Τα μνημόνια βλάπτουν σοβαρά την υγεία και αυτό το έχει βιώσει για τα καλά στο πετσί της η πλειονότητα των Ελλήνων. Κατά συνέπεια η συζήτηση με τον υπουργό Υγείας, Ανδρέα Ξανθό, επικεντρώθηκε στον άξονα «πολιτική υγείας υπό οικονομική επιτροπεία».

Από την κουβέντα δεν θα μπορούσε να λείπει το σκάνδαλο της Novartis και οι δικλίδες ασφαλείας που θα διέπουν τη νέα πολιτική φαρμάκου. Ο Ανδρέας Ξανθός παρουσιάζει τις προτεραιότητες του υπουργείου του για το πρώτο εξάμηνο του 2017, ενώ παράλληλα παραδέχεται ότι στόχος είναι η ενίσχυση της δημόσιας υγείας έναντι της ιδιωτικής, στην οποία καταφεύγουν μοιραία οι πολίτες, λόγω της οριακής κατάστασης που επέφεραν τα μνημόνια.

• Αποφασίσατε να δώσετε παράταση στον διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς για τις νέες συμβάσεις του ΕΟΠΥΥ. Η γενική αίσθηση είναι ότι το θέμα σχεδιάστηκε πρόχειρα και φέρατε άπαντες προ τετελεσμένων. Ποιο είναι το σχόλιό σας πάνω σ’ αυτό το θέμα;

Ο ΕΟΠΥΥ για πρώτη φορά επιχειρεί να κάνει συμβάσεις με ένα ευρύ φάσμα παρόχων υγείας και προμηθευτών ιατροτεχνολογικού υλικού. Δηλαδή, αντί να πληρώνει ο πολίτης και να υποβάλλει τα έξοδα στον ΕΟΠΥΥ, η συναλλαγή θα γίνεται ανάμεσα στον ΕΟΠYΥ και τους συμβεβλημένους παρόχους. Νομίζω ότι ο βασικός πυρήνας της αντίρρησης από την πλευρά των θεραπευτών ειδικής αγωγής είναι η ιδέα της σύμβασης.

Ο φόβος είναι ότι θα χάσουν τη ρευστότητα που είχαν δεδομένη από τις πληρωμές των ασφαλισμένων και ότι θα υπάρχει καθυστέρηση στην αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ. Κατά την άποψή μου, οι συμβάσεις για την ειδική αγωγή χρειάζονταν λίγο παραπάνω προετοιμασία και αυτό επιδιώκουμε να κάνουμε τώρα.

Δώσαμε ένα μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για διαβούλευση (μέχρι 28/2), με στόχο να διασαφηνίσουμε και να συμφωνήσουμε τους όρους της σύμβασης, βελτιώνοντας ενδεχομένως το αρχικό σχέδιο. Πλέον όμως έχει ομαλοποιηθεί η χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ από τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ, νυν ΕΦΚΑ).

Το 2015 οι ΦΚΑ απέδωσαν 3,5 δισ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ, το 2016 4,1 δισ. ευρώ και για φέτος το πλάνο είναι να πάμε περίπου στα 4,5 δισ. ευρώ. Αρα η ρευστότητά του ΕΟΠΥΥ είναι διασφαλισμένη και πλέον δεν παράγει ληξιπρόθεσμα χρέη.

• Ας μείνουμε λίγο στις ήδη υπάρχουσες συμβάσεις του ΕΟΠΥΥ. Θα σας αναφέρω δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα της καθημερινότητας. Πολλοί ιδιώτες γυναικολόγοι συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ γράφουν ένα παραπεμπτικό για τεστ ΠΑΠ ώστε η ασφαλισμένη να το κάνει σε κάποιο διαγνωστικό κέντρο. Αν το κάνουν οι ίδιοι, ζητούν χρήματα. Πώς ελέγχονται αυτοί;

Την ίδια ώρα, με δεδομένο το γεγονός ότι έχουμε αυξημένα περιστατικά ψυχολογικών διαταραχών, το ραντεβού για έναν ειδικό μπορεί να κλειστεί έπειτα από 2-3 μήνες και η παρακολούθηση του ασθενούς στη συνέχεια να γίνεται -στην καλύτερη περίπτωση- μία φορά τον μήνα. Ξέρετε καλά ότι αυτό είναι σταγόνα στον ωκεανό. Τι συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις;

Η απάντηση σ’ αυτό είναι ένα νέο μοντέλο οργάνωσης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), αλλά και των συμβάσεων του ΕΟΠΥΥ με τους ιδιώτες γιατρούς.

Το σχέδιό μας είναι, παράλληλα με τη στήριξη των Κ.Υ. και των ΠΕΔΥ, η ανάπτυξη νέων αποκεντρωμένων δημόσιων δομών ΠΦΥ (Τοπικές Μονάδες Υγείας), στελεχωμένων από οικογενειακούς γιατρούς (παθολόγους, γενικούς γιατρούς, παιδιάτρους), πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, με συμβόλαιο τήρησης υποχρεώσεων και επίτευξης συγκεκριμένων υγειονομικών στόχων, με όσο το δυνατόν πιο ελκυστικές αμοιβές για να στελεχωθούν πλήρως αυτές οι δομές.

Μαζί με την υπόλοιπη ομάδα υγείας (νοσηλευτής, κοινωνικός λειτουργός, επισκέπτης υγείας) προβλέπεται η πρόσληψη πάνω από 3.000 ατόμων για τις ΤΟΜΥ. Είναι γνωστό ότι ο ιδιωτικός τομέας σήμερα καλύπτει σε μεγάλο βαθμό πραγματικά κενά του δημόσιου συστήματος υγείας, ειδικά στην ΠΦΥ.

Υπάρχει όμως αδιαμφισβήτητα και προκλητή ζήτηση, σπατάλη και κερδοσκοπία, που συνήθως «παράγεται» από τη συναλλαγή μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, κλινικών, διαγνωστικών αλυσίδων, κέντρων αποκατάστασης με τους παραπέμποντες γιατρούς.

• Αυτοί δεν υπάρχει τρόπος να ελεγχθούν;

Η λογική μας είναι να στηρίξουμε και να αναβαθμίσουμε το Δημόσιο Σύστημα Υγείας, να αυξήσουμε τη «χωρητικότητά» του, να καλύψουμε αξιόπιστα και δωρεάν περισσότερες ανάγκες ασφαλισμένων και ανασφάλιστων πολιτών. Το υπόλοιπο κομμάτι θα καλύψει επικουρικά ο συμβεβλημένος ιδιωτικός τομέας.

Θα πάμε σε αλλαγή του τρόπου σύμβασης με τους ιδιώτες γιατρούς, αυξάνοντας τον αριθμό τους από 5.500, που είναι σήμερα, στους 7.500, δίνοντας τη δυνατότητα σε περισσότερους, κυρίως νέους γιατρούς, να συμβληθούν. Υπήρχε ένα «κλειστό σύστημα» έως τώρα, που πρέπει να ανοίξει. Θα υπάρχουν δύο ειδών συμβάσεις.

Αυτές που αφορούν τις ειδικότητες της κατηγορίας του οικογενειακού γιατρού, όπου ο καθένας θα έχει στην ευθύνη του έναν συγκεκριμένο αριθμό πολιτών και θα αμείβεται με capitation (κατά κεφαλήν), και οι άλλες, αυτές που αφορούν τους πιο εξειδικευμένους γιατρούς, οι οποίοι θα δέχονται συγκεκριμένες ώρες της ημέρας δωρεάν, με ένα μάξιμουμ αριθμό επισκέψεων ανά ημέρα, και θα αμείβονται με πάγια αντιμισθία.

Ετσι δεν θα εξαντλούνται από την πρώτη εβδομάδα οι 200 επισκέψεις που προβλέπει η σημερινή σύμβαση, αναγκάζοντας στη συνέχεια τον πολίτη να πληρώνει από την τσέπη του. Φυσικά απαιτείται ενίσχυση του ελέγχου μέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης του συστήματος. Ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης του νέου μοντέλου ΠΦΥ και συμβάσεων με ιδιώτες γιατρούς είναι το 2017.

