Η επίσκεψη στην Αθήνα του τούρκου πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, στο πλαίσιο της σύγκλησης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, γεννά ποικίλες αντιδράσεις. Ακόμα μία φορά, το Κυπριακό ρίχνει τη βαριά σκιά του στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, παρότι το πρόβλημα αυτό είναι διεθνές και δεν αποτελεί ελληνοτουρκική διαφορά, τουλάχιστον ευθέως, αφού η Κύπρος είναι ανεξάρτητο κράτος, μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΟΑΣΕ και άλλων διεθνών οργανισμών και ευρωπαϊκών θεσμών.
Την αντίθετή τους στην επίσκεψη Νταβούτοβλου, ο οποίος συνοδεύεται από μεγάλη ομάδα υπουργών της κυβέρνησής του, εκφράζουν οι γνωστοί τουρκοφάγοι «επαγγελματίες πατριώτες», τύπου Τράγκα και δεν συμμαζεύεται, οι οποίοι θωρούν εκ των προτέρων χαμένη την Ελλάδα από τον διάλογο με την Τουρκία και ύποπτες τις πρωτοβουλίες για την ελληνοτουρκική φιλία και συνεργασία (ας θυμηθούμε τι είχαν «σούρει» παλαιότερα οι κύκλοι αυτoί στον Μίκη Θεοδωράκη όταν ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας), της οποίας υπήρξα μέλος και ο ίδιος.
Επιφυλάξεις για το timing της σύγκλησης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας και κατ’ επέκταση, της επίσκεψης του τούρκου πρωθυπουργού, διατυπώθηκαν εκ μέρους και του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και άλλων στελεχών του κόμματος, χωρίς ωστόσο να διατυπωθεί διαφωνία επί της αρχής. Επιπλέον, υπήρξαν από την πλευρά μας προβληματισμοί για το κατά πόσο προηγήθηκαν οι αναγκαίες διαβουλεύσεις για τη σύγκληση του Συμβουλίου και την επίσκεψη Νταβούτογλου.
Προκύπτουν ερωτήματα για το περιεχόμενο των συνομιλιών και τα αποτελέσματά τους, δηλαδή αν θα υπογραφούν κάποιες συμφωνίες και ποιες θα είναι αυτές. Αναμένεται υπογραφή κάποιων συμφωνιών σε θέματα της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής», των οποίων η σημασία δεν πρέπει να υποτιμάται και δεν υποτιμάται από τον ΣΥΡΙΖΑ, διότι οι ίδιες οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι υπάρχει γόνιμο έδαφος στους τομείς της διμερούς οικονομικής, τουριστικής και ενεργειακής συνεργασίας. Αυτό εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει κανείς (ιδιαίτερα σε ότι αφορά τον τουρισμό), επισκεπτόμενος τη Λέσβο, τη Σάμο, τη Χίο και άλλα νησιά του Αιγαίου, των οποίων η οικονομία έχει σημαντικό όφελος από το τουρκικό τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα μας. Άλλωστε, Ελλάδα και Τουρκία είναι μέλη και οι δύο σε δομές περιφερειακής συνεργασίας, όπως η Οικονομική Συνεργασία των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ή Διαβαλκανική Συνεργασία), καθώς και Οικονομική Συνεργασία των χωρών του Εύξεινου Πόντου (ΟΣΕΠ). Άρα, η μεταξύ τους συνεργασία και οι καλές σχέσεις μπορεί να αποβούν επωφελείς και για τις πολυμερείς αυτές συνεργασίες.
Πάγια θέση της αριστεράς είναι ότι ο διάλογος, στη βάση του διεθνούς δικαίου, έξω από τη Νατοϊκή κηδεμονία ή την αμερικάνικη επιδιαιτησία, αποτελεί το μόνο τρόπο για την επίλυση των προβλημάτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Στη βάση αυτή θεωρούμε αυτονόητες τις συναντήσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τις αμοιβαίες επισκέψεις, τόσο σε επίπεδο κομμάτων όσο και κινημάτων.
Ας θυμίσω ότι μετά τους καταστροφικούς σεισμούς σε Ελλάδα και Τουρκία, το 1999, αντιπροσωπεία του ΣΥΝ υπό τον Ν Κωνσταντόπουλο, είχε επισκεφτεί, την Άγκυρα, όπου είχε γίνει δεκτή από τον τότε πρόεδρο της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Στη συνέχεια, όταν για πρώτη φορά είχε κερδίσει τις εκλογές το ΑΚΠ, το 2002, η πρώτη ξένη αντιπροσωπεία που είχε επισκεφθεί την Άγκυρα και είχε συναντηθεί με τον Ερντογάν ήταν του ΣΥΝ, με επικεφαλής ξανά τον Ν. Κωνσταντόπουλο, ενώ το 2008, ο τότε επικεφαλής της Κ.Ο του ΣΥΡΙΖΑ Αλ Αλαβάνος, συνοδευόμενος από τον Γιάννη Μπανιά και τον υπογράφοντα, είχε επισκεφτεί την Άγκυρα και μάλιστα είχε δώσει συνέντευξη τύπου μέσα στο κτίριο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Η σταθερή μας άποψη, την οποία διεκδικούμε από κοινού με τις αριστερές και φιλειρηνικές δυνάμεις της Τουρκίας, είναι ότι η ειρήνη είναι η μόνη επιλογή για τους δύο λαούς. Δεν είναι μοιραίες οι εντάσεις ανάμεσα στις δυο χώρες και ελπίζουμε ότι θα αποτελέσουν παρελθόν οι εξοπλιστικοί ανταγωνισμοί, που μόνο τους εμπόρους όπλων και τις αντίστοιχες εταιρείες έχουν ωφελήσει, με βαρύτατες συνέπειες για τις οικονομίες των δύο χωρών, ιδιαίτερα της Ελλάδας.
Απαιτείται ενεργητική αναζήτηση σταθερών βημάτων στην κατεύθυνση της ουσιαστικής και μακροπρόθεσμης επίλυσης των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, κατά τη γνώμη μου. Και οφείλω να επισημάνω ότι δεν στέκει η κινδυνολογία για τη Χάγη, που έχει πολλούς (και επίσημους) υποστηρικτές στη χώρα μας, κινδυνολογία που πηγάζει από την αντίληψη ότι «όλοι είναι εναντίον μας» διεθνώς ή ότι «δεν υπάρχει διεθνές δίκαιο», σύμφωνα με ορισμένους.
Άραγε δεν γνωρίζουν οι αρνητές της Χάγης, ότι εκεί προσέφυγαν, το 2004, οι Παλαιστίνιοι για το «τείχος του αίσχους», που κατασκεύασε και επεκτείνει το Ισραήλ στα κατεχόμενα, το οποίο κρίθηκε παράνομο από το δικαστήριο με ψήφους 14 υπέρ της προσφυγής των Παλαιστινίων έναντι ενός κατά.
Τέλος, ως αριστερά δεν ξεχνούμε ούτε στιγμή ότι υπάρχει και η «άλλη Τουρκία» των λαϊκών και φιλειρηνικών αγώνων, με την οποία είμαστε σε διαρκή επαφή. Δεν βάζουμε «όλα τα αυγά στο καλάθι» της κρατικής διπλωματίας, αναπτύσσουμε και την «διπλωματία των πολιτών και των κινημάτων».
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ
