Μια λογοτεχνική εξερεύνηση του «κακού», της «προδοσίας» και της «αλήθειας» που ποτέ δεν φαίνεται, μέσα από τις θύμησες και τις σκέψεις του μεγάλου γερμανού λογοτέχνη Γιόζεφ Ροτ!
Του Πάνου Ραμαντάνη
Οι λογοτεχνικές ανησυχίες του Γιόζεφ Ροτ θα μεταμορφωθούν σε φωτογραφικό φακό γεμάτο θύμησες και, αυτή τη φορά, θα εστιάσουν στις αρχές του 20 αιώνα και πιο συγκεκριμένα στο Παρίσι! Είναι τα πρώτα, «οργισμένα» θα μπορούσαμε να πούμε, χρόνια μετά τη ρωσική επανάσταση. Η πένα του Ροτ θα «εστιάσει» σ’ ένα ρώσικο καπηλειό, Ταρί-Μπαρί το όνομα αυτού, που συχνάζουν αποκλειστικά ρώσοι εμιγκρέδες, πλην ενός… περίεργου Γερμανού.
Όπως θα ήταν λογικό η παρουσία ενός… «ξένου» δεν μπορεί να περνά απαρατήρητη! Οι περισσότεροι θαμώνες θα πιστέψουν ότι πρόκειται για μυστικό πράκτορα στην υπηρεσία του Τσάρου, ο οποίος, μάλιστα, θα «καθάρισε» αρκετούς μπολσεβίκους κατά τη διάρκεια της ρωσικής επανάστασης και θα του δώσουν το όνομα δολοφόνος! Ιδανικό σενάριο στο μυαλό των Ρώσων (Λευκορώσων κυρίως) εμιγκρέδων, ιδανικό παρατσούκλι για τον «ξένο»…
Ένα βράδυ, έχοντας πιεί αρκετά ο… δολοφόνος, Σεμιόν Γκολούμπτσικ το όνομα του, προς απογοήτευση του «ακροατηρίου» θα καταρρίψει τον… μύθο του, δηλώνοντας πως είναι, απλά, ένας δολοφόνος του κοινού ποινικού δικαίου και όχι ο πολιτικός ήρωας που «έτρωγε» μπολσεβίκους, όπως πίστευαν οι… εμιγκρέδες του καπηλειού, και αρχίζει να διηγείται την ιστορία!
Μια νύχτα ολόκληρη διηγούταν ο «δολοφόνος» την ιστορία του… με τους θαμώνες του ρώσικου καπηλειού να ακούνε με προσοχή την εκ βαθέων εξομολόγησή του! Σαν κινηματογραφική ταινία θα περάσει από τα μάτια των αναγνωστών του βιβλίου όλη η ζωή του Σεμιόν Γκολούμπτσικ! Μια ζωή δεμένη με μια παράξενη μοίρα… Μια μοίρα που κινείται, σχεδόν παράλληλα, με μια αλλοπρόσαλλη ζωή… Από την δουλειά του στη μυστική αστυνομία του τσάρου έως τον υποτιθέμενο διπλό φονικό του ετεροθαλούς αδερφού του και της νεαρής ερωμένης του Λουτεσιά, από τις άπειρες συνομωσίες του έως τις άθλιες, χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό, προδοσίες του!
Αιώνιες απορίες, καλά κρυμμένες αλήθειες, καταστάσεις αρρωστημένου ψυχισμού και ένα μεγάλο ερώτημα: πώς φτάνει στο σημείο της δολοφονίας ένας άνθρωπος; Ποιες είναι οι αιτίες, κρυμμένες ή φανερές, που μπορούν να τον οδηγήσουν στην δολοφονία; Εκεί μέσα στο «ντοστογιεφσκικό καπηλειό», ο Ροτ, θα δώσει την δική του απάντηση, πάντα μέσα από το «στόμα του δικού του δολοφόνου»…
Αυτός ο αριστουργηματικός μονόλογος του Γιόζεφ Ροτ μέσα από την σκοτεινή παρουσία του δολοφόνου ήρωά του, δημιουργεί ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό έργο, που ξεχωρίζει για τις αριστοτεχνικές ανατροπές, τον ιδιαίτερο πολιτικό προβληματισμό και την θελκτική, τουλάχιστον, γραφή!