• Να επανέλθουμε στο θέμα της ψυχικής υγείας. Τι ακριβώς συμβαίνει εκεί;

Υπάρχει ένα νομοσχέδιο διοικητικής μεταρρύθμισης στο σύστημα ψυχικής υγείας, που μέσα στον Φλεβάρη θα ψηφιστεί. Προσπαθούμε να επανεκκινήσουμε τη βαλτωμένη υπόθεση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και να ενισχύσουμε την πρωτοβάθμια-κοινοτική φροντίδα ψυχικής υγείας.

Σε κάθε ΥΠΕ δημιουργούμε Περιφερειακή Διοίκηση ψυχικής υγείας με αποφασιστικές αρμοδιότητες, με εκπροσώπηση από εργαζομένους και ασθενείς, ενώ σε κάθε τομέα ψυχικής υγείας θα υπάρχει η βασική φροντίδα: Μια πρωτοβάθμια μονάδα (Κέντρο Ψυχικής Υγείας), μια ψυχιατρική κλινική στο γενικό νοσοκομείο ώστε ένα οξύ περιστατικό να μην αναγκαστεί να νοσηλευτεί μακριά από την οικογένειά του, μια κινητή μονάδα ψυχικής υγείας με στόχο την προληπτική παρέμβαση στην κοινότητα.

Αυτό προφανώς απαιτεί ενίσχυση των δομών με ανθρώπινο δυναμικό. Σε πρώτη φάση έχουν προκηρυχθεί 300 θέσεις ειδικά για την ψυχική υγεία, εκ των οποίων οι 90 είναι ψυχίατροι-παιδοψυχίατροι, που θα στελεχώσουν μέσα στο 2017 τις δημόσιες δομές της χώρας.

• Τι ποσό καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ σ’ έναν ασφαλισμένο που θα επισκεφθεί ιδιώτη ψυχίατρο;

Η τιμή είναι 10 ευρώ.

• Ξέρετε όμως ότι η τιμή που χρεώνει ο ψυχίατρος είναι 5 και 6 φορές πιο πάνω...

Παλιά ήταν 20 ευρώ η αποζημίωση. Είναι αλήθεια ότι ένα μέρος των περικοπών στις δαπάνες υγείας έχει μετακυλιστεί στον πολίτη. Αυτό είναι το πρόβλημα. Αυτό λέγεται «παθητική ιδιωτικοποίηση» του συστήματος.

Δηλαδή, μπορεί να μην έχει ιδιωτικοποιηθεί μια δημόσια δομή, αλλά η επιβάρυνση των πολιτών για να καλύπτουν τις ανάγκες υγείας τους αυξήθηκε. Αυτές είναι οι παρενέργειες των μέτρων λιτότητας, τις οποίες οφείλουμε σταδιακά να περιορίσουμε στηρίζοντας το ΕΣΥ.

• Στο σκάνδαλο Novartis, υπάρχουν φήμες για εμπλοκή πολιτικών προσώπων της αντιπολίτευσης, οι οποίες διαχοτεύονται και από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει κάτι απτό σ’ αυτές ή πρόκειται για παιχνίδι εντυπώσεων; Ποια είναι η δική σας αρωγή στη διαλεύκανση του σκανδάλου;

Εμείς δεν έχουμε άμεση εμπλοκή στο κομμάτι της έρευνας, μιας και αυτή διατάχθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Από την πλευρά μας έχουμε ζητήσει από τους φορείς που εποπτεύουμε ή συνεργαζόμαστε (ΕΟΦ, ΕΟΠΥΥ, ΙΦΕΤ, ΗΔΙΚΑ, φαρμακεία των νοσοκομείων), απ’ όσους έχουν δεδομένα για την αγορά φαρμάκου, να μας δώσουν τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να δούμε αν υπάρχει μη αιτιολογημένη αύξηση του μεριδίου αγοράς μιας συγκεκριμένης εταιρείας ή φαρμάκων εταιρείας, και πώς μπορεί αυτή -ενδεχομένως- να συσχετίζεται με υπουργικές αποφάσεις ή νομοθετικές ρυθμίσεις.

Η έρευνα πάει πριν από τη μνημονιακή περίοδο, σε βάθος 10ετίας, και στόχος μας είναι να βρούμε τις «τρύπες» του συστήματος για να το θωρακίσουμε. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε τεκμηριωμένη εμπλοκή πολιτικών προσώπων. Ωστόσο, το θέμα είναι ακόμα υπό διερεύνηση και φυσικά αν αποδειχθεί οποιαδήποτε εμπλοκή, η υπόθεση θα σταλεί στη Βουλή για τα περαιτέρω. Δεν υπάρχει καμία διάθεση συγκάλυψης για οτιδήποτε και για κανέναν.

• Τις προτάσεις του ΣΕΒ για τη φαρμακευτική πολιτική πώς τις κρίνετε;

Είναι ένα γενικό πλαίσιο αυτό που κατέθεσε ο ΣΕΒ. Κανείς δεν διαφωνεί επί της αρχής με αυτό. Υπάρχει το αίτημα εξαίρεσης ειδικών κατηγοριών φαρμάκων από το rebate και το clawback. Αυτό είναι λογικό, το έχουμε πει κι εμείς στους δανειστές, πως υπάρχουν κάποιες κατηγορίες φαρμάκων (αντιρετροϊκά, αντιαιμορροφιλικά, εμβόλια κ.λπ.) που πρέπει να εξαιρεθούν, αλλά αυτό δεν έχει γίνει αποδεκτό μέχρι στιγμής.

Προσπαθούμε λοιπόν να καλύψουμε όλες τις τρέχουσες ανάγκες, αλλά και να εισαγάγουμε καινοτόμα φάρμακα στην αγορά. Για να γίνουν όλα αυτά με βιώσιμο τρόπο, χρειάζονται δύο κρίσιμες προϋποθέσεις:

α) Να έχουμε έναν μηχανισμό αξιολόγησης της φαρμακευτικής καινοτομίας και της βιο-ιατρικής τεχνολογίας, το γνωστό ΗΤΑ.

Αυτό θα μπορεί τεκμηριωμένα και με επιστημονικά κριτήρια να γνωμοδοτεί για την κλινική αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου ή μιας θεραπείας. Αυτός ο φορέας θα είναι έτοιμος μέσα στο 2017.

β) Η διαπραγμάτευση με τις φαρμακευτικές εταιρείες. Εξασφαλίζοντας αποτελεσματικό έλεγχο της ζήτησης-συνταγογράφησης και αποδεκτές τιμές αποζημίωσης, πιστεύω ότι μπορούμε να καλύψουμε σε μεγάλο βαθμό τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού.

Επιπλέον ετοιμάζουμε μια ρύθμιση αναφορικά με το πώς θα μπαίνουν στη θετική λίστα αποζημίωσης τα νέα φάρμακα. Ο όρος για εισαγωγή είναι το φάρμακο που θα αποζημιωθεί, να αποζημιώνεται ήδη σε 6 χώρες της Ευρώπης που έχουν αξιόπιστους Φορείς Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ). Στη συνέχεια θα καταβάλλεται επιπλέον έκπτωση (με τη μορφή rebate) από τη φαρμακευτική εταιρεία.

Ο τελικός στόχος είναι η διαπραγμάτευση να προηγείται της ένταξης στη θετική λίστα. Αυτό γίνεται εξάλλου σε όλες τις σοβαρές ευρωπαϊκές χώρες. Νομίζω ότι απαιτείται από όλους τους εμπλεκομένους στην αγορά φαρμάκου μεγαλύτερη κοινωνική υπευθυνότητα. Ιδιαίτερα από τη φαρμακοβιομηχανία, απαιτείται η συνειδητοποίηση ότι οι συμφωνίες (σε εθνικό ή διακρατικό επίπεδο) για «δίκαιες» τιμές φαρμάκων είναι πλέον μονόδρομος.

• Αυτό όμως ενδεχομένως να προκαλέσει την αντίδραση των φαρμακευτικών εταιρειών, που ήδη διαμαρτύρονται ότι χρηματοδοτούν τη δημόσια υγεία μέσω του rebate και του clawback.

