Για «Νικηφόρα αναθεώρηση που χάθηκε» είχα την ευκαιρία να γράψω στην «Εφ.Συν.» (27.11.2019). Νικηφόρα, γατί η πλειοψηφία της προτείνουσας Βουλής υιοθέτησε την πιο ριζοσπαστική και προοδευτική πρόταση αναθεώρησης του καταστατικού χάρτη μετά το 1974. Ηττημένη, γιατί οι συσχετισμοί μεταβλήθηκαν δραματικά στην παρούσα αναθεωρητική Βουλή. Ηττημένη, γιατί πριν από την ψήφο των Ελλήνων στις 7 Ιουλίου 2019 το εκλογικό σώμα σχεδόν αδιαφόρησε για το περιεχόμενο της αναθεώρησης.
Δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να κάνει κτήμα του μια βαθιά δημοκρατική τομή στο πολιτικό σύστημα, μια διεύρυνση της λαϊκής κυριαρχίας, μια ενίσχυση της κοινωνικής ισότητας, μια δικαιωματική κατάκτηση. Η ευθύνη γι' αυτό βαρύνει σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα, κυρίως όμως τον ΣΥΡΙΖΑ, γιατί αυτός συγκρότησε το πολιτικό υποκείμενο της αναθεωρητικής πρωτοβουλίας. Γιατί αυτός δεσμεύτηκε να κατοχυρώσει πλειοψηφικά για τον ελληνικό λαό τον υπέρτατο κατάλογο των θεσμικών του κατακτήσεων. Γιατί αυτός παραχωρούσε σε συνταγματικό επίπεδο δικαιώματα προς όφελος των «διαφορετικών» και των κοινωνικά αδύνατων.
Κάποιος κάποτε έγραψε για τη «Νικηφόρα Επανάσταση που χάθηκε». Και η συνέχεια για μετά αποτύπωσε τη σύγχρονη ελληνική τραγωδία.
Η κυβερνώσα «πλειοψηφία» της αναθεωρητικής Βουλής, η οποία και διαμόρφωσε τελικά το περιεχόμενο των όποιων ολίγων διατάξεων που αναθεωρήθηκαν, έδειξε τον χειρότερο εαυτό της. Μένος και μίσος για τον λαό, μένος και μίσος για τα δικαιώματα, μένος και μίσος για τον άλλο που δεν μοιάζει με εμάς τους «καθωσπρέπει», απέχθεια για μια πραγματική λαϊκή κυριαρχία, αποστροφή για τη δημοκρατία και την κοινωνία των πραγματικά πολλών, έκσταση μπροστά στην κυριαρχία των ολίγων, υιοθέτηση κοινωνίας συντηρητικής, οπισθοδρομικής και πάνω απ’ όλα φοβισμένης μπροστά στο άγνωστο (;) και μπροστά στο πάντα εξουσιαστικό και παρόν γνωστό.
Ιδού η απόδειξη, σε συνοπτικές βεβαίως αναφορές.
Καταψήφισε τη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους και την ερμηνευτική δήλωση περί του όρου «επικρατούσα θρησκεία», γιατί γνωρίζει ότι η θρησκευτικοποίηση του κράτους και επομένως της κοινωνίας ακυρώνει στην ουσία τα συνειδησιακά, επί της θρησκείας, και λατρευτικά δικαιώματα των πολιτών, συντηρητικοποιεί το άτομο, πρωτίστως το κοινωνικά «αδύναμο», προκαλεί ποικίλους φόβους και καθιστά την Εκκλησία, ή τουλάχιστον την ηγεσία της, συνεξουσιαστή.
Καταψήφισε την απαγόρευση διακρίσεων βάσει φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, γιατί γνωρίζει ότι η φυλετική και ερωτική απελευθέρωση του ατόμου συνεπάγεται και την κοινωνική, επομένως και την πολιτική απελευθέρωσή του.
Καταψήφισε το δημοψήφισμα με λαϊκή πρωτοβουλία, γιατί γνωρίζει ότι καθιστούσε τον λαό πραγματικά κυρίαρχο σε «ισότιμη» και «ισοδύναμη» βάση με το σώμα των αντιπροσώπων του. Και όπου στον τομέα αυτό έδειξε κάποια «υποχωρητική» ή «φιλολαϊκή» διάθεση (θέσπιση λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας), ζητάει πεντακόσιες χιλιάδες πολίτες (!), έως δύο προτάσεις ανά κοινοβουλευτική περίοδο, με εξαίρεση τα θέματα δημοσιονομικής ή εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας, ενώ η τελική κρίση και απόφαση ανήκει στην Ολομέλεια της Βουλής. Δηλαδή φόβος μπροστά και στην έκφραση απλής γνώμης ενυπογράφως από το λαϊκό στοιχείο.
Καταψήφισε την πρόταση για εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό και υπερψήφισε την εκλογή του ακόμη και με σχετική πλειοψηφία, για να ολοκληρωθεί τώρα (!) που η μπίλια γυρίζει ο κύκλος της δεξιάς και κυρίως της ακροδεξιάς εξουσίας.
Καταψήφισε την αναδρομική εξαίρεση της παραγραφής για δωροδοκία υπουργών, γιατί στα εφιαλτικά τους όνειρα δεσπόζει η Novartis. Πάντως εδώ και ο ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να τολμήσει την πρόταση για πλήρη απάλειψη του άρθρου 86, δηλαδή της υπουργικής ασυλίας.
Καταψήφισε την εγγύηση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης και τον δημόσιο έλεγχο βασικών κοινωνικών αγαθών, γιατί διαφορετικά το Σύνταγμα θα ύψωνε σχεδόν αξεπέραστα εμπόδια στο κράτος της οικονομικής ολιγαρχίας και της μονοπωλιακής αγοράς.
Το τέλος μιας ανατρεπτικής αναθεωρητικής πρωτοβουλίας και πρότασης. Κάθε τέλος όμως σηματοδοτεί πάντοτε και μια αρχή. Δηλαδή αρχή πολιτικών και κοινωνικών αγώνων, που θα δημιουργήσουν νέους, άλλους πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς, οι οποίοι θα ανατρέψουν την ενισχυμένη, πέραν του άρθρου 110, αυστηρότητα του Συντάγματος (η παρούσα Βουλή απέρριψε όλες τις κατευθύνσεις της προτείνουσας), θα επιτρέψουν διασταλτικές ερμηνείες των «ισχυουσών» διατάξεων στο πνεύμα της πρότασης αναθεώρησης που μειοψήφησε και θα προετοιμάσουν τους δημοκρατικούς και λαϊκούς όρους ενός νέου Συντάγματος (βλέπε επίσης Ακρίτα Κάιδατζη, Πέντε παρατηρήσεις για τη συνταγματική αναθεώρηση, «Εφ.Συν.», 28.11.2019, και Τάσου Παππά, Πρώτα το άλογο, μετά το κάρο, «Εφ.Συν.», 2.12.2019).
*Ο Κώστας Ζώρας είναι ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
