Αύριο 4 Σεπτεμβρίου οι Χιλιανοί ψηφίζουν για ένα προτεινόμενο νέο σύνταγμα που θα αντικαταστήσει εκείνο που επιβλήθηκε από τη στρατιωτική δικτατορία που κυβέρνησε από το 1973 έως το 1990.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η επικύρωση είναι αμφίβολη, το ΝΑΙ είναι 10 δημοσκοπικές μονάδες πίσω από το ΟΧΙ. Στο Σαντιάγο όμως συγκεντρώθηκε μισό εκατομμύριο λαού την 1η Σεπτέμβρη υπέρ του ΝΑΙ.
Το προτεινόμενο νέο σύνταγμα συντάχθηκε από ένα αριστερό γενικά σώμα. Οι συντάκτες υποστηρίζουν ότι στοιχεία του παλιού συντάγματος έχουν εδραιώσει την ανισότητα.
Όταν ξεκίνησαν μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους στις 18 Οκτωβρίου 2019, που προκλήθηκαν από την αύξηση των ναύλων του μετρό στο Σαντιάγο, οι διαδηλωτές επέκτειναν τα παράπονά τους για να συμπεριλάβουν προβλήματα με τα συστήματα συνταξιοδότησης, υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης. Σε μια προσπάθεια να διαλύσει τις εντάσεις, ο τότε πρόεδρος Σεμπαστιάν Πινιέρα συμφώνησε στο δημοψήφισμα του 2020 για να καθορίσει εάν η Χιλή θα ξαναγράψει τον καταστατικό της χάρτη και ποιος φορέας θα είναι αρμόδιος για να το κάνει.
Οι ψηφοφόροι επιφύλαξαν μια τεράστια έκπληξη τον Μάιο του 2021 απορρίπτοντας τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα και εκλέγοντας μια Συνταγματική Συνέλευση που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ανεξάρτητων αριστερών. Τα δεξιά μέλη δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν ούτε το ένα τρίτο των εδρών που ήταν απαραίτητες για τον αποκλεισμό άρθρων. Το σώμα έσπευσε να ολοκληρώσει το προσχέδιο μετά από ένα χρόνο δουλειάς, γράφοντας και ξαναγράφοντας.
Τι περιλαμβάνει το προτεινόμενο σύνταγμα
Καθορίζει ένα πολύ πιο προοδευτικό και περιεκτικό νομικό πλαίσιο από ό,τι ισχύει σήμερα και λαμβάνει μέτρα για να καταστήσει τον ιδιωτικό τομέα πιο υπεύθυνο, ενώ εξακολουθεί να κατοχυρώνει το δικαίωμα της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. (Απορρίφθηκε η πρόταση εθνικοποίησης της εξορυκτικής βιομηχανίας.)
Σε κοινωνικά ζητήματα, ο προτεινόμενος συνταγματικός χάρτης περιλαμβάνει μέτρα που ενισχύουν την εκπροσώπηση της τοπικής κοινότητας, καθιερώνουν ένα εθνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, την ισότητα των φύλων στους δημόσιους φορείς και ενισχύουν τις περιβαλλοντικές διασφαλίσεις.
Διευρύνει το ρόλο της κεντρικής τράπεζας, εγκρίνει απαλλοτριώσεις με την προϋπόθεση ότι ο ιδιοκτήτης του ακινήτου θα αποζημιωθεί «δίκαια» και καθιστά προσωρινές και ανακλητές τις άδειες για τη χρήση του νερού. Το Σύνταγμα προτείνει ένα παράλληλο σύστημα δικαιοσύνης για τις αυτόχθονες κοινότητες και μεταφέρει νομοθετικές εξουσίες της σημερινής Γερουσίας στα χέρια της Κάτω Βουλής.
Η υποστήριξη του προέρχεται σε σε μεγάλο βαθμό από την Αριστερά, συμπεριλαμβανομένης της πρώην προέδρου Μισέλ Μπατσελέτ, η οποία είπε σε συνέντευξή της ότι προσφέρει ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο». Οι υποστηρικτές του προτεινόμενου συντάγματος επαινούν το προγραμματισμένο εθνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και τα κοινωνικά δικαιώματα.
