Ενα δυναμικό ανθρώπινο ποτάμι πλημμύρισε το απόγευμα της Κυριακής βασικούς δρόμους της Νεάπολης και των Εξαρχείων, σε μια ιδιαίτερη «ξενάγηση» σε σημαντικά κτίρια και στην ιστορία τους. Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και στελέχη του αντιδικτατορικού αγώνα βρέθηκαν δίπλα δίπλα σε τριαντάρηδες με κοινό παρονομαστή να μάθουν αλλά και να πουν ιστορίες για τη συστηματικά παραμελημένη Αθήνα.
Η δημιουργική συμμετοχή τους, που δεν επηρεάστηκε από το ψιλόβροχο, έδειξε πως οι πολίτες είναι πρόθυμοι να αφήσουν τον καναπέ αρκεί να υπάρχει το κατάλληλο ερέθισμα. Η πρόσκληση ήρθε από την «Ανοιχτή Πόλη» και τον πρώτο λόγο είχαν υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι. Μαζί τους, διακριτικά παρών, ήταν και ο επικεφαλής του συνδυασμού, Γαβριήλ Σακελλαρίδης.
Το ιστορικό σχολείο
Το «ραντεβού» είχε οριστεί μπροστά στο 14ο Δημοτικό, στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Το ιστορικό σχολείο φέρει τιμητικά το όνομα του δημιουργού του, του κορυφαίου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, ο οποίος το σχεδίασε λίγο πριν αποχαιρετήσει τον μοντερνισμό -που κυριαρχούσε στον Μεσοπόλεμο- και περάσει οριστικά στη δημιουργική ελληνική γραμμή. Αλλωστε ήταν ο συνθεμελιωτής μαζί με τον Αρη Κωνσταντινίδη.
Πρωτοποριακό για την εποχή του, ήταν ένα από τα 3.500 σχολεία που είχαν κατασκευαστεί στις αρχές της δεκαετίας του 1930, αλλά έχει από χρόνια αφεθεί στην τύχη του. Για την αρχιτεκτονική του αξία είχε γράψει η «Εφ.Συν.» (ένθετο «Νησίδες», 30/3/2012).
Στην απέναντι πλευρά της οδού Σίνα βρίσκεται το παρκάκι, που λίγοι γνωρίζουν ότι φέρει το όνομα του αγωνιστή της Αριστεράς Τάσου Βουρνά (1913-1900), όπου έχει στηθεί και η προτομή του. Επόμενη στάση στη Διδότου, στο σχολείο Πρασσά που έπεσε θύμα των… Μνημονίων. Το κεντρικό νεοκλασικό συγκρότημα κατασκευάστηκε το 1898 για τις ανάγκες της Γερμανικής Σχολής και το 1928 απέκτησε τη νεότερη προσθήκη. Από τότε κάλυπτε ανάγκες δημόσιων σχολείων, αλλά από πέρυσι μπήκε λουκέτο και το 5ο Λύκειο μεταφέρθηκε κοντά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, με αποτέλεσμα τα Εξάρχεια να μείνουν στην ουσία χωρίς σχολείο.
Μια από τις παλιές μαθήτριες έψαξε και βρήκε μια τρύπα στην ψηλή περίφραξη, χάρη στην οποία οι συγκεντρωμένοι μπόρεσαν να δουν την αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα που έχει τοποθετηθεί για να θυμίζει στις νεότερες γενιές τη θυσία μαθητριών από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. «Δεν θέλουμε να μπει στη λίστα του ΤΑΙΠΕΔ, αλλά να αξιοποιηθεί για την περιοχή», τόνισε η αρχιτέκτων και υποψήφια δημοτική σύμβουλος Τόνια Κατερίνη. Θα μπορούσε να φιλοξενήσει το παράρτημα της Βιβλιοθήκης και να διαμορφωθεί σε ανοιχτό χώρο κοινωνικών εκδηλώσεων.
Λίγα μέτρα πιο κάτω βρίσκεται το «αμπαρωμένο» νεοκλασικό που φιλοξένησε στη δεκαετία του 1970 τον «Τιπούκειτο», την ιστορική μπουάτ, όταν εκδιώχθηκε από την Πλάκα για χάρη του προγράμματος «εξυγίανσης». Εχει μπει πωλητήριο από χρόνια και στις σημερινές συνθήκες θα μπορούσε να αποκτηθεί από το δήμο.
Μικρή στάση στο αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου. Πρόκειται για την κατεδαφισμένη από χρόνια ιστορική κλινική Σμπαρούνη όπου την Κατοχή άφησε την τελευταία του πνοή ο φωτισμένος δάσκαλος Δημήτρης Γληνός. Κατοχυρώθηκε ως ελεύθερος χώρος χάρη στην Πρωτοβουλία κατοίκων και σήμερα έχει αποκτήσει υψηλό πράσινο που προστατεύεται από το σύνταγμα.
Τζαβέλλα και Μεσολογγίου, λίγα λόγια από τη νεότερη φουρνιά της «Ανοιχτής Πόλης» για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και τη δολοφονία που συγκλόνισε τον Δεκέμβριο ’08.
Η αναπάντεχη «συνάντηση» ήρθε στη γωνία Τζαβέλλα και Θεμιστοκλέους, όπου πίσω από τους τοίχους αποκαλύπτεται μία από τις λίγες λαϊκές κατοικίες της περιοχής. Ενας τεράστιος ροδίτικος φίκος στολίζει την κλασική εσωτερική αυλή που χαρακτηρίζει την προπολεμική αρχιτεκτονική της Αθήνας. Το σπίτι βρίσκεται στην ίδια σειρά με άλλα τρία νεοκλασικά, συνθέτοντας ένα μοναδικό ενιαίο οικιστικό μέτωπο στα Εξάρχεια, όπως έχουν αναδείξει καθηγητές του Πολυτεχνείου.
Η Αννίτα Δεκαβάλλα, η θιασάρχης και υποψήφια δημοτική σύμβουλος με την «Ανοιχτή Πόλη», θύμισε την παλιότερη κινητοποίηση των περιοίκων που σταμάτησαν τις μπουλντόζες και πρόσθεσε: «Το ακίνητο ανήκει στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού. Θέλει να το κατεδαφίσει για να κατασκευάσει πολυκατοικία και να υψώσει τη σημαία του ναυτικού στον 5ο όροφο!»
Η «Μπλε» πολυκατοικία
Στην πλατεία Εξαρχείων η στάση αφορούσε την περίφημη «Μπλε» πολυκατοικία του Μεσοπολέμου, που από χρόνια έχει αλλάξει χρώμα, όπως έχει γράψει αναλυτικά η εφημερίδα μας (ένθετο «Νησίδες», 1/12/2012). Η πεζοδρομημένη Θεμιστοκλέους έχει πρασινίσει χάρη στο πρόγραμμα ανάπλασης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 αλλά δεν ολοκληρώθηκε. Τα διώροφα σπίτια και οι μεσοπολεμικές πολυκατοικίες συνθέτουν ένα ιδιαίτερο σκηνικό και τίποτα δεν προδίδει στους ανυποψίαστους ότι ο συγκεκριμένος δρόμος έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε κέντρο διακίνησης ναρκωτικών.
Συγκλονιστικές αναφορές ξεδιπλώνονται μπροστά στο κτίριο της οδού Μπουμπουλίνας, που στεγάζει το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά έχει περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο το εκχώρησε σε τραπεζικά σχήματα για 30 χρόνια και το Δημόσιο θα τους πληρώνει ενοίκιο! Ανεξήγητες κυβερνητικές επιλογές στο όνομα της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.
Εκεί, ακριβώς δίπλα, στην οδό Μπουμπουλίνας 18, ήταν το κτίριο που στέγαζε την Ασφάλεια τον καιρό της δικτατορίας, το άντρο των βασανιστηρίων. Το κτίριο αυτό έχει κατεδαφιστεί.
«Μύριζε θανατίλα» είπε αυθόρμητα η Εφη που ήταν παιδί όταν είχε έρθει να δει τη φυλακισμένη μητέρα της. «Δεν θέλουν να υπάρχει μνήμη», πρόσθεσε η Μαργαρίτα Γεραλή, επίσης υποψήφια με την «Ανοιχτή Πόλη».
Δημοτική αδιαφορία
Ο επίλογος της ξενάγησης ήταν στην οδό Οικονόμου, μπροστά στο ερειπωμένο σπίτι της οικογένειας Λαπαθιώτη. Οι δημοτικοί άρχοντες αδιαφόρησαν συστηματικά γι” αυτό το πολύτιμο «σημάδι» της νεότερης ιστορίας μας. «Δεν σκέφτηκαν ούτε καν να δώσουν το όνομα του ποιητή στο δρόμο», τόνισε ο μεταφραστής και blogger Νίκος Σαραντάκος, που έχει εντρυφήσει στην εσωτερική αρχιτεκτονική των λέξεων.
Υπενθύμισε ότι στην Αθήνα δεν υπάρχουν δρόμοι με τα ονόματα άλλων μεγάλων ποιητών, όπως οι Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος, συνεχίζοντας με πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία της πρωτεύουσας που έκανε τους συγκεντρωμένους να ξεχάσουν ότι ο περίπατος είχε ξεπεράσει τις τρεις γόνιμες ώρες.
Περισσότερες φωτογραφίες εδώ.
