Είναι αδύνατον να στοχαστούμε σήμερα την ιστορία χωρίς να χρησιμοποιήσουμε μια σειρά από έννοιες που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη σκέψη του Μαρξ και χωρίς να τοποθετηθούμε σε έναν ορίζοντα που περιέγραψε και όρισε ο Μαρξ. Τελικά, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε αν υπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ τού να είναι κανείς ιστορικός και του να είναι μαρξιστής.
Michel Foucault, Συνέντευξη στο περιοδικό Magazine Litteraire (1975), M. Foucault, Dits et ecrits, τόμ. ΙΙ, Gallimard, Παρίσι 1994, σ. 753.
Το κείμενο του Πιερ Μασερέ «Φουκώ και Μαρξ. Το παραγωγικό υποκείμενο» προέρχεται από μια διάλεξη που δόθηκε στις 10 Μαΐου 2012 σε σεμινάριο για καθηγητές φιλοσοφίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην πόλη Λιλ της Γαλλίας. Ο συγγραφέας δεν ακολουθεί το μονοπάτι που πηγαίνει από τον Μαρξ στον Φουκώ, ένα εγχείρημα εξίσου θεμιτό ασφαλώς, αλλά αντιθέτως το –μάλλον πιο δύσβατο– μονοπάτι που οδηγεί από τον δεύτερο στον πρώτο. Συνεπώς, δεν εστιάζει τόσο στα κείμενα του Φουκώ όσο σε συγκεκριμένα χωρία και μέρη του Κεφαλαίου, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται οι έννοιες της απόλυτης και της σχετικής υπεραξίας, της συνεργασίας και της εργασιακής δύναμης, τις οποίες προσεγγίζει στηριζόμενος σε αναλύσεις και επεξεργασίες του Φουκώ. Με άλλα λόγια, επιχειρεί να διαβάσει τη θεωρία του Μαρξ για την καπιταλιστική εκμετάλλευση και εν γένει για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής υπό το φως ορισμένων θεμελιωδών εννοιών του Φουκώ, όπως οι σχέσεις εξουσίας, η δύναμη, η βιοεξουσία και η βιοπολιτική. Αναδεικνύεται έτσι όχι μόνον ο πλούτος, το βάθος και η δραματική επικαιρότητα του μαρξικού κειμένου, αλλά και η δυνατότητά του να προεκτείνεται πέραν των αυστηρών ορίων του, συναντώντας στην προκειμένη περίπτωση τις αναλύσεις του Φουκώ, ενός εκ των σημαντικότερων υλιστών φιλοσόφων του προηγούμενου αιώνα, και τελικά να αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την ανάλυση των μετασχηματισμών του σύγχρονου καπιταλισμού.
Με αυτό το βιβλίο του Πιερ Μασερέ αρχίζει και το ταξίδι των εκδόσεων Εκτός Γραμμής. Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον συγγραφέα, που με χαρά αποδέχτηκε την πρότασή μας να ξεκινήσουμε με το δικό του κείμενο για τον Φουκώ και τον Μαρξ. Από αυτή την άποψη, δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι το πρώτο υλικό αποτύπωμα των εκδόσεων Εκτός Γραμμής είναι ενδεικτικό και των επόμενων βημάτων, δεδομένου ότι στόχος αυτού του συλλογικού εγχειρήματος είναι πράγματι να εκδοθούν βιβλία «εκτός γραμμής», που θα μπορούν να αποτελέσουν, καθένα με τον δικό του τρόπο, εμπειρία της σκέψης, προτροπή σε προβληματισμό και σε δράση. δηλαδή θεωρητικές πρακτικές…
Ο Πιερ Μασερέ γεννήθηκε το 1938 και είναι ένας από τους σπουδαιότερους γάλλους φιλοσόφους της εποχής μας. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Λουί Αλτουσέρ (συμμετείχε στο Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο) και δίδαξε φιλοσοφία στα πανεπιστήμια Paris I και Lille III. Έχει δημοσιεύσει κείμενα και βιβλία για τη σκέψη του Σπινόζα (στην Ηθική του οποίου έχει αφιερώσει μια πεντάτομη εισαγωγή), τον Μαρξ και τον μαρξισμό, τη σχέση φιλοσοφίας και λογοτεχνίας, την ιστορία της φιλοσοφίας, την καθημερινότητα και την ουτοπία.
εκδόσεις Εκτός Γραμμής
Οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής είναι ένα νέο μη κερδοσκοπικό, πολιτικό και θεωρητικό εγχείρημα που επιδιώκει να εκδώσει «βιβλία για τη σύγχρονη πολιτική, θεωρητική, ιστορική και πολιτιστική αναζήτηση και δράση των καταπιεσμένων τάξεων και της Αριστεράς». Στο επόμενο διάστημα οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής θα κυκλοφορήσουν τη συλλογή κειμένων του Ετιέν Μπαλιμπάρ, Κράτος, μάζες, πολιτική, το κλασικό έργο του Λουί Αλτουσέρ, Για τον Μαρξ, σε νέα μετάφραση, τις διαλέξεις του Λουί Αλτουσέρ με τίτλο Φιλοσοφία και Αυθόρμητη φιλοσοφία των επιστημόνων, το κείμενο του Λουί Αλτουσέρ, Για την αναπαραγωγή, το βιβλίο των Ιάσονα Χανδρινού και Κωστή Χριστοδούλου, Όλη νύχτα εδώ. Η προφορική ιστορία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, καθώς και τη μελέτη του Peter Thomas, H στιγμή του Γκράμσι. Φιλοσοφία, ηγεμονία, μαρξισμός.
Για περισσότερες πληροφορίες, βλ εδώ
