Της Μάνιας Ζούση
Ευαίσθητος καλλιτέχνης και "οργισμένος πολίτης", ο φωτογράφος δρόμου Βαγγέλης Ευαγγελίου, ακολουθώντας τη ροή της ζώσας Ιστορίας και τα σημάδια των καιρών, πορεύτηκε κοντά στα πλήθη των προσφύγων που έφτασαν στην Αθήνα το τελευταίο διάστημα, έζησε μαζί τους στο Πεδίο του Άρεως, τους ακολούθησε στην Πλατεία Βικτωρίας, στο λιμάνι και το αεροδρόμιο και μπήκε από τους πρώτους στον Ελαιώνα. Άκουσε τις ιστορίες τους και έφαγε από το φαγητό τους.
Το αποτέλεσμα αυτής της ιδιόμορφης συγκατοίκησης, ένα φωτογραφικό χρονικό, χωρισμένο σε μικρές ενότητες από 59 πορτρέτα παιδιών και γυναικών αλλά και καθημερινές στιγμές, παρουσιάζεται σε μια έκθεση με τίτλο «Πόλη γύρισα! Πολύ έλειψα;» στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα στον Κεραμεικό, στο πλαίσιο του 3rd Handmade and recycled theater festival έως την 1η Νοεμβρίου.
"Σέβομαι την πραγματικότητα. Είναι πιο μπροστά από εμάς και μας δίνει έμπνευση" απαντά ο φωτογράφος που έζησε τρεις μήνες με τους ξεριζωμένους. "Ξεκίνησα να είμαι με αυτούς τους ανθρώπους στην αρχή για μένα τον ίδιο. Πρόσεξα πως άρχισα να έχω τάσεις ξενοφοβίας κι αυτό με ενοχλούσε. Έτσι αποφάσισα ότι πρέπει να πλησιάσω τους πρόσφυγες, να ζήσω μαζί τους, να τους γνωρίσω, να κοιμηθώ δίπλα τους, να φάω τα ίδια φαγητά, το φακόρυζο και τα μακαρόνια μπλουμ. Έτσι μόνο θα ξεπεράσω τη φοβία μου. Και το πέτυχα. Κατάφερα να κάνω μια μεγάλη εργασία με τον εαυτό μου" εξηγεί.
Σε αυτές τις μέρες που έζησε μαζί τους άκουσε ιστορίες που μοιράζεται. Στο πολύωρο και δύσκολο ταξίδι του ξεριζωμού και από την ώρα που μπήκε στη βάρκα έως την ώρα που βγήκε στο ελληνικό νησί, ένας πρόσφυγας δεν είπε λέξη. Όταν τέλειωσε το ταξίδι και κατάφερε να βγει στη στεριά, ήταν άλλος άνθρωπος. Όλη αυτή η σιωπή, όλη αυτή η φωνή που δεν βγήκε ενώ ήθελε στην πραγματικότητα να ουρλιάξει τον μεταμόρφωσε.
Μια άλλη ιστορία ήταν μιας γυναίκας 80 χρόνων που για δεύτερη φορά στη ζωή της γινόταν πρόσφυγας. "Τη βρήκα να κλαίει και φώναξα τον μεταφραστή. Έτσι έμαθα την ιστορία της. Δεν είχε κανέναν στον κόσμο και ένιωθε τόση ανασφάλεια, χωρίς χρήματα, χωρίς συγγενείς" αφηγείται ο καλλιτέχνης.
