Για κινδύνους σε σχέση με την ανάπτυξη της Ελλάδας κατά τα επόμενα χρόνια προειδοποιεί το ΔΝΤ στην έκθεση που δημοσιοποίησε στο πλαίσιο του άρθρου 4. Μάλιστα, εφιστά την προσοχή σε κινδύνους όπως το δημογραφικό, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και η κλιματική κρίση, η οποία αναμένεται να στοιχίσει αρκετά χρήματα στη χώρα.
Δεδομένων των αρνητικών δημογραφικών προοπτικών, οι οποίες εκτιμάται πως θα μειώσουν τη δυνητική ανάπτυξη κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα, το ΔΝΤ τονίζει ότι είναι ζωτικής σημασίας η προώθηση των επενδύσεων και η αύξηση της παραγωγικότητας. Η ταχεία εφαρμογή του ΕΣΠΑ θα συμβάλει όχι μόνο στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανάπτυξης αλλά και στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Στο πλαίσιο των δημογραφικών αντιξοοτήτων και της λήξης της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να συγκρατηθεί σε περίπου 1,2% από το 2027 και μετά (1,6% το 2025 και 1,4% το 2026). Ο προσανατολισμός της δημοσιονομικής πολιτικής θα είναι σε γενικές γραμμές ουδέτερος από το 2025, καθώς οι Αρχές σχεδιάζουν να διατηρήσουν το πρωτογενές πλεόνασμα στο 2% περίπου του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
Την Golden Visa δείχνει το ΔΝΤ ως υπαίτια της ζήτησης
Σε ζώνη υπερτίμησης έχουν μπει πλέον οι τιμές των κατοικιών στην Ελλάδα ύστερα από το μεγάλης διάρκειας ράλι που άρχισε από το 2017, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κίνδυνοι για το τραπεζικό σύστημα και την πραγματική οικονομία, όπως διαπιστώνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σε ειδική ανάλυση που συνοδεύει την έκθεση του άρθρου 4 για την Ελλάδα, η οποία δημοσιεύθηκε την Κυριακή, υπάρχουν αναδυόμενες ενδείξεις ανισορροπιών στον τομέα των ακινήτων. Οι τιμές των οικιστικών ακινήτων έχουν αυξηθεί σημαντικά σε όλους τους δείκτες από το κατώτατο σημείο τους το 2017, υπερβαίνοντας το 50% σε ονομαστικούς όρους και το 35% σε πραγματικούς, και δεν έχουν ακόμη επιβραδυνθεί αισθητά. Όπως σημειώνει το Ταμείο, η ζήτηση προήλθε και από μη κατοίκους, οι οποίοι αύξησαν σημαντικά τις επενδύσεις τους στην αγορά ακινήτων εκμεταλλευόμενοι, μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα Golden Visa, το οποίο ήρθε να προστεθεί σε διαρθρωτικά ζητήματα.
Σε σχέση με τις τιμές των κατοικιών, το ΔΝΤ διαπιστώνει ότι υπάρχει υπερτίμηση με βάση τους δύο κύριους δείκτες που χρησιμοποιούνται για να προσεγγίζεται το θέμα. Με βάση τον δείκτη των τιμών κατοικιών προς το εισόδημα, οι κατοικίες στην Ελλάδα ξεφεύγουν κατά 6% από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο, δηλαδή είναι υπερτιμημένες κατά 6%. Αντίστοιχα, πολύ μεγαλύτερη είναι η υπερτίμηση με βάση τον δείκτη τιμών προς ενοίκια, με την απόκλιση να υπολογίζεται σε 29%. Το οικονομετρικό μοντέλο του Ταμείου δείχνει μια μέση υπερτίμηση κατά 8%.
Κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. οι δείκτες ψηφιοποίησης
Επίσης, η επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων για τη στήριξη των επιχειρήσεων είναι ζωτικής σημασίας για την τόνωση της οικονομίας και της παραγωγικότητας. Οι κανονισμοί θα πρέπει να εξορθολογιστούν περαιτέρω ώστε να διευκολυνθούν η είσοδος και η έξοδος επιχειρήσεων καθώς και οι αλλαγές στις θέσεις εργασίας, γεγονός που θα συμβάλει στη βελτίωση του επιχειρηματικού δυναμισμού, όπου η Ελλάδα υστερεί έναντι των περισσότερων χωρών της Ε.Ε., σύμφωνα πάντα με το ΔΝΤ. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, «η Ελλάδα ήταν μεταξύ των κορυφαίων χωρών στην αύξηση της ψηφιοποίησης τα τελευταία χρόνια, με συναφή αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας με βάση στοιχεία από διάφορες χώρες. Όμως βασικοί δείκτες ψηφιοποίησης εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από τους αντίστοιχους μέσους όρους της Ε.Ε., ιδίως στους τομείς που σχετίζονται με την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας». Οι τρέχουσες προσπάθειες των Αρχών στον τομέα της ψηφιοποίησης θα μπορούσαν να αυξήσουν την εστίαση στην ενίσχυση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 70% της συνολικής απασχόλησης, για να μεγιστοποιήσουν τα οικονομικά οφέλη και τα οφέλη για την απασχόληση.
Απαιτούνται πράσινες επενδύσεις άνω του 20% του ΑΕΠ
Επιπλέον, το Ταμείο θεωρεί πως απαιτούνται συντονισμένες προσπάθειες για την επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών στόχων των Αρχών και της πράσινης μετάβασης. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι πρόσφατες πυρκαγιές και οι πλημμύρες στην Ελλάδα υπογραμμίζουν τον επείγοντα χαρακτήρα των αποφασιστικών δράσεων τόσο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή όσο και για τον μετριασμό της. Το κόστος προσαρμογής εκτιμάται πως θα ανέλθει σε 1,5% του ΑΕΠ ετησίως για τα επόμενα 25 χρόνια, ενώ η επίτευξη του στόχου των Αρχών για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου απαιτεί σημαντικές πράσινες επενδύσεις άνω του 20% του ΑΕΠ.
Φόροι για τον άνθρακα
Δεδομένης της κυριαρχίας των ορυκτών καυσίμων στην ελληνική ενεργειακή δομή, η πρόοδος στις δράσεις για το κλίμα εξαρτάται καθοριστικά από την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις μεταφορές και στα κτήρια. Οι Αρχές θα πρέπει να εξετάσουν, σύμφωνα με το ΔΝΤ, το ενδεχόμενο να αυξήσουν την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (συμπεριλαμβανομένων των ειδικών φόρων κατανάλωσης) σε τομείς όπως οι μεταφορές, ώστε να δοθούν περαιτέρω κίνητρα για την ταχεία και αποτελεσματική πράσινη μετάβαση.
