Σκληρό, λιγότερο ή περισσότερο – έως και θανατηφόρο- το πλήγμα της βίας. Ζωώδες ή ανθρώπινο, μαμή αλλά και νεκροθάφτης ιστοριών, αρχέγονο αλλά και τελείως σύγχρονο. Υπάρχει βία ατομική, κοινωνική, πολιτική, συστημική, πολεμική, κατά τεκμήριο παράνομη ή κατ΄ εξαίρεση νόμιμη όπως η άμυνα ή η ποινή ή κάποτε ο πόλεμος. Ακόμη και για τους νομοθέτες υπάρχουν διάφορα είδη βίας, από το πιο στενό (άμεση σωματική βία) ως το ευρύτερο που αφορά και απειλές, ενοχλήσεις κλπ. Έχει τόσες διαστάσεις το φαινόμενο, που δύσκολα μπορούν να συμπυκνωθούν σε μια γενίκευση.
Δύσκολη όμως είναι και η χύμα συζήτηση, που συχνά καταντά ένα άκαρπο ευχολόγιο. Υπάρχουν μάλιστα κοινωνικές στάσεις διακριτές που με τα χρόνια έχουν γίνει στερεότυπες: Οι φιλελεύθεροι συνήθως επιμένουν στην αναζήτηση αιτίων. Οι συντηρητικοί προτάσσουν την τιμωρία. Φανερό όμως ότι και τα δύο χρειάζονται. Η αναζήτηση αιτίων είναι αναγκαία, αν δεν τα γνωρίζεις δεν μπορείς να αλλάξεις τίποτε, αλλά χρονοβόρα. Η καταστολή είναι επίσης αναγκαία όταν είναι δίκαιη, αλλά χωρίς γνώση αιτίων δεν παράγει πρόληψη και ασφάλεια σε βάθος χρόνου. Παράδειγμα η αμερικάνικη αντεγκληματική πολιτική, όπου ο πληθωρισμός των κρατουμένων συμπορεύεται με τον πληθωρισμό του εγκλήματος και κανείς πια δεν θυμάται αν η κότα γέννησε τ’ αυγό ή το αυγό την κότα.
Τα παραπάνω προκύπτουν με αντικειμενική κατά το δυνατό λογική.
Εκτός όμως από την ευθύγραμμη λογική υπάρχει και η ψυχολογική -συχνά ανακλαστική- δράση και αντίδραση. Γι΄ αυτό, δυο εικόνες δεν θα ‘πρεπε να μείνουν ασχολίαστες, ή μάλλον χωρίς τη δημόσια εκδήλωση απέχθειας.
Η πρώτη αφορά ένα γκράφιτι. Δημοσιεύθηκε η σχετική είδηση αλλά και η φωτογραφία. Σβήστηκε από τον τοίχο μια επιγραφή «Άλκη ζεις» και στην θέση της γράφηκε το όνομα μιας ομάδας. Η οπαδική ταυτότητα ήταν σημαντικότερη από την ανθρώπινη ζωή για τους άγνωστους δράστες του σβησίματος. Αναρωτιέμαι, πόσοι πολίτες μπορεί να συμφωνούν ή να αδιαφορούν γι’ αυτήν την κίνηση – μήνυμα προς περαστικούς και διαδικτυακούς θεατές. Και τελικά αφήνω το σχόλιο λόγω αδυναμίας, δεν έχω λόγια.
Η δεύτερη εικόνα αφορά τα δύο ή τρία αυτοκίνητα που τριγυρνούσαν στους δρόμους με επιβάτες τους οπλισμένους δράστες και αναζητούσαν θύμα, ένα πρόσωπο όποιο νάναι. Είχαν στα χέρια δρεπάνι! Ο χάρος βγήκε παγανιά! Σάουντρακ της διαδρομής των τριών αυτοκινήτων, φαντάζομαι ότι δεν θάμαι ο μόνος που έκανε τον συνειρμό.
Είχα γράψει εδώ και προ μηνός για το εξουσιαστικό έγκλημα, αυτό όπου ο δράστης λόγω οπλισμού, μεγέθους, ηλικίας, φύλου, είναι πανίσχυρος ενώ το θύμα αδύναμο. «Δεν μπορώ να αναπνεύσω» φώναζε πριν σκοτωθεί ο Φλόϋντ, «σας παρακαλώ μη με χτυπάτε» ο Άλκης. Ας τονίσουμε εδώ κι άλλο ένα βάρος απανθρωπίας, την τυχαία επιλογή του θύματος, σα να μην έχει ανθρώπινη υπόσταση, ψυχή, προσωπικότητα, αλλά νάναι ένας αριθμός, ένα αναλώσιμο.
Στη συλλογική μνήμη πάντως θα μείνει ανεξίτηλη η εικόνα του Άλκη στην υπέροχη χαμογελαστή του φωτογραφία.
*Ο Νικ. Παρασκευόπουλος είναι ομ. καθηγητής ΑΠΘ
