρέπει να ολοκληρωθεί. Καλείς κάποιον να κάνει κάτι για το οποίο τον ξεχώρισες. Οι ρόλοι του ΔΣ και του καλλιτεχνικού διευθυντή πρέπει να  είναι διακριτοί.

Ωστόσο κυρία Κονιόρδου πρέπει να υπάρχει ένα όριο στη θητεία των καλλιτεχνικών διευθυντών κατά τη γνώμη σας;

Είναι μια μεγάλη συζήτηση. Θεωρώ πως πρέπει να υπάρχει ένα όριο. Οι καιροί αλλάζουν . οι μέθοδοι αλλάζουν και ζητούν νέες φωνές και νέους ανθρώπους. Αυτό γίνεται παντού στον κόσμο.

Μια μακροχρόνια θητεία δεν είναι πιο εύκολο να δημιουργήσει εστία διαπλοκής;

Δεν είναι πάντα θέμα διαπλοκής. Είναι θέμα μιας εγκαθίδρυσης μιας μονόπλευρης τοποθέτησης απέναντι στα πράγματα. Όταν ένας άνθρωπος είναι χρόνια σε έναν φορέα γίνεται σαν σπίτι του και μπορεί να επιβάλλει έναν τρόπο λειτουργίας που να δημιουργεί πρόβλημα. Καλό είναι να γίνεται μια εξέλιξη,  από την άλλη δεν πρέπει να διακόπτονται θητείες χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η διάδοχη κατάσταση ομαλά κι όταν δεν συντρέχει σοβαρός λόγος.


Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Κα Βερέμη η καλλιτεχνική διευθύντρια της ΚΣΟΤ η οποία είναι 17 χρόνια στο τιμόνι της Κρατικής Σχολής Χορού. Μάλιστα πρόσφατα ήρθαν στη δημοσιότητα καταγγελίες από μαθήτριες πως αποβάλλονται παράνομα αλλά και το Σωματείο αναφέρει σχετικά αυθαιρεσία στη διαδικασία προσλήψεων. Το υπουργείο τι κάνει και με ποιον τρόπο διερευνά την υπόθεση;

Είμαστε σε αναμονή για να πάρουμε απάντηση από την κυρία Βερέμη, θα τα ελέγξουμε νομικά και θα πάρουμε τις αποφάσεις μας. Κανείς πρέπει να ακούει και τις δύο πλευρές δίκαια και μετά να παίρνει αποφάσεις. Είμαστε σε οργισμένη εποχή. Ο καθένας έχει μια πέτρα και την πετάει. Οφείλουμε να πάρουμε προσεκτικά τις αποφάσεις μας. Ακούμε τις καταγγελίες και θα δούμε. Και με το Φεστιβάλ αυτό κάναμε. Ακούσαμε και τις δύο πλευρές προσωπικά .

Στην ΚΣΟΤ όμως υπάρχει και το εκπαιδευτικό κομμάτι και σε αυτό αναφέρονται οι καταγγελίες.

Η ΚΣΟΤ έχει μια μακρόχρονη και σημαντική πορεία. Προσφέρει σημαντικό έργο σε μια χώρα που δεν έχει μεγάλη παράδοση . Από την Κουλά Πράτσικα, την Ντόρα Τσάτσου , τη Ζουζού Νικολούδη, την Ντένυ Ευθύμιου και τώρα με την Βερέμη. Δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς ότι έχει προσφέρει σημαντικούς χορευτές εντός και εκτός Ελλάδας. Αυτό δεν μπορεί κανείς να το παραβλέψει. Γι’αυτό θέλουμε να πάρουμε τις αποφάσεις μας νηφάλια.

Μιλήσαμε με μέλη  ΔΣ που παραιτήθηκαν για αυτούς τους λόγους.

Όχι τα δύο μέλη που παραιτήθηκαν το έκαναν γιατί είναι αντίθετοι στην αναστάτωση , τουλάχιστον αυτό γράφει η επιστολή που έχω στα χέρια μου.

Μιλώ όχι για τα μέλη του τωρινού ΔΣ που παραιτήθηκαν αλλά για μέλη προηγούμενων ΔΣ όπως η Κα Μελετοπούλου και η Κα Μπαρμπούση που παραιτήθηκαν καταγγέλλοντας αυθαιρεσία από τη μεριά της διεύθυνσης και μάλιστα είπαν πως δεν μπορούν να γίνουν συνένοχες στις παρατυπίες αυτές. Τι κάνει το υπουργείο σε αυτές τις περιπτώσεις; Οι προκάτοχοί σας - και δεν μιλώ για τον κο Ξυδάκη και τον κο Μπαλτά- δεν κάλεσαν ούτε την πρόεδρο ούτε την αντιπρόεδρο να ακούσουν τις καταγγελίες ούτε προχώρησαν σε έρευνα.

Δεν είμαστε αυτής της αντίληψης. Το υπουργείο είναι ανοιχτό και από το πρωί έως το βράδυ είμαστε διαρκώς σε διάλογο με όλους. Οι αποφάσεις που παίρνουμε δεν είναι αυθαίρετες.

Η Καμεράτα κυρία Κονιόρδου είναι ενάμιση χρόνο χωρίς ΔΣ. Το χρέος της τρέχει και κάποιοι λένε πως μεγαλώνει.  Φιλοξενήσαμε τον κο Πέτρου προχθές ο οποίος ζητάει άμεσα διορισμό ΔΣ και γενναία προίκα. Τόνισε όμως πως δεν είναι εύκολο να βρεθεί άνθρωπος να αναλάβει την προεδρία του ΔΣ καθώς το θα επωμισθεί το ένοχο παρελθόν της Ορχήστρας και ενδεχομένως να διωχθεί ποινικά.

Είναι πολύ σύνθετο θέμα. Χρειάζεται χειρισμούς που δεν είναι στα όρια μόνο του δικού μας υπουργείου. Κάνουμε προσεκτική συγκέντρωση στοιχείων. Δεν το αγνοούμε , το μελετάμε και προσπαθούμε να βρούμε λύση από κοινού.
Ο τόπος μας περνάει δύσκολα. Χρειαζόμαστε  μια ψυχική ανάταση μια εσωτερική ορμή να αξιοποιήσουμε ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα του προς μία φωτεινή κατεύθυνση. έχουμε τεράστιες δυνατότητες. Εγώ έχω περάσει δύσκολες εποχές στο θέατρο. Ο κήπος του πολιτισμού της Ελλάδας είναι τόσο πλούσιος που μόνο να ασχολείσαι με αυτόν σου δίνει δυνάμεις να πας πιο πέρα να κάνεις την υπέρβαση

Αισιοδοξείτε;

Πιστεύω στους Έλληνες δημιουργούς . Αν ξεκολλήσουμε από τη μιζέρια του παρελθόντος, μπορούμε να κάνουμε θαύματα στο μέλλον. Είναι κάτι που συμβαίνει σε μικρές μικρές φλόγες σε όλη την Ελλάδα. Αυτό το βλέπω να συμβαίνει στη Δονούσα στο Πήλιο στη Σαμοθράκη και σε άλλα μέρη. Είναι κρίμα να μένουμε στα αρνητικά και τα βάρη του παρελθόντος. Ας δούμε και τις υγιείς φλόγες.