Την περασμένη Κυριακή, η Θεσσαλονίκη μετατράπηκε σε θέατρο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, μιας εθνικιστικής κινητοποίησης, στην οποία κυριάρχησαν συνθήματα μίσους για τις γειτονικές χώρες και λαούς, ιδιαίτερα για την ΠΓΔΜ. Καμιά σχέση του συλλαλητηρίου αυτού με τα οράματα του Ρήγα Βελεστινλή, αλλά και του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, που με πρωτοβουλία του οργανώθηκε το πρώτο Βαλκανικό Συνέδριο Ειρήνης, το 1929.
Συνεχιστές των πιο προοδευτικών παραδόσεων του λαού μας, οι αριστερές δυνάμεις πάντοτε την ιδέα της βαλκανικής συνεργασίας και ειρήνης, ακόμα και σε χαλεπούς καιρούς, όπως η μετεμφυλιακή περίοδος και ο ψυχρός πόλεμος. Αντιθέτως, η δεξιά και ακροδεξιά, που σήμερα εκφράζεται κυρίως από την εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή, ήθελαν την επικράτηση των πολιτικών του «διαίρει και βασίλευε» στην περιοχή, προς όφελός εξωβαλκανικών μεγάλων δυνάμεων.
Η δική μας αριστερά, ακόμα και όταν ο ΣΥΝ ήταν εκτός του ελληνικού κοινοβουλίου, ήταν η πολιτική δύναμη που ανέλαβε πρωτοβουλίες και έκανε προτάσεις για τη μετατροπή των Βαλκανίων «σε ειρηνικό διαμέρισμα στο κοινό ευρωπαϊκό σπίτι». Δική μας ήταν και η ιδέα ενός Σχεδίου Βαλκανικής Συνανάπτυξης, που είχε εισηγηθεί ο Γιάννης Δραγασάκης, μέλος της ΠΓ του ΣΥΝ, στο Βαλκανικό Φόρουμ Αριστερών και Προοδευτικών Δυνάμεων, που είχε λάβει χώρα στο Ζάππειο από τις 2 έως 4 Ιουνίου 1995, με την συμμετοχή δύο κομμάτων από την ΠΓΔΜ, της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης και του Σοσιαλιστικό Κόμματος. Προηγουμένως, ο τότε πρόεδρος του ΣΥΝ Ν. Κωνσταντόπουλος, με τον υπογράφοντα και τον Στέργιο Πιτσιόρλα, είχαμε επισκεφθεί τα Σκόπια, σπάζοντας συμβολικά το εμπάργκο που είχε επιβάλει το 1994 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου στην γειτονική χώρα.
Συνοπτική αποτύπωση των ιδεών και αντιλήψεών μας για τα Βαλκάνια τα δύσκολα εκείνα χρόνια που μαίνονταν ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας, ήταν η ακόλουθη έκκληση που ενέκρινε ομόφωνα το Φόρουμ του Ζαππείου:
«Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Βοσνία έχουν φέρει στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο την επιλογή ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη. Διακηρύσσουμε ότι η ειρήνη είναι η μόνη επιλογή.
Ο φαύλος κύκλος του αίματος πρέπει να τερματιστεί αμέσως! Τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την συνέχιση του πολέμου, που έχει κοστίσει ποτάμια αίμα και καταστροφή για όλους τους εμπλεκόμενους και αποτελεί απειλή για την ειρήνη σε όλα τα Βαλκάνια και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Δεν υπάρχουν λύσεις στη βία, τον εθνικισμό και τον μιλιταρισμό.
Από την πόλη της Αθήνας, που γέννησε την δημοκρατία και τις αξίες του ανθρωπισμού, απευθύνουμε έκκληση για τον τερματισμό των συγκρούσεων, συνδιαλλαγή και διάλογο.
Η ειρήνη μπορεί να οικοδομηθεί μόνο με θεμέλιο το απαραβίαστο των συνόρων, την δημιουργία κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης, την προώθηση της ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας ανάμεσα στους λαούς και τον σεβασμό παντού στα Βαλκάνια των ανθρώπινων και μειονοτικών δικαιωμάτων, με βάση τις αρχές της ΔΑΣΕ.
Υποστηρίζουμε μία διαδικασία «τύπου Ελσίνκι» για τα Βαλκάνια στην ευρωπαϊκή προοπτική. Η κοινή ασφάλεια, συνεργασία και συνανάπτυξη είναι ο μόνος δρόμος προς τον 21ο αιώνα.
Εμείς, αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις των Βαλκανίων, καθώς και δυνάμεις της ευρωπαϊκής αριστεράς, που λάβαμε μέρος στο Βαλκανικό Φόρουμ, δεσμευόμαστε να συνεργαστούμε έτσι ώστε να επικρατήσουν οι αξίες της αλληλεγγύης και ισότητας στις σχέσεις των χωρών μας και των κοινωνιών.
Τιμώντας την 50ή επέτειο της αντιφασιστικής νίκης των λαών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ας κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για την ειρήνη.
Μαζί μπορούμε να μετατρέψουμε τα Βαλκάνια σε ένα ειρηνικό διαμέρισμα στο κοινό ευρωπαϊκό σπίτι, το οποίο φιλοδοξούμε να οικοδομήσουμε.
Αθήνα, 4 Ιουνίου 1995»
* Ο Πάνος Τριγάζης, τότε μέλος της ΠΓ και υπεύθυνος για τις Διεθνείς Σχέσεις του ΣΥΝ, είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ
