Ένας δίχως προηγούμενο αριθμός ενός εκατομμυρίου προσφύγων έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν μέσα στο 2015 τις χώρες προέλευσής τους με κατεύθυνση την Ευρώπη, εξαιτίας πολεμικών συρράξεων, διώξεων και φτώχειας, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (Δ.O.M.).
Σύμφωνα με στοιχεία της Υ.Α., υπολογίζεται ότι περίπου 972.500 άνθρωποι είχαν μέχρι και τις 21 Δεκεμβρίου 2015 διασχίσει τη Μεσόγειο. Επιπρόσθετα, στοιχεία του Δ.Ο.Μ. κάνουν λόγο για περισσότερους από 34.000 πρόσφυγες που έχουν περάσει μέσω Τουρκίας σε Ελλάδα και Βουλγαρία.
Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί από τις χώρες τους εξαιτίας πολεμικών συρράξεων και συγκρούσεων είναι ο υψηλότερος που γνώρισε η Δυτική και Κεντρική Ευρώπη από τη δεκαετία του ’90, κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Ένας στους δύο που διέσχισε τη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια του 2015 ήταν Σύρος πρόσφυγας που έφυγε προκειμένου να σωθεί από τον πόλεμο που μαίνεται στη χώρα του. Το 20% ήταν Αφγανοί και το 7% Ιρακινοί.
«Έχει σημασία να αναγνωρίσουμε τη θετική επίδραση που έχει στην κοινωνία ο ερχομός προσφύγων και μεταναστών, τη στιγμή που σε ορισμένες περιοχές κλιμακώνεται η ξενοφοβία, και να τιμήσουμε θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες, όπως την προστασία της ανθρώπινης ζωής, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την προώθηση της ανεκτικότητας και της διαφορετικότητας», τόνισε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, António Guterres.
«Καταλαβαίνουμε ότι η μετανάστευση είναι κάτι το αναπόφευκτο, αναγκαίο και καλοδεχούμενο», τόνισε από την πλευρά του, ο Γενικός Διευθυντής του Δ.Ο.Μ., William Lacy Swing. «Το να μετράμε πόσοι πρόσφυγες έρχονται –ή τους σχεδόν 4.000 που έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται- δεν αρκεί. Πρέπει και να δράσουμε. Η διαδικασία της μετανάστευσης πρέπει να καταστεί νόμιμη, δίχως κινδύνους και ασφαλής για όλους – τόσο για τους ίδιους τους μετανάστες όσο και για τις χώρες που θα γίνουν η νέα τους πατρίδα».
Περισσότεροι από 800.000 πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν το Αιγαίο από την Τουρκία για να φθάσουν στην Ελλάδα, αριθμώντας το 80% του συνόλου των ανθρώπων που έφθασαν φέτος παράτυπα στην Ευρώπη από θαλάσσης. Το ίδιο διάστημα, ο αριθμός των ανθρώπων που διασχίζει τη Μεσόγειο από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής με προορισμό την Ιταλία σημείωσε ελαφρά κάμψη, από τις 170.000 το 2014 στις 150.000 περίπου το 2015.
Σταθερή άνοδο σημείωσαν οι μηνιαίες αφίξεις από τη Μεσόγειο, από περίπου 5.500 τον Ιανουάριο σε πάνω από 221.000 μόνο τον Οκτώβριο. Στο μεταξύ, περισσότεροι από 3.600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται.
Σταδιακά, στον ορίζοντα αρχίζει να διαφαίνεται μια πιο συντονισμένη ανταπόκριση της Ευρώπης απέναντι στην αρχικά χαοτική κατάσταση που είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν χωρίς οδό διαφυγής σε σύνορα ευρωπαϊκών χωρών, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που μέσω Ελλάδας μετακινήθηκαν προς τα δυτικά Βαλκάνια και βορειότερα.
.
Η Υ.Α. ανταποκρίθηκε στην επείγουσα κατάσταση ώστε να παράσχει στήριξη και να λειτουργήσει συμπληρωματικά στις προσπάθειες της Ευρώπης. Περισσότερα απο 600 άτομα σε 20 διαφορετικά σημεία ενίσχυσαν το ανθρώπινο δυναμικό της Υ.Α., λόγω της επείγουσας κατάστασης στην Ευρώπη, ούτως ώστε να προσφέρουν ζωτικής σημασίας βοήθεια και προστασία, να συνηγορήσουν υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της πρόσβασης στο άσυλο – ειδικά για περιπτώσεις προσφύγων με ιδιαίτερες ανάγκες, όπως ασυνόδευτοι ανήλικοι και μονογονεϊκές οικογένειες.
Ωστόσο, πολλά χρειάζεται να γίνουν ακόμη, ούτως ώστε να ενισχυθεί η απαραίτητη ικανότητα υποδοχής στα σημεία εισόδου και να γίνεται με τρόπο ανθρώπινο και αποτελεσματικό η φιλοξενία, η παροχή βοήθειας, η καταγραφή και η ταυτοποίηση των ανθρώπων που καταφθάνουν κάθε μέρα – προκειμένου να προσδιοριστεί ποιοί χρήζουν προστασίας, ποιοί θα πρέπει να μετεγκατασταθούν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ποιοί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για καθεστώς προσφυγικής προστασίας και για τους οποίους θα πρέπει να διασφαλιστεί η, υπό αξιοπρεπείς συνθήκες, αποτελεσματική επιστροφή στις χώρες προέλευσής τους.
Παράλληλα, η Υ.Α. συνεχίζει να καλεί για ασφαλείς και νόμιμες διόδους, ώστε οι πρόσφυγες να βρουν την ασφάλεια μέσα από προγράμματα επανεγκατάστασης και εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους, πιο ευέλικτες διαδικασίες απόκτησης θεωρήσεων εισόδου, περισσότερα προγράμματα ιδιωτικών χορηγιών και άλλους πιθανούς τρόπους.