Ο ανθρωποκεντρισμός του Γιόζεφ Ροτ θυμίζει, άλλοτε Ντοστογιέφσκι τον Δαιμονισμένων και άλλοτε Ντοστογιέφσκι του Υπογείου… Ψυχογραφεί, σχεδόν πάντα, τους ήρωές του, ενώ αυτοί «γκρεμίζονται» από τα ατίθασα πάθη τους.
Εν κατακλείδι… «η ομολογία ενός δολοφόνου –μέσα σε μια νύχτα –» μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό έργο, ως μια πεζογραφική παραβολή για την αλήθεια πίσω από την «αλήθεια», για την δολοφονία πίσω από τον «δολοφόνο», για τον προδότη πίσω από την «προδοσία»…
****************************************
Ο Γιόζεφ Ροτ γεννήθηκε το 1894 από εβραίους γονείς στην Ανατολική Γαλικία (σημερινή Ουκρανία). Σπούδασε φιλοσοφία και γερμανική φιλολογία στο Λέμπεργκ και στη Βιέννη. Το 1916 κατάχθηκε στον αυστριακό στρατό και έλαβε μέρος στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο. Στο διάστημα του μεσοπολέμου εργάστηκε ως δημοσιογράφος στη Βιέννη και στο Βερολίνο, όπου έζησε δώδεκα χρόνια (μετά το 1920).
Ήδη από το 1922 εντοπίζει και στηλιτεύει από τους πρώτους τον Χίτλερ. Εβραίος ο ίδιος, ασκεί έντονη κριτική στη συμβιβαστική στάση της εβραϊκής κοινότητας. Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Το δίχτυ της αράχνης", δημοσιεύτηκε το 1923 σε συνέχειες σε αυστριακή εφημερίδα και είχε αρκετή επιτυχία. Το 1926 έμεινε τέσσερις μήνες στη Σοβιετική Ένωση όπου αρχίζει να γράφει τα μυθιστορήματα "Φυγή χωρίς τέλος" και "Ο βουβός προφήτης".
Από το 1932 δηλώνει σ' ένα φίλο του: "Πρέπει να φύγουμε. Θα κάψουν τα βιβλία μας και θα είμαστε εμείς ο στόχος... Πρέπει να φύγουμε ώστε μόνο τα βιβλία μας να παραδοθούν στην πυρά." Στις 30 Ιανουαρίου του 1933, τη μέρα που ο Χίτλερ αναγορεύεται καγκελάριος του Ράιχ, ο Ροτ μεταναστεύει οριστικά στο Παρίσι, όπου θα περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του φτωχός και αλκοολικός, ως το θάνατό του το 1939.
Άφησε έργο εκτεταμένο και ποικίλο: δεκατρία μυθιστορήματα, οχτώ μεγάλα αφηγήματα, τρεις τόμους δοκιμίων και ανταποκρίσεων, αμέτρητα άρθρα. Κυριότερα μυθιστορήματά του: "Hotel Savoy" (1924), "Φυγή χωρίς τέλος" (1927), "Το εμβατήριο Ραντέτσκι" (1932) και "Η κρύπτη των Καπουτσίνων" (1938). Στο κύκνειο άσμα του, "Ο θρύλος του Αγίου Πότη" (1939), ο Ροτ χωρίς να αυτοβιογραφείται, δίνει μια γλαφυρή, γλυκιά και ταυτόχρονη τραγική μυθιστορία της απόλυτης παράδοσης στο πάθος του.
«Η ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥ» του ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ
Είδος: Μυθιστόρημα
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Εκδόσεις: «Αγρα»
Σελίδες: 208
