to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Β' Πανελλαδική, η νεολαία που ξεπέρασε το κόμμα της και καθόρισε την πρώτη περίοδο της Αριστεράς μεταπολιτευτικά

«Για τη Β' Πανελλαδική δεν έχω μιλήσει ποτέ και δεν έχω γράψει και τίποτε, δεν ξέρω πώς την πάτησα σήμερα. Συνέβη και αυτό...». Ο Δημήτρης Ψαρράς μιλάει για πρώτη φορά για την Β' Πανελλαδική και το κάνει Στο Κόκκινο και τον Αλέξη Βάκη. Το τότε μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου και του γραφείου ΚΣ περιγράφει τις συνθήκες γέννησης της μέσα στην ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος του ΚΚΕ Εσωτερικού, την αυτονόμηση και τον προφητικό αγώνα για μία ριζοσπαστική απάντηση στον αστικό εκσυγχρονισμό, τον ηγετικό ρόλο στις καταλήψεις και την ανατροπή του νόμου 815/1979 για τα πανεπιστήμια, την σύγκρουση που οδήγησε στην πορεία του Πολυτεχνείου του 1980 με τους δύο νεκρούς, τους Στ. Κανελλοπούλου και Ιακ. Κουμή.


Ακολουθούν όσα αναφέρθηκαν στην εκπομπή του Αλέξη Βάκη «Εδώδιμα και αποικιακά» την Δευτέρα 16 Απριλίου:

«Αν δεν υπήρχε η τομή της δικτατορίας που διέλυσε το πολιτικό σύστημα με την απαγόρευση των κομμάτων και ειδικά με το κυνηγητό των στελεχών όλου του πολιτικού φάσματος και ειδικά της Αριστεράς, δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι ξαφνικά θα υπάρξει μία οργάνωση νεολαίας που θα παίζει σοβαρό ρόλο από μόνη της, όχι ως περιθωριακή εξωκοινοβουλευτική ομάδα όπως έχουμε συνηθίσει τον τελευταίο καιρό».

«Η Μεταπολίτευση ανέπλασε όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις».

«Τον Ιούλιο του 1974 οργανωμένες δυνάμεις ήταν ελάχιστες», ενώ ήταν οργανωμένες οι παράνομες δυνάμεις, του Ρήγα, της ΚΝΕ, της άκρας Αριστεράς.

«Η Μεταπολίτευση δημιούργησε κύμα προσχωρήσεων στα κόμματα και κυρίως στις νεολαίες, από την αντιδικτατορική πάλη, το φοιτητικό κίνημα, τις ηρωικές στιγμές του Πολυτεχνείου, της Νομικής, κτλ. Πάρα πολλοί νέοι άνθρωποι ήταν έτοιμοι, ήθελαν να προσχωρήσουν και να οργανωθούν σε αυτές τις ομάδες».

Η προέλευση της Β΄ Πανελλαδικής

«Στο εσωτερικό του ΚΚΕ Εσωτερικού, της ανανεώτικής ομάδας του ΚΚΕ που προέκυψε από τη διάσπαση του 1968, μέσα στη νεολαία αυτή υπήρξε το σπέρμα της αριστερής κριτικής και διαφοροποίησης ήδη από τη δικτατορία. Εκεί μπορεί να ανιχνεύσει κανείς τις πρώτες ρίζες της Β΄ Πανελλαδικής».

«Σε όλες τις νεολαίες -και στην ΚΝΕ- συνέβη το ίδιο. Πολύ γρήγορα στελεχώθηκαν από καινούργιο κόσμο και έτσι μπόρεσαν να βοηθήσουν τα κόμματά τους, που ήταν αποψιλωμένα. Οι λίγο μεγαλύτεροι στην ηλίκία πήγαν κατευθείαν στα κόμματα και έμειναν οι νεολαίες με καθοδήγηση από λίγο μεγαλύτερους, αλλά περισσότερο με νέους ανθρώπους, που δεν είχαν επαφή με την προδικτατορική νεολαία, τους Λαμπράκηδες, κτλ. Έπρεπε να ανακαλύψουμε τα πάντα από την αρχή».

Η συγχωνευση της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Σπουδαστών με το Ρήγα Φεραίο

Τους πρώτους μήνες μετά την πτώση της Χούντας η γραμμή του ΚΚΕ Εσωτερικού ήταν η ΕΑΔΕ (Εθνική Αντιδικτατορική Δημοκρατική Ενότητα), παρόμοια με τα κομμουνιστικά κόμματα της Ιταλίας και της Γαλλίας, που μετέπειτα ονομάστηκε Ευρωκομμουνιστικό Ρεύμα.