Η απάντηση σ’ αυτό είναι ότι η φαρμακοβιομηχανία έχει ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης στη δημιουργία του δημόσιου χρέους της χώρας, επειδή ακριβώς υπήρξε μια περίοδος εντελώς ασύδοτη, ειδικά την προηγούμενη δεκαετία, όπου είχαμε μια έκρηξη της δαπάνης, που δεν δικαιολογούνταν με βάση τα δεδομένα της χώρας (πληθυσμιακά, επιδημιολογικά).

Δημιουργήθηκε ένα σύνολο στρεβλώσεων στον χώρο, με αποτέλεσμα οι δανειστές σήμερα να έχουν εστιάσει εκεί και να επιμένουν σε οριζόντια και άδικα μέτρα. Αυτό μπορεί να λυθεί μόνο με παρεμβάσεις ορθολογικότερης συνταγογράφησης και αποζημίωσης.

• Πώς σχολιάζετε τη στάση της ΠΟΕΔΗΝ απέναντι στην πολιτική σας;

Ο χώρος της υγείας ανέκαθεν προσφερόταν για επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, ακόμα και πριν από την κρίση. Το πραγματικό ερώτημα είναι αν υπάρχει μια τάση βελτίωσης στο ΕΣΥ, μια αντιστροφή στην καθοδική πορεία των τελευταίων χρόνων. Σ’ αυτό το ερώτημα οι εργαζόμενοι των νοσοκομείων απαντούν θετικά.

Η κριτική της ΠΟΕΔΗΝ είναι απολύτως αναληθής, καταστροφική, μηδενιστική και επιτρέψτε μου να πω ότι γίνεται μια συστηματική προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα κλίμα γενικευμένης κοινωνικής ανασφάλειας απέναντι στο δημόσιο σύστημα υγείας. Κανείς δεν είπε ότι πρέπει να κρύβουμε τα προβλήματα ή να μην ασκείται κριτική, αλλά δεν μπορεί να πλήττεται με ανευθυνότητα η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στη δημόσια περίθαλψη.

Οι 6 άξονες πολιτικής υγείας

Σύμφωνα με τον κ. Ξανθό, έξι θα είναι οι άξονες του πολιτικού σχεδιασμού του υπουργείου Υγείας στο 1ο εξάμηνο του 2017:

① Νομοθέτηση μεταρρυθμίσεων στην ψυχική υγεία, στο σύστημα προμηθειών και στη θεσμική συγκρότηση του ΕΣΥ (Οργανισμοί Νοσοκομείων-ΥΠΕ, χωροταξία των ΥΠΕ, ρύθμιση για ωράριο εργασίας των νοσοκομειακών γιατρών, διαδικασία κρίσεων για τις προσλήψεις γιατρών ΕΣΥ).

② Υλοποίηση των πρώτων βημάτων του σχεδίου για τη μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ, αλλαγή θεσμικού πλαισίου, δρομολόγηση της ανάπτυξης των ΤΟΜΥ (Τοπικών Μονάδων Υγείας).

③ Εμφαση στα ζητήματα των δικαιωμάτων των ασθενών (Γραφεία προστασίας των δικαιωμάτων σε κάθε νοσοκομείο, λίστα χειρουργείου, καμπάνια για φακελάκι κ.λπ.).

④ Σχέδιο δράσης για τη διαφθορά στο σύστημα υγείας (ήδη έχει παρουσιαστεί σε ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΟΣΑ).

⑤ Προετοιμασία δημιουργίας μηχανισμού αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας (ΗΤΑ), καταγραφή και επεξεργασία στρατηγικών πληροφοριών για το φάρμακο, την εξέλιξη της δαπάνης, τις σύγχρονες τάσεις στη φαρμακοθεραπεία, έμφαση στη φαρμακοεπιδημιολογία και φαρμακοοικονομία.

⑥ Προτεραιότητα στις πολιτικές δημόσιας υγείας, τα εθνικά σχέδια δράσης για τη μικροβιακή αντοχή, τη χρόνια ηπατίτιδα C, τη λοίμωξη HIV, την παχυσαρκία, το νέο βιβλιάριο υγείας του παιδιού κ.λπ.