"Κορυφαία ιστορία" χαρακτηρίζει αυτή της Λειλά με τα πέντε παιδιά, που έφτασε στην Ελλάδα έγκυος στο έκτο, και του διηγήθηκε το μακρύ και σκληρό ταξίδι τους. Είναι η γυναίκα που έγινε και η αφίσα της έκθεσης, "συμβολίζοντας το μεγάλο σθένος, τη δύναμη και την υπομονή". Η οικογένεια βρίσκεται ήδη στη Γερμανία όπου γεννήθηκε το μωρό και η ζωή δείχνει να αρχίζει ξανά με άλλους όρους. "Η έκθεση είναι αφιερωμένη στην όμορφη Λειλά, αυτή τη σύγχρονη Παναγία, που σέβομαι και ζηλεύω για τη δύναμή της" εξηγεί ο Βαγγέλης Ευαγγελίου. "Αποφάσισα να αναδείξω την συγκεκριμένη φωτογραφία και όχι την άλλη, όπου το δάκρυ της αυλακώνει το μάγουλο. Δεν έχω ανάγκη να κυνηγήσω το δράμα" υποστηρίζει.
"Κάθε φωτογραφία που έχω είναι πραγματική. Το γεγονός είναι σκηνοθετημένο από μόνο του, είναι παρόν και πρέπει να το προλάβω. Δεν χρειάζεται τη δική μου σκηνοθεσία. Η ζωή προσπερνά την τέχνη εντελώς. Το κατάλαβα μεγαλώνοντας. Νόμιζα κάποτε ότι, επειδή είμαι καλλιτέχνης είμαι και κάποιος και κάνω κάτι σπουδαίο, αλλά είμαι υπηρέτης της πραγματικότητας και τη σέβομαι. Η ζωή πάντα είναι πιο μπροστά από εμάς και μας δίνει έμπνευση" αναφέρει.
Η επαφή συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της παραμονής τού Ευαγγελίου στο Πεδίο του Άρεως, στη Βικτώρια και στον Ελαιώνα. Έγινε ανθρώπινη σχέση με ορισμένους από αυτούς τους κατατρεγμένους ανθρώπους, μιας προσφυγιάς μέρος της ιστορίας του κόσμου. Ο φωτογράφος μοιάζει να απεκδύεται την καλλιτεχνική του φύση ζώντας μέσα και πλάι στην Ιστορία και αποτυπώνοντάς τη στις φωτογραφίες του. «Δεν καταλαβαίνω, αλλά μόνο αισθάνομαι τι έχω κάνει, καταγράφοντας μέρος της ιστορίας μας και της ιστορίας του κόσμου. Ο πρόσφυγας έχει το ίδιο γράμμα με τον πόλεμο, κάνει κύκλους η Ιστορία συνέχεια. Το λέω σοκαρισμένος αυτό. Και κάθε κύκλος είναι κάθε φορά πιο άγριος από τον προηγούμενο. Τις πρώτες μέρες γύριζα στο σπίτι με κάποιες όμορφες φωτογραφίες, ανθρωποκεντρικές, που δεν ήξερα τι να τις κάνω. Στη συνέχεια άρχισα να γνωρίζω ανθρώπους, μεταφραστές που υπήρχαν δίπλα στους πρόσφυγες, που χάρη σ' αυτούς έμαθα τις ιστορίες τους. Έτσι άρχισα να συνδέομαι και να διαπιστώνω τελικά ότι δεν έχουμε τίποτα διαφορετικό από αυτούς τους ανθρώπους. Απλά αλλάζουν οι συνθήκες για εκείνους. Ο καθένας θα μπορούσε να βρισκόταν στη θέση τους. Κι εγώ, και όλοι μας".
Όταν η συζήτηση φτάνει στην ηθική της φωτογραφίας, με αφορμή το νεκρό προσφυγόπουλο που ξέβρασε η θάλασσα και έκανε τον γύρο του Διαδικτύου προκαλώντας σωρεία συζητήσεων, ο Βαγγέλης Ευαγγελίου, είναι απόλυτος. ''Ακόμα κι αν μου έλεγαν τράβα αυτό το στιγμιότυπο γιατί θα σου αλλάξει τη ζωή, δεν θα το έκανα. Δεν θα είχα ποτέ τη δύναμη, τα κότσια, το θάρρος να τραβήξω αυτή τη φωτογραφία".
