ΝΕΑΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
«...Της μετανάστευσης, της κρίσης, της ειρήνης...»
Της Μαρίας Καζάντη
Εκδόσεις: Σαββάλας
Για τον ανθρώπινο πόνο
Στον κόσμο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους, έναν κόσμο που κυριαρχείται –και κατατρύχεται- από τόνους χρυσόσκονης, γοργόνες, ξωτικά, ροκ σταρ και ροζ πριγκιποπούλες, να μιλά κανείς για τον ανθρώπινο πόνο είναι πράγμα σπάνιο. Η επαφή με τον εμπράγματο κόσμο συνήθως περιορίζεται σε απλές αναφορές, κινούμενες στην επιφάνεια των πραγμάτων, εν πολλοίς παραπλανητικές για το τι πραγματικά συμβαίνει.
Ο συγγραφέας που καταπιάνεται με την αναπαράσταση του κόσμου ως έχει, ανεξαρτήτως αν το κάνει ρεαλιστικά ή με συμβολισμούς, καθοδηγεί τον αναγνώστη έτσι ώστε όταν περιγράφει ένα παλάτι ή ένα χαμόσπιτο, να βλέπει σε τούτη την περιγραφή την υποκρυπτόμενη κοινωνική αδικία και να τοποθετείται απέναντι σ’ αυτήν. Και τούτο φυσικά συμβαίνει σε κάθε περίπτωση, όποιος κι αν είναι, σ’ όποια ηλικία κι αν βρίσκεται εκείνος που αναγιγνώσκει.
Έχει όμως δικαίωμα ο συγγραφέας, ή ο ενήλικας που αγοράζει, να εμπλέκει τις λεγόμενες αθώες ψυχές στη σκληρότητα της ανθρώπινης ζωής; Ή καλύτερο είναι να πριμοδοτεί τη δια της ανάγνωσης δραπέτευση από τη βάσανο της καθημερινότητας; Κι επειδή η εμπλοκή με το καθαυτό κοινωνικό, οδηγεί, σχεδόν αναπόφευκτα, σ’ αυτό που ονομάζομε στράτευση, η «παιδική λογοτεχνία», οφείλει ή όχι να βάζει τα παιδιά στο παιχνίδι; Την απάντηση, καταφατική ή αρνητική, τη δείχνει, φευ, η αγορά. Στις μέρες μας, τις μέρες της εκπτώχευσης των πολλών, ο κοινωνικός ρεαλισμός δεν πουλάει.
Η γραφή όμως είναι πράττει, αποκαλυπτικό για το είναι του γράφοντος: οπότε, είναι δεν είναι της μοδός, κάποιοι θα γράφουν, στρατευμένοι απέναντι στις κοινωνικές ανισότητες και τις αδικίες. Και κάποιοι, ομοιοτρόπως, θα διαβάζουν.
Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί η συλλογή διηγημάτων της πρωτοεμφανιζόμενης Μαρίας Καζάντη. Ο τίτλος απολύτως ενδεικτικός: «...Της μετανάστευσης, της κρίσης, της ειρήνης...»
Στην Ελλάδα, λοιπόν, της οικονομικής κρίσης, των μνημονίων και των μισθολογικών περικοπών μια μάλλον πολυπολιτισμική παρέα νεαρών κάνει τις βόλτες της, συζητά και προβληματίζεται, συνομιλεί με το παρελθόν, χωρίς όμως να χάνει το χιούμορ και την αισιοδοξία της. Ένας γνωστός δημοσιογράφος γράφει την προσωπική του ιστορία, για την εποχή που ερχόταν με τα πόδια μετανάστης από την Αλβανία. Μια
όμορφη κοπέλα –ιδού μια άλλη διάσταση της γοργόνας σύμβολο άλλου τύπου για τα παιδιά των καιρών– τρώει θαλασσινά σ’ ένα φαστφουντάδικο. Ένας ξενιτεμένος Έλληνας τη δεκαετία του 1920 γράφει συγκινητικές επιστολές στους γονείς του. Μια γλυκιά γυναίκα κεντά μια κουρτίνα που αλλάζει μορφές.
Όλα μαζί συνθέτουν και ιστορούν τον κυνικό σύγχρονο κόσμο μας, εντός του οποίου, παιδιά και νέοι, καλούνται να ζήσουν και να διαμορφώσουν συνειδήσεις. Ο κόσμος της –δασκάλας στο επάγγελμα- συγγραφέως είναι ταυτόχρονα τρυφερός και συναισθηματικός, περισσότερο απ’ ό,τι ο εμπράγματος. Λογικό: δεν αφαιρείται ετούτη η διάσταση της ζωής, ίσως και μες στη φτώχεια να υπάρχει.
Σε κάθε περίπτωση, οι προβληματισμοί και τα ερωτήματα που εγείρει η αναγκαιότητα στην τέχνη, και συνεπώς η χρεία της στράτευσης, αποτελεί ένα ανοιχτό στο στοχασμό ζήτημα. Το βέβαιο είναι πως από την ελληνική νεανική λογοτεχνία τέτοια δείγματα δεν είναι πολλά. Για κάποιους που θεωρούν ότι η εποχή τα χρειάζεται, μάλλον δυστυχώς.
Πηγή: Βραδυνή της Κυριακής
