Κύματα καύσωνα, ξηρασίας, πλημμύρες και πυρκαγιές έπληξαν την Ασία, την Ευρώπη, την Βόρεια Αμερική κατά την περίοδο αυτή σε δραματικές ή πρωτοφανείς διαστάσεις, με υψηλό τίμημα σε ζωές και ζημίες για τις οικονομίες και το περιβάλλον.

Η κατάρρευση έχει ξεκινήσει

Στο νότιο ημισφαίριο καταρρίφθηκαν επίσης διαδοχικά ρεκόρ ζέστης εν μέσω χειμώνα.

«Η περίοδος Ιουνίου-Ιουλίου-Αυγούστου», που αντιστοιχεί στο θέρος στο βόρειο ημισφαίριο, όπου κατοικεί και το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, «ήταν μακράν η θερμότερη που έχει ποτέ καταγραφεί στον κόσμο, με μέση παγκόσμια θερμοκρασίας 16,77°C», ανακοίνωσε το παρατηρητήριο Copernicus.

Αντιστοιχεί σε αύξηση κατά 0,66°C σε σχέση με τις μέσες θερμοκρασίες της περιόδου 1991-2020, η οποία χαρακτηρίσθηκε από την άνοδο των μέσων θερμοκρασιών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι θερμοκρασίες ήταν πολύ υψηλότερες -κατά δύο τρίτα- σε σχέση με το προηγούμενο ρεκόρ του 2019.

«Η κλιματική κατάρρευση έχει ξεκινήσει», δηλώνει σε ανακοίνωσή του ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο Ιούλιος ήταν ο θερμότερος μήνας που έχει ποτέ καταγραφεί, ο Αύγουστος 2023 είναι ο δεύτερος θερμότερος, διευκρινίζει το παρατηρητήριο Copernicus.

Και στο επίπεδο των οκτώ πρώτων μηνών του έτους, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη είναι μόνο κατά 0,01°C κάτω του 2016, της θερμότερης χρονιάς που έχει ποτέ καταγραφεί.

Αλλά το ρεκόρ αυτό δεν κρέμεται πια παρά από μία κλωστή, με δεδομένες τις προγνώσεις και την δυναμική επιστροφή στον Ειρηνικό Ωκεανό του κλιματικού φαινομένου El Niño, που αποτελεί συνώνυμο της επιπλέον υπερθέρμανσης.

Και «με δεδομένη την υπερβολική άνοδο της θερμοκρασίας της επιφάνειας των ωκεανών, είναι πιθανόν ότι το 2023 θα γίνει η θερμότερη χρονιά που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα», δήλωσε η Σαμάνθα Μπέρτζες, η υποδιευθύντρια της υπηρεσίας για την κλιματική αλλαγή του Copernicus.

Η βάση δεδομένων του Copernicus ανατρέχει μέχρι το 1940, αλλά υπάρχει η δυνατότητα σύγκρισης με το κλίμα των περασμένων χιλιετιών στον πλανήτη, όπως έχει καταγραφεί με βάση την εποχιακή κυκλική ανάπτυξη του κορμού των δένδρων και τα δείγματα (καρότα) πάγου (ice core) που εξάγονται από τους παγετώνες για να αποτυπωθεί η κλιματική εξέλιξη πριν από την έναρξη των μετρήσεων. Αυτή η συνθετική εικόνα παρουσιάσθηκε στην τελευταία έκθεση των ειδικών του ΟΗΕ για το Κλίμα (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, IPCC, Giec).

Σε αυτήν την βάση, οι τρεις τελευταίοι μήνες που ζήσαμε είναι οι θερμότεροι εδώ και 120.000 χρόνια, δηλαδή από τις απαρχές της ιστορίας της ανθρωπότητας», δηλώνει η Σαμάνθα Μπέρτζες.

Η υπερθέρμανση των ωκεανών

Παρά τις τρεις διαδοχικές χρονιές του φαινομένου La Niña (του αντίστροφου του El Niño), που έκρυψε μερικώς την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι χρονιές 2015-2022 ήταν ήδη οι θερμότερες που είχαν ποτέ καταγραφεί.

Η υπερθέρμανση των θαλασσών του πλανήτη, που συνεχίζουν να απορροφούν το 90% της υπερβάλλουσας θερμότητας που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα από την έναρξη της βιομηχανικής εποχής, παίζει σημαντικό ρόλο στο φαινόμενο.

Από τον Απρίλιο, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας των θαλασσών εξελίσσεται σε πρωτοφανή επίπεδα υψηλών θερμοκρασιών.

«Από τις 31 Ιουλίου μέχρι τις 31 Αυγούστου», ξεπερνούσε κάθε μέρα το προηγούμενο ρεκόρ του Μαρτίου 2016», σημειώνει το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο, φθάνοντας το συμβολικό όριο των 21°C, σημαντικά υψηλότερο όλων των καταγραφών που έχουν γίνει ποτέ.

«Η υπερθέρμανση των ωκεανών προκαλεί την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας και αύξηση της υγρασίας, πράγμα που προκαλεί εντονότερες βροχοπτώσεις και αύξηση της διαθέσιμης ενέργειας για τους τροπικούς κυκλώνες», επισημαίνει η Σαμάνθα Μπέρτζες.

Η υπερθέρμανση επηρεάζει επίσης την βιοποικιλότητα: «μειώνει τις θρεπτικές ουσίες και το οξυγόνο στους ωκεανούς», πράγμα που απειλεί την ζωή της πανίδας και της χλωρίδας, λέει η επιστήμονας του Copernicus, που αναφέρεται στην λεύκανση των κοραλλιών, τον πολλαπλασιασμό των επιζήμιων αλγών ή την εν δυνάμει κατάρρευση των κύκλων αναπαραγωγής των ειδών.

«Οι θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται όσο δεν κλείνουμε την βρύση των εκπομπών» που προέρχονται από την καύση του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, υπενθυμίζει η Σαμάνθα Μπέρτζες τρεις μήνες πριν από την COP28 στο Ντουμπάι.

Στόχος της διάσκεψης αυτής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα είναι να επιστρέψει η ανθρωπότητα στην τροχιά της συμφωνίας του Παρισιού: περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω των +2°C και, ει δυνατόν, στον + 1,5°C σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Μία σφοδρή μάχη για το τέλος των ορυκτών καυσίμων αναμένεται να εκτυλιχθεί στο Ντουμπάι.

«Η κλιματική κατάρρευση άρχισε», τονίζει ο Γκουτέρες - Τα κύματα καύσωνα δημιουργούν ένα «διαβολικό ζωμό» ρυπαντών, λέει ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός

«Η κλιματική κατάρρευση άρχισε», υπογραμμίζει σήμερα ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε ανακοίνωση που εξέδωσε ως αντίδραση στην ανακοίνωση του παγκόσμιου ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών που καταγράφηκε στη διάρκεια του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο.

«Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό εναντίον των συνεπειών της εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα», πρόσθεσε. «Το κλίμα μας καταρρέει πιο γρήγορα απ' ό,τι θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε, με ακραία μετεωρολογικά φιανόμενα που πλήττουν όλες τις γωνιές του πλανήτη».

Τα κύματα καύσωνα, πιο έντονα και πιο συχνά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, δημιουργούν ένα «διαβολικό ζωμό» ρυπαντών που απειλεί τους ανθρώπους και όλα τα έμβια όντα, προειδοποίησε σήμερα ο ΟΗΕ.

Μολονότι ο καπνός που προκαλείται από τις δασικές πυρκαγιές είναι το πιο ορατό μέρος της ατμοσφαιρικής μόλυσης που επιφέρουν οι καύσωνες, αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα προκαλούν επίσης μια ολόκληρη σειρά χημικών διαδικασιών πιο επικίνδυνων για την υγεία.

«Τα κύματα καύσωνα επιδεινώνουν την ποιότητα του αέρα, με αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία, τα οικοσυστήματα, τη γεωργία, ακόμη και την καθημερινή ζωή μας», υπογράμμισε ο Γενικός Γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού με την ευκαιρία της δημοσιοποίησης του Δελτίου για την Ποιότητα του Αέρα και του Κλίματος.

Πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Σικάγο (EPIC) είχε δείξει πως η ρύπανση με μικροσωματίδια -που εκπέμπονται από τα μηχανοκίνητα οχήματα, τη βιομηχανία και τις πυρκαγιές- αντιπροσωπεύει «τη μεγαλύτερη εξωτερική απειλή για την παγκόσμια δημόσια υγεία».

Η κλιματική αλλαγή και η επιδείνωση της ποιότητας του αέρα «πάνε μαζί και πρέπει να καταπολεμηθούν μαζί για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος», υπογράμμισε ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού τονίζοντας πως, μολονότι το Δελτίο αφορά τα δεδομένα του 2022, «αυτό που βλέπουμε το 2023 είναι ακόμη πιο ακραίο».

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των κυμάτων καύσωνα και η τάση αυτή αναμένεται να συνεχισθεί στο μέλλον.

Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός υπογραμμίζει πως αυξάνεται η συναίνεση μεταξύ των επιστημόνων ότι τα κύματα καύσωνα θα αυξήσουν τον κίνδυνο και το μέγεθος των δασικών πυρκαγιών.

«Τα κύματα καύσωνα και οι δασικές πυρκαγιές συνδέονται στενά. Ο καπνός από τις δασικές πυρκαγές περιέχει ένα διαβολικό ζωμό χημικών στοιχείων που βλάπτει όχι μόνο την ποιότητα του αέρα και την υγεία, αλλά προκαλεί επίσης ζημιές στα φυτά, τα οικοσυστήματα και τις καλλιέργειες - και επιφέρει περισσότερες εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα και συνεπώς περισσότερα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου», δήλωσε ο δρ Λορέντσο Λαμπραντόρ, υπεύθυνος του δικτύου που παρακολουθεί την ατμόσφαιρα και συντάκτης του Δελτίου.

«Η ποιότητα του αέρα και το κλίμα συνδέονται επειδή συνδέονται τα χημικά συστατικά που τα επηρεάζουν, επειδή οι ουσίες που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή και την επιδείνωση της ποιότητας του αέρα εκπέμπονται συνχά από τις ίδιες πηγές και επειδή οι αλλαγές στο ένα επιφέρουν αναπόφευκτα αλλαγές στο άλλο», υπογραμμίζει ακόμη ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός.

Σχετικά με το 2022, ο Οργανισμός υπενθυμίζει πως το μακράς διαρκείας κύμα καύσωνα που έπληξε την Ευρώπη επέφερε αύξηση των συγκεντρώσεων σωματιδίων και όζοντος στην τροπόσφαιρα (ακριβώς πάνω από την επιφάνεια της Γης). Και οι συγκεντρώσεις ξεπέρασαν στο μεγαλύτερο τμήμα της ευρωπαϊκής ηπείρου το επίπεδο που συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Στη διάρκεια του δεύτερου δεκαπενθημέρου του Αυγούστου 2022, ασυνήθιστα μεγάλες μάζες σκόνης της ερήμου παρατηρήθηκαν στη Μεσόγειο και την Ευρώπη.

«Η σύμπτωση των υψηλών θερμοκρασιών και των υψηλών ποσοτήτων αερολυμάτων, και συνεπώς της περιεκτικότητας σε σωματίδια, έβλαψε την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων», επισημαίνει ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός.

Η συγκέντρωση όζοντος μειώνει επίσης την ποσότητα και την ποιότητα των αποδόσεων των βασικών καλλιεργειών εδώδιμων φυτών.

«Σε παγκόσμια κλίμακα, οι απώλειες σοδειών εξαιτίας του όζοντος είναι κατά μέσο όρο από 4,4% ως 12% για τις βασικές καλλιέργειες εδώδιμων, ενώ οι απώλειες σιταριού και σόγιας μπορεί να φθάσουν από 15% ως και 30% στις κύριες αγροτικές ζώνες της Ινδίας και της Κίνας», σύμφωνα με το Δελτίο.

Πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