Σαν σήμερα πριν από 79 χρόνια τα ναζιστικά στρατεύματα καταλάμβαναν την Αθήνα και επέβαλλαν τριπλή, βάρβαρη κατοχή στη χώρα μας, αφού για το χιτλερικό επιτελείο δεν αποτελούσε απλώς «σταθμό» αλλά το «τελευταίο οχυρό του Γ’ Ράιχ».

Την ίδια στιγμή, οι σημερινές γερμανικές αρχές, επιλήσμονες των ιστορικών υποχρεώσεών τους ως «καθολικοί διάδοχοι του Γ’ Ράιχ», διακηρύσσουν –ηχεί ως «τραγική ειρωνεία»– ότι η χώρα τους θα λειτουργήσει ως πυλώνας διεθνούς δικαιοσύνης, προστατεύοντας τα θύματα του ISIS και δικάζοντας για διεθνή ποινικά αδικήματα τους πρώην μαχητές του. Αντίθετα, η ΟΔΓ αρνείται να αποδεχτεί –επικαλούμενη την «ετεροδικία»– την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη και την αποζημίωση των θυμάτων όχι μιας τρομοκρατικής οργάνωσης στη Μ. Ανατολή, αλλά των γερμανικών στρατευμάτων την περίοδο 1941-44.

Είναι γνωστό ότι από ελληνικής πλευράς, στο διάστημα 2016-19, έγινε μια σειρά ενέργειες κεφαλαιώδους σημασίας στον αγώνα της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών: Πρώτα πρώτα, στις 27.7.2016 η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών εξέδωσε, κατά πλειοψηφία, το πόρισμα-έκθεσή της, προτείνοντας έναν ολοκληρωμένο «οδικό χάρτη», πολιτικών-διπλωματικών και νομικών ενεργειών για τη διεκδίκηση των ελληνικών αξιώσεων επανόρθωσης.

Μεταξύ των προτάσεων ξεχωρίζουν οι:

- Σύσταση επιτροπής προώθησης της διεκδίκησης, αποτελούμενη από βουλευτές, δικαστικούς λειτουργούς, διεθνολόγους, ιστορικούς και νομικούς επιστήμονες, εκπροσώπους αντιστασιακών οργανώσεων, μέλη των Ενώσεων Θυμάτων και του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών.

- Κατάργηση του δικαστικού ενσήμου στις αγωγές αποζημίωσης των θυμάτων.

- Κατάργηση του μεταξικής προέλευσης άρθρου 923 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που απαγορεύει την αναγκαστική εκτέλεση κατά αλλοδαπού Δημοσίου χωρίς προηγούμενη άδεια του υπουργού Δικαιοσύνης.

- Ενίσχυση της δικτύωσης-συντονισμού των Ενώσεων Θυμάτων με το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών, στον αγώνα της διεκδίκησης.

- Προώθηση συνεργειών με τις ομάδες Γερμανών νομικών, ιστορικών, συνταγματολόγων και γερμανικών οργανώσεων, ευαίσθητων στα θέματα απόδοσης δικαιοσύνης κ.λπ., που πραγματοποιούν έναν πολυμέτωπο και πολύχρονο αγώνα για τη διεκδίκηση των οφειλών.

- Αποστολή κλιμακίου της Βουλής για την ενημέρωση του γερμανικού και άλλων Κοινοβουλίων.

- Εγερση του ζητήματος στο Συμβούλιο της Ευρώπης, τον ΟΗΕ, τον ΟΑΣΕ και σε άλλα διεθνή fora.

- Ανασύσταση του Ελληνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου. Η αναβίωση του Γραφείου κρίνεται αναγκαία, καθώς αυτό θα μπορούσε να διαδραματίσει κομβικό ρόλο τόσο στη νομική έρευνα για τα διεθνή ποινικά αδικήματα που διαπράχθηκαν στην Ελλάδα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (ανακάλυψη και προσαγωγή σε δίκη τυχόν επιζώντων εγκληματιών πολέμου) όσο και στις αστικές υποθέσεις που αφορούν τα εν λόγω εγκλήματα.

Ακολούθως, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Ν. Παρασκευόπουλος, υιοθετώντας σχετική πρόταση της επιτροπής, όπως καταμαρτυρεί και η αιτιολογική έκθεση του Ν. 4446/2016, προχώρησε στην κατάργηση του τέλους δικαστικού ενσήμου (8‰ επί της αξίας του ζητούμενου με την αγωγή ποσού), επιτρέποντας έτσι να εκδικαστούν οι αγωγές των θυμάτων που εκκρεμούσαν στα Πολυμελή Πρωτοδικεία της χώρας μας, χωρίς να καταβληθεί το υπέρογκο δικαστικό ένσημο που καθιστούσε απαγορευτική τη συνέχιση του δικαστικού αγώνα. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του μαρτυρικού Δομένικου, που η εκδίκαση της αγωγής των οικογενειών των θυμάτων κατά του ιταλικού κράτους αναβλήθηκε λόγω των μέτρων κατά του κορονοϊού.