«Σε αυτή τη γραμμή ήμασταν κι εμείς, αλλά με μία κριτική από τα αριστερά, θεωρούσαμε ότι η εμπειρία της Δικτατορίας έδειχνε πως μόνη η πάλη μέσα στους θεσμούς -και μάλιστα τους εντελώς ασταθείς εκείνης της εποχής, δεν ήταν αρκετή και έπρεπε να γίνει πιο έντονος αγώνας και προς την αντικαπιταλιστική και αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση».

«Όλες οι οργανώσεις, εμείς, η ΚΝΕ, ξεκινήσαμε τον Ιούλιο του 1974 από το μηδέν. Μετά την καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ακολούθησε μία τρομερή φάση τρομοκρατίας από την δικτατορία του Ιωαννίδη. Το ΚΚΕ δέχθηκε ένα μεγάλο χτύπημα την Άνοιξη του 1974. Εμείς, όσοι δεν είχαμε συλληφθεί, βγήκαμε ξανά στις σχολές το Καλοκαίρι, λίγο πριν την Μεταπολίτευση. Δεν υπήρχε η συνέχεια του φοιτητικού κινήματος του 1972-1973, οπότε το 1974 φτιάξαμε τα πράγματα από το μηδέν, όπως τα φανταζόταν ο καθένας».

«Ουσιαστικά, υπήρχε μία διχοτομία στο Ρήγα Φεραίο, μία "αριστερή" και μία "δεξιά" γραμμή (αργότερα με το ΚΟΝ ή ΠΟΝ - Κομμουνιστική ή Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας), υπήρχε μία κόντρα πριν τη Μεταπολίτευση, που εκφραζόταν με την αντίθεση του ΒΣ (καθηγητή Σωτήρη Βαλντέν) και του Βερτζή (του Μίμη Μανωλάκου) επί δικτατορίας. Αυτό στο κόμμα αντιστοιχούσε με τον "δεξιό" Λεωνίδα Κύρκο και τον "αριστερό" Αντώνη Μπριλλάκη».

«Στη Μεταπολίτευση το ΚΚΕ Εσωτερικού έπαψε να μπορεί να παίζει μεγάλο ρόλο. Η νεολαία έγινε ξαφνικά τεράστια σε σχέση με το κόμμα, τόσο σε αριθμό μελών όσο και σε δυναμική μέσα στην κοινωνία και επομένως ο πολιτικός διαχωρισμός πήρε άλλες μορφές».

«Για να ελαφρύνω λίγο την κουβέντα, από τη δική μου ηλικία, στην αριστερή πλευρά εκτός από εμένα βασικός ήταν ο γνωστός και μη εξαιρετέος Χρύσανθος Λαζαρίδης», (ενώ όπως θυμήθηκε ο Αλέξης Βάκης, «στην Επιτροπή Μαθητών Αθήνας είχαμε μέλος τον Αλέξη Παπαχελά»).

Η πρώτη πανελλαδική συνδιάσκεψη το 1976 έλυσε υπέρ της κομμουνιστικής τάσης το δίλημμα "αριστερή" ή "δεξιά" γραμμή, ΚΟΝ ή ΠΟΝ Ρήγας Φεραίος. Για αυτό το διαχωρισμό, «η ηγεσία του ΚΚΕ Εσωτερικού έκανε ένα λάθος, δεν είχε εντιληφθεί το ριζοσπαστικό πνεύμα της νεολάιας εκείνης της περιόδου. Αντίθετα, το αντελήφθη ο Ανδρέας Παπανδρέου και πετώντας συνθήματα υπερβολικά, ανεδαφικά, "αριστερίστικα", κατάφερε να φτιάξει νεολαία, ενώ δεν υπήρχε στο χώρο του μέχρι τότε, είχε ελάχιστα στελέχη στην δικτατορία. Εμάς ως νεολαία μας πίεζε ένας εξωτερικός ριζοσπαστισμός, που δεν μπορούσαμε να διοχετεύσουμε με τα κομματικά συνθήματα εκείνης της περιόδου, που ήταν περισσότερο σε κατεύθυνση συνεννόησης με τα κόμματα της αστικής τάξης, πολιτικής κατευνασμού, "μελλοντικής" ριζοσπαστικοποίησης».

