Πρόκειται για δικαστική υπόθεση που «άνοιξε» στο πλαίσιο ομαδικής αγωγής κατά του γαλλικού κράτους από έξι γαλλικές και διεθνείς οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η Διεθνής Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Πρωτοβουλία για τη Δικαιοσύνη της Ανοιχτής Κοινωνίας. Οι ενάγοντες είχαν ζητήσει να καταλογιστούν ευθύνες στις γαλλικές αρχές για την αποτυχία τους να αποτρέψουν την εκτεταμένη χρήση των μεροληπτικών αστυνομικών ελέγχων με βάση τη φυλή.
Είχαν ζητήσει επίσης από το ανώτατο δικαστήριο να επιβάλει μέτρα για να αναγκάσει τη Γαλλία να τερματίσει την πρακτική αυτή, υποστηρίζοντας ότι μη λευκοί άνθρωποι σε όλη τη Γαλλία, ιδίως νεαροί άνδρες που θεωρούνται μαύροι ή με βορειοαφρικανικό υπόβαθρο, αποτελούν συστηματικό στόχο για αστυνομικούς ελέγχους στο δρόμο. Συγκεκριμένα, τους ζητούνται στοιχεία ταυτοποίησης και τους γίνονται σωματικοί έλεγχοι χωρίς εξηγήσεις -συχνά πολλές φορές μέσα στη μέρα, ξεκινώντας ακόμη και από την ηλικία των 10 ή 11 ετών.
Advertisement
Ημιτελείς αποφάσεις χωρίς δεσμεύσεις για το κράτος
Το δικαστήριο Conseil d'État απέφυγε ωστόσο να χαρακτηρίσει το ζήτημα συστημικό, παρά μόνο δήλωσε ότι οι έλεγχοι αυτοί «δεν περιορίζονται σε μεμονωμένες περιπτώσεις».
Είναι χαρακτηριστικό ότι είπε επίσης ότι η πρακτική αυτή ισοδυναμεί με «διάκριση για τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε έλεγχο ταυτότητας βάσει φυσικών χαρακτηριστικών που σχετίζονται με την πραγματική ή την υποτιθέμενη καταγωγή τους». Πρόσθεσε όμως ότι δεν έχει τη δικαιοδοσία να επιβάλει στο γαλλικό κράτος αλλαγή της πολιτικής αυτής.
Η Γαλλία έχει δει εκτεταμένες διαμαρτυρίες και αναταραχές μετά τον πυροβολισμό από την αστυνομία του17χρονου Ναέλ, αλγερινής καταγωγής, κατά τη διάρκεια τροχονομικού ελέγχου έξω από το Παρίσι, τον Ιούνιο.
Η Maïté De Rue, ανώτερη δικηγόρος της Πρωτοβουλίας για τη Δικαιοσύνη της Ανοιχτής Κοινωνίας, η οποία ασχολείται με την υπόθεση, εξέφρασε την απογοήτευσή της για την απόφαση: «Η απόφαση του κρατικού συμβουλίου είναι εξαιρετικά απογοητευτική. Αναγνώρισε ότι το εθνοτικό προφίλ είναι ένα σοβαρό και διάχυτο πρόβλημα στη Γαλλία.
Όμως έχασε την ιστορική ευκαιρία να διατάξει τις γαλλικές αρχές να λάβουν μέτρα για να τερματιστεί αυτή η φυλετική διάκριση, σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις τους».
Διάφορες οργανώσεις που εμπλέκονται στην υπόθεση δήλωσαν ότι ήταν συμβολική η αναγνώριση από το δικαστήριο ότι οι διακρίσεις υπάρχουν και ότι δεν πρόκειται απλώς για μεμονωμένα περιστατικά. Αλλά είπαν ότι η απόφαση δεν μετρά όσο βήματα όσα χρειάζονται.
Η Bénédicte Jeannerod από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δήλωσε ότι ελπίζει να σταματήσει η «στάση άρνησης» των διαδοχικών κυβερνήσεων σχετικά με την ύπαρξη του προβλήματος των φυλετικών διακρίσεων στους αστυνομικούς ελέγχους στη Γαλλία.
Ο Issa Coulibaly, επικεφαλής της Pazapas, μιας τοπικής ομάδας νέων με έδρα το φτωχό προάστιο Belleville του Παρισιού, ο οποίος συμμετείχε στην αγωγή, δήλωσε ότι το δικαστήριο «απέτυχε να κατανοήσει τη βία και τον αποκλεισμό που δημιουργούν αυτές οι αστυνομικές πρακτικές».
Και πρόσθεσε: «Απέτυχαν να αντιληφθούν την ιστορική ευκαιρία να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή εκατομμυρίων συμπολιτών τους, ιδιαίτερα εκείνων που θεωρούνται μαύροι και βορειοαφρικανοί. Θεώρησαν ότι δεν μπορούν να το κάνουν. Και αυτό εγείρει πολλά ερωτήματα. Πώς θα το δουν αυτό οι άνθρωποι που πλήττονται από τις ρατσιστικές διακρίσεις της αστυνομίας;»
Εκτίμησε επίσης ότι ο κόσμος θα αισθανθεί και πάλι ότι το πρόβλημα υποβαθμίζεται.
Ο Coulibaly είπε ότι απευθύνθηκε στο δικαστήριο επειδή η πολιτική και οι φορείς της απέτυχαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα επί 40 χρόνια. «Και σήμερα το δικαστήριο μας στέλνει πίσω στην πολιτική, αλλά για δεκαετίες η πολιτική τάξη απέτυχε να δράσει», είπε.
Σε μια ξεχωριστή απόφαση, το δικαστήριο δήλωσε ότι οι αστυνομικοί πρέπει να επιδεικνύουν ευκρινώς το σήμα με τον αριθμό αναγνώρισής τους, κάτι που οι ακτιβιστές ελπίζουν ότι θα βελτιώσει τις έρευνες σχετικά με καταγγελίες για την αστυνομική βία.
Το σήμα με τον αριθμό των αστυνομικών, γνωστό ως RIO, θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερο, ώστε να είναι ευανάγνωστο, ειδικά όταν επεμβαίνουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις, είπε το δικαστήριο. Παρόλο που η χρήση του RIO αποτελεί νομική υποχρέωση από το 2013, συχνά είναι πολύ μικρό, δεν εμφανίζεται ευκρινώς ή είναι εντελώς κρυμμένο, είπαν στο δικαστήριο οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι δικηγόροι δήλωσαν ότι η απόφαση για το σήμα ήταν μια «πολύ καλή απόφαση», αλλά δεν θα αποτρέψει τους ελέγχους ταυτότητας που με φυλετικά κριτήρια.
Το 2017, ο Γάλλος Διαμεσολαβητής Δικαιωμάτων εκτίμησε ότι οι άνδρες που θεωρούνταν μαύροι ή βορειοαφρικανοί είχαν 20 φορές περισσότερες πιθανότητες να δεχθούν ταυτοτικό έλεγχο από την αστυνομία σε σχέση με άλλους.
Ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας, Gérald Darmanin, είχε αρνηθεί σε κοινοβουλευτική επιτροπή τον Ιούλιο ότι πρόκειται για συστημική πρακτική της γαλλικής αστυνομίας: «Είναι ψευδές να λέμε ότι υπάρχει συστηματικός ρατσισμός στην εθνική αστυνομία».