Οι άνθρωποι που τείνουν να ψηφίσουν για το νέο σύνταγμα τείνουν να είναι νεότεροι και ζουν στο Σαντιάγο, ενώ οι επικριτές είναι μεγαλύτεροι και ζουν σε άλλες περιοχές σε όλη τη χώρα.
Οι αναλύσεις για τα κύρια σημεία του παρουσιάζουν εξέχουσα θέση στον τοπικό Τύπο, εθελοντές μοιράζουν φυλλάδια με πληροφορίες στους περαστικούς στους δρόμους της πόλης και τηλεοπτικές διαφημίσεις έχουν προβληθεί τον Αύγουστο. Η κυβέρνηση του Μπόριτς έχει εκφράσει την υποστήριξή της στον νέο συνταγματικό χάρτη, λαμβάνει μέτρα για να ενημερώσει τους ψηφοφόρους σχετικά με την πρόταση, διανέμοντας ακόμη και δωρεάν αντίγραφα σε όλη τη χώρα. Η διάδοση των κύριων ιδεών του νέου συντάγματος δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς έχει 388 άρθρα, 178 σελίδες και περίπου 54.000 λέξεις, συμπεριλαμβανομένων του προοιμίου και των μεταβατικών ρυθμίσεων. Συγκριτικά, το Σύνταγμα των ΗΠΑ έχει περίπου 4.500 λέξεις.
Οι επικριτές λένε ότι θα επηρεάσει την οικονομική ανάπτυξη, θα αποτρέψει τις επενδύσεις και θα υπονομεύσει τους πολιτικούς ελέγχους και ισορροπίες. Η πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας Ροζάνα Κόστα είπε ότι θα επιβαρύνει τα περιουσιακά στοιχεία δεδομένης της αβεβαιότητας που δημιουργεί. Αλλά ο στρατηγικός αναλυτής της Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA Μάριο Κάστρο έγραψε ότι το συναίσθημα των επενδυτών είναι «γενικά πολύ απαισιόδοξο» σχετικά με τις πολιτικές προοπτικές και τον προτεινόμενο νέο χάρτη. Οι οικονομολόγοι της Morgan Stanley έγραψαν ότι το σχέδιο συντάγματος δεν θα διαταράξει το πλαίσιο μακροοικονομικής πολιτικής της Χιλής.
Ο 36χρονος αριστερός πρωθυπουργός Μπόριτς (o νεότερος σήμερα στον κόσμο) δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα πιέσει για νέα συνταγματική αναθεώρηση εάν η πρόταση απορριφθεί. Την ίδια στιγμή, ένα νομοσχέδιο που μειώνει τις νομοθετικές πλειοψηφίες που απαιτούνται για τη μεταρρύθμιση του ισχύοντος συντάγματος εγκρίθηκε από το Κογκρέσο.
Σήμερα ο Bernie Sanders υποστήριξε ανοιχτά την προσπάθεια για νέο Σύνταγμα στη Χιλή με το παρακάτω tweet.
«Την Κυριακή ο λαός της Χιλής μπορεί να ψηφίσει για ένα καινούργιο σύνταγμα, που θα αντικαταστήσει το παλιό αντιδημοκρατικό σύνταγμα που γράφτηκε από τον δικτάτορα Πινοτσέτ με έναν νέο που θα εγγυάται το δικαίωμα στην υγεία, τη στέγαση, την εκπαίδευση, και έναν κατοικήσιμο πλανήτη. Είμαι περήφανος που υποστηρίζω αυτή την προσπάθεια».
On Sunday the Chilean people can vote for a new constitution, replacing the old anti-democratic one written by the dictator Pinochet with a new one guaranteeing rights to health, housing, education, and a habitable planet. I am proud to support this effort.
— Bernie Sanders (@BernieSanders) September 3, 2022
Είναι η 2η διεθνιστική στήριξή του Μπέρνι σε κινήματα μέσα σε λίγες ημέρες. Η δεύτερη ήταν υπέρ των απεργών στις μεταφορές στη Μεγάλη Βρετανία και του ηγέτη τους Μικ Λυντς, όταν ταξίδεψε στο Λονδίνο και χαιρέτησε τη συγκέντρωσή τους.
Σημείωση: Το κείμενο προέρχεται από ανάρτηση του Δημήτρη Αναστασίου στο facebook. Τους τίτλους έβαλε ο Νίκος Ξυδάκης.