Στη συνέχεια, στις 17.4.2019, με μεγάλη, δυστυχώς, καθυστέρηση η έκθεση-πόρισμα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής συζητήθηκε στην ολομέλεια της Βουλής και υιοθετήθηκε μαζί με σχετική απόφαση που καλούσε την κυβέρνηση να ξεκινήσει τη διεκδίκηση.

Στις 4.6.2019 η ελληνική κυβέρνηση, εφαρμόζοντας την απόφαση της Βουλής, απηύθυνε ρηματική διακοίνωση προς τη γερμανική, εγείροντας τις αξιώσεις της για τις διακρατικές επανορθώσεις, το κατοχικό δάνειο, τους λεηλατημένους πολιτιστικούς θησαυρούς και τις επανορθωτικές αξιώσεις των άμαχων Ελλήνων πολιτών που είχαν πέσει θύματα των θηριωδιών του Γ’ Ράιχ. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε υποστηρίξει ότι η Ελλάδα ανέλαβε την υποχρέωση διεκδίκησης και των ιδιωτικών αυτών απαιτήσεων, καθιστώντας τες πλέον αντικείμενο διακρατικής διευθέτησης και αφαιρώντας τες από την ύλη του ιδιωτικού δικαίου.

Ωστόσο, στους μήνες που ακολούθησαν, εξαιτίας και της κυβερνητικής αλλαγής με την άνοδο της Ν.Δ. στην εξουσία, ξεκίνησε το ξήλωμα όλων όσα είχαν κατακτηθεί, έστω με ολιγωρίες και αντιφάσεις, στο πλαίσιο της μετ’ εμποδίων κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ. Οι «κινήσεις» (;) της ελληνικής κυβέρνησης καλύπτονται πλέον από πυκνό πέπλο αδιαφάνειας και δεν είναι γνωστό ούτε ποιες είναι ούτε προς ποια κατεύθυνση κινούνται, ιδίως μετά τη λακωνική απόρριψη της ρηματικής διακοίνωσης του περασμένου Ιουνίου από τη Γερμανία (Οκτώβριος 2019). Η επαναφορά του δικαστικού ενσήμου για τις αναγνωριστικές αγωγές που υπάγονται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο (Ν. 4640/2019, 30.11.2019) όχι μόνο αποτελεί αρνητικό δείγμα γραφής, αλλά και προδίδει και τη γενικότερη στάση της κυβέρνησης έναντι του αγώνα της διεκδίκησης.

Παρά τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, και κυρίως τις δράσεις του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ), που κρατά ζωντανή τη διεκδίκηση για δεκαετίες, η αδράνεια των ελληνικών κυβερνήσεων προβληματίζει σταθερούς πολιτικούς συμμάχους μας στον αγώνα της διεκδίκησης, όπως το Die Linke και τους Πράσινους, και ενισχύει ορισμένα κέντρα εντός κι εκτός Ελλάδας στην προσπάθεια να διασπαστεί και να συρρικνωθεί το ενιαίο και αδιαίρετο των ελληνικών αξιώσεων σε μια «συμβολική χειρονομία αποπληρωμής» (sic) του αναγκαστικού κατοχικού δανείου. Ετσι όμως περιορίζονται δραστικά τόσο τα ελληνικά δίκαια όσο και η στρατηγική που έχουν χαράξει και υποστηρίξει η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, το ΕΣΔΟΓΕ και οι οργανώσεις των θυμάτων.

Στο ίδιο μήκος κύματος, προτάσεις και εισηγήσεις προσφυγής στη διεθνή Δικαιοσύνη για την απόδοση των επανορθώσεων, που σχεδίαζε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, παραμένουν στα αζήτητα της Ν.Δ. Με δεδομένη την επανεκκίνηση των σχετικών υποθέσεων στην Ιταλία, μετά μάλιστα την ιστορική δικαίωση των Διστομιτών από τον ιταλικό Αρειο Πάγο, η κυβέρνηση οφείλει, έστω και στο 12 και 5, να εγείρει το ζήτημα όχι μόνο διπλωματικά αλλά και δικαστικά.

Στο πλαίσιο αυτής μας της παρέμβασης δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε και στη στάση του ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αναμένουμε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ενεργήσει, τουλάχιστον, σε αντιστοιχία με όσα κατόρθωσε να δρομολογήσει ενόσω βρισκόταν στην κυβέρνηση, αξιοποιώντας τον «οδικό χάρτη» του πορίσματος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης, παρεμβαίνοντας διαρκώς τόσο στη Βουλή όσο και σε διμερές και πολυμερές διεθνές επίπεδο, αλλά και με τη «διπλωματία των πολιτών».

Διαφορετικά, θα επιτρέψει στην τωρινή κυβέρνηση να απαξιώνει συλλήβδην κάθε προσπάθεια οριστικής δικαίωσης, να προδώσει ανερυθρίαστα έναν ολόκληρο λαό και να αφήσει για πάντα ανοιχτή την πληγή που προξένησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στη χώρα και στον λαό μας.

*πρ. βουλευτές-μέλη της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών,

**εμπειρογνώμονας της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών