Σε μια βόλτα μου στο Μοναστηράκι βρήκα ένα πολύ όμορφο μαγαζάκι με διάφορα είδη από την Ινδία. Μεταξύ τους και κάποια αγαλματίδια του Βούδα. Εκτός από τις φωτογραφίες που βλέπετε έκανα και κάποιες σκέψεις. Ιδού ποιες.
Ο Edward Said στο βιβλίο του Οριενταλισμός καταγράφει την παρουσίαση της Ανατολής (από τους Δυτικούς) ως τόπο όπου λατρεύεται «το εξωτικό και το παράδοξο».
Η Ινδία ειδικότερα εμφανίζεται ως χώρα όπου καθολικά κυριαρχεί ο μυστικισμός και η ευσέβεια των πιστών Ινδών. Και όμως, η Ινδία είναι μια από τις κοιτίδες του ορθολογισμού και του υλισμού. Στην εποχή του Βούδα, τον 6 αιώνα π.Χ., οι υλιστικές φιλοσοφίες κυριαρχούσαν στην Ινδία. Ο Βουδισμός αποτελεί μια μορφή θρησκευτικών δοξασιών που χαρακτηρίζονται ως «αθεϊστικές (χωρίς θεούς), μηδενιστικές θρησκείες». Ο βουδισμός αποτελεί τη μόνη ίσως ζώσα θρησκεία με υψηλό φιλοσοφικό υπόβαθρο.
Ο Βούδας, κατά κόσμο Σιντάρτα Γκαουτάμα, υποτίθεται (κατά την παράδοση) ότι ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Μια μέρα βγήκε από το ανάκτορό του και είδε ένα γέροντα. Την άλλη μέρα είδε έναν άρρωστο και την τρίτη μέρα είδε ένα νεκρό. Στα ιερά Βιβλία, που έγραψαν οι μαθητές του, αφηγείται ό ίδιος με συγκινητικές εκφράσεις τις συναντήσεις αυτές :
«Τότε, ω ασκητές, άρχισα να σκέπτομαι :
Και εγώ ο ίδιος υπόκειμαι στο γήρας και δεν μπορώ να προφυλαχθώ από αυτό. Θα επιτρέψω εγώ, που υπόκειμαι στο γήρας, να ταραχθώ και να αηδιάσω στη θέα ενός γέροντος;
Ενώ όλα αυτά απασχολούσαν τη σκέψη μου, με εγκατέλειψε αιφνιδίως η υπερηφάνεια της νεότητας. Έτσι, ώ ασκητές, πριν ακόμη φωτισθώ εγώ, που υπόκειμαι στη γέννηση, σκέφθηκα την έννοια της γέννησης. Εγώ που υπόκειμαι στο γήρας, σκέφθηκα τη φύση του γήρατος, της ασθένειας, της θλίψης και της ακαθαρσίας και είπα: τι θα συνέβαινε εάν εγώ, που υπόκειμαι στη γέννηση, άρχιζα να ερευνώ την φύση της γεννήσεως; Και αφού διαπίστωνα την άθλια φύση της γέννησης, άρχισα την έρευνα της υπέρτατης γαλήνης, της Νιρβάνας».
Μετά από αυτά, ωστόσο, ο Βούδας είχε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει…
Αρχικά το έριξε στον ασκητισμό. Σύντομα όμως κατάλαβε ότι ό ασκητισμός δεν του έφερε τη φώτιση που περίμενε, αντιθέτως, είχε αρχίσει να χάνει την υγεία του. Παραιτήθηκε τότε από τον ασκητισμό.
Αναρωτήθηκε: από που προέρχονται οι πόνοι, οι θλίψεις, οι ασθένειες, ο θάνατος; Τότε ανακάλυψε την ατέλειωτη διαδοχή των θανάτων και των γεννήσεων.
Είδε ότι σε κάθε θάνατο αντιστοιχεί μια γέννηση, μια στιγμή γαλήνης και χαράς αντισταθμίζεται από νέους πόθους και νέες απογοητεύσεις.
Η γέννηση, μας λέει, είναι η αρχή παντός κακού. Παρ’ όλα αυτά, οι γεννήσεις συνεχίζονται αδιάκοπα, ως να θέλουν να γεμίσουν το ρεύμα της ανθρωπινής δυστυχίας. Το Κάρμα απαιτεί ολοένα και νέες μετεμψυχώσεις.
Υπάρχει ωστόσο ελπίδα κατά τον Βούδα.
Εάν ένας άνθρωπος, κατορθώσει να παραμείνει σε ολόκληρη τη ζωή του εντελώς δίκαιος, συνετός, καρτερικός και καλός προς τους άλλους, εάν, αντί να προσκολληθεί στα πράγματα, που έχουν αρχή και τέλος, κατορθώσει να προσηλώσει τη σκέψη του στα αιώνια πράγματα, τότε θα μπορέσει να ελπίζει ότι θα αποφύγει μία νέα γέννηση και ότι θα στερεύσει για αυτόν η πηγή του κακού. Η ψυχή του θα βυθιζόταν τότε στο χωρίς συνείδηση άπειρο. Η ευτυχία, μας λέει ο Βούδας, δεν είναι δυνατή ούτε εδώ, σε αυτόν τον κόσμο, όπως λέγουν οι υλιστές και οι ειδωλολάτρες, ούτε μετά θάνατο όπως διακηρύσσουν οι θρησκείες. Η γαλήνη είναι δυνατή μόνον στην ησυχία της εκμηδενισμένης επιθυμίας, στη Νιρβάνα.
Το γεγονός ότι μια τόσο καταθλιπτική και αρνητική προς την ίδια την ύπαρξη φιλοσοφία κατόρθωσε να αποκτήσει οπαδούς και, μάλιστα, να μετατραπεί η ίδια σε θρησκεία, αποκαλύπτει πάρα πολλά για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες τους. Πόσο καταθλιπτικές και καταπιεστικές ήσαν (και είναι) οι κοινωνίες ώστε οι άνθρωποι να επιθυμούν να εξαλειφθεί κάθε δυνατότητα επανόδου σε αυτές καθ’ οιοδήποτε τρόπο.