«Στις εκλογές του 1977, το κόμμα κατέβηκε με μία Συμμαχία με σοσιαλδημοκρατικά και κεντρώα σχήματα, που τελικά του αφαίρεσαν ψήφους», οπότε και το ΚΚΕ οριστικά «πήρε κεφάλι» στην Αριστερά. «Ως νεολαία εμείς είχαμε "υποδείξει" την διαφωνία μας, με τη διαφωνία για το "Πανελλαδική" ή "Κομμουνιστική". Είχε να κάνει με το αν απευθυνόμαστε ως ριζοσπαστική ή ουδέτερη νεολαία, όπως την φαντάζονταν όσοι προέρχονταν από την προδικτατορική ΕΔΑ, στην πραγματικότητα, σε μία εντελώς διαφορετική συγκυρία. Στις προεκλογικές συγκεντρώσεις φωνάζαμε "οι κομμουνιστές ψηφίζουν Συμμαχία", υποδηλώνοντας ότι δεν είμαστε κεντρώοι».

Η διάσπαση της Β΄ Πανελλαδικής

«Μετά την εκλογική αποτυχία, το κόμμα μπήκε σε περίοδο εσωτερικών αναζητήσεων και η νεολαία οδηγήθηκε να φτιάξει δικιά της οργανωτική συνδιάσκεψη, που το κόμμα δεν ήθελε. Αυτή είναι η συνδιάσκεψη που ονομάστηκε "Β' Πανελλαδική" (είχε προηγηθεί η πρώτη, το 1976».

«Το κόμμα διαφώνησε και προσπάθησε να αποφύγει την συνδιάσκεψη με οργανωτικά μέτρα, εμείς επιμέναμε γιατί είχαμε την πλειοψηφία της νεολαίας, αν και στο Κεντρικό Συμβούλιο του Ρήγα ήμασταν μόνο τρεις (μαζί με τον Γ. Πιτουρόπουλο και τον Χρ. Λαζαρίδη), ενώ οι άλλοι ήταν 20. Αλλά στη βάση και τα άλλα όργανα υπήρχε συντριπτική πλειοψηφία υπέρ των θέσεών μας. Έτσι, έγινε η διάσπαση τον Απρίλιο του 1978. Παρότι είχαμε επαφές με στελέχη του κόμματος, δεν ήρθε μαζί μας κανένας. Το ότι μείναμε οργάνωση νεολαίας, ήταν αναγκαστική κατάσταση, δεν ήταν στα αρχικά πλάνα, που ήταν να υπάρχει λόγος στο κόμμα, όχι η διάσπαση».


«Ταυτόχρονα, ήταν αυτό που λέμε "ουδέν κακόν αμιγές καλού", γιατί ως νεολαία, είχαμε επεξεργαστεί και θέσεις και ειδική στρατηγική για το ρόλο που μπορεί να έχει η νεολαία σε εκείνη τη συγκυρία. Ό,τι κατάφερε η Β΄ Πανελλαδική, στα δύο χρόνια που ήταν ενεργή, το έκανε ακριβώς επειδή είχε αυτή την έτοιμη επεξεργασία. Ανοίχτηκε στα κινήματα, προκάλεσε άλλα κινήματα νεολαίας πέρα από τα οργανωμένα. Έτσι φτάσαμε στην πολύ μεγάλη κινητοποίηση του Χειμώνα του 1979, με την αντίδραση της φοιτητικής νεολαίας στον τότε νόμο της κυβέρνησης».


Η προφητική προσέγγιση για τον «αστικό εκσυγχρονισμό»
 

«Το κόμμα φοβόταν παλινδρόμηση σε δικτατορικές μορφές και είχε υπολείμματα της γραμμής της ΕΑΔΕ. Εμείς λέγαμε ότι η αστική τάξη έχει περάσει στη φάση του εκσυγχρονισμού, πολύ πριν το Σημίτη, την Ολυμπιάδα κτλ. Αυτό μας επέτρεψε να έχουμε μία διαφορετική αντιμετώπιση σε σχέση με άλλους της άκρας Αριστεράς της εποχής. Ενώ ήμασταν κριτικοί προς την "δεξιά πλευρά" του κόμματος, δεν ήμασταν κλασικά "αριστεριστές"».

Απαντώντας στην ερώτηση του Αλέξη Βάκη για το τι σήμαινε το σύνθημα «όχι στον αστικό εκσυγχρονισμό, ο κ. Ψαρράς σημείωσε ότι «το σύνθημα "όχι στον αστικό εκσυγχρονισμό" είναι σαν το "εδώ και τώρα σοσιαλισμός". Εμείς το είπαμε ως "όχι στον 815", σχετιζόταν με τη γενικότερη στρατηγική».



Αντίστοιχα καινοτόμες ήταν κινήσεις όπως η προκήρυξη του Πολυτεχνείου το 1979, με το «Αντισταθείτε» του Μιχάλη Κατσαρού και το σύνθημα «Το μόνο που ζει από το Πολυτεχνείο είναι τα συντρίμια της γενιάς μας», θύμισε επίσης ο Αλέξης Βάκης. «Την προκήρυξη νομίζω την είχε γράψει ο Κώστας Βουρνάς, σήμερα καθηγητής στο Πολυτεχνείο», είπε ο κ. Ψαρράς.

«Υπήρχε επίσης μία προκλητική για την εποχή στρατηγική συμμαχιών. Ενώ οι μικρές αριστερές οργανώσεις είναι σεκταριστικές, κλείνονται στον εαυτό τους, αδυνατούν να συνεργαστούν με άλλους, εμείς και σε επίπεδο κινημάτων, βάσης, ήμασταν πολύ ανοιχτοί, αλλά παραδόξως μιλούσαμε και με πρόσωπα και ομάδες, όπως ο Γλέζος, η Σοσιαλιστική Πορεία, η ΕΔΑ του Ηλία Ηλιού, που ήταν πιο "δεξιά" και από το ΚΚΕ Εσωτερικού. Είχαμε διατηρήσει κάποια καλά στοιχεία του ανανεωτικού ρεύματος, στην κάπως πιο αριστερή εκδοχή που προσπαθούσαμε να χτίσουμε».


Οι τάσεις εντός της Β΄ Πανελλαδικής
 

«Υπήρχαν μέσα στην Β΄ Πανελλαδική τρεις διαφορετικές τάσεις, από την αρχή, εν πολλοίς αποκλίνουσες. Μία που είχε προοπτική αριστερού ευρωκομμουνισμού και ίσως η μεγαλύτερη αριθμητικά, μία δεύτερη πιο κοντά στο κλασικό σχήμα ότι "εμείς πρέπει να φτιάξουμε τον κομμουνιστικό φορέα", κλασική της άκρας Αριστεράς, καθώς και μία τρίτη πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτοεμφανιζόμενη, που ζήταγε να απευθυνθούμε στα κοινωνικά κινήματα, το γυναικείο, των δικαιωμάτων, τα οικολογικά, που τότε πρωτοεισάγονταν στην Ελλάδα (στην Ευρώπη υπήρχαν ήδη ως απόηχοι του Μάη)». 

«Αυτά τα τρία συνυπήρχαν, όχι πάντοτε αρμονικά, αλλά συντροφικά, στην Β΄ Πανελλαδική. Ο τρόπος λειτουργίας απέτρεπε την δημιουργία φράξιας, εκτός από το κεντρικό όργανο όλες οι άλλες συνελεύσεις ήταν ανοιχτές και κοινές, κάτι εντελώς έξω από τις λογικές της κομμουνιστικής Αριστεράς της περιόδου. Αυτό διέσωσε την ενότητα, όσο κράτησε. Οι Αριστερές Συσπειρώσεις της εποχής ήταν πράγματι συσπειρώσεις, σε μεγάλο βαθμό, δεν ήταν "βιτρίνα" της Β΄ Πανελλαδικής. Απλώς ήμασταν η μεγαλύτερη συνιστώσα».

Το ορόσημο της «παράνομης» πορείας του '80 με τους δύο νεκρούς

«Βλέποντας εκ των υστέρων την σύγκρουση που επιδιώχθηκε στην πορεία του Πολυτεχνείου, με τους δύο νεκρούς (Ιάκωβος Κουμής και Σταματίνα Κανελλοπούλου), ήταν ένα άλμα στο κενό, περισσότερο εκβιασμένη από το ότι βλέπαμε πως η οργάνωση είχε κάνει τον κύκλο της και είχε αρχίσει να συρρικνώνεται. Είχαν επικρατήσει, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, οι πιο "ριζοσπαστικές", ή ακραίες, απόψεις, χωρίς να είμαστε προετοιμασμένοι».



«Ήταν ένα πολιτικό λάθος. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Β΄ Πανελλαδική θα συνέχιζε, είχε ήδη κάνει τον κύκλο της. Κόσμος πήγαινε προς την άκρα Αριστερά, κάποιοι στον αντιεξουσιαστικό χώρο, άλλοι επέστρεφαν στην παραδοσιακή Αριστερά. Όλα αυτά είχαν σχέση με το ότι η "νεολαία" δεν μπορούσε να είναι πλέον νεολαία».

«Εκείνες οι χρονιές ήταν πολύ πυκνές πολιτικά, από το 1972 ως το 1980, συνέβησαν πράγματα που αντανάκλασή τους ζούμε σήμερα. Η Β΄ Πανελλαδική ήταν ένα από αυτά, σημάδεψε συντρόφους και από τη μία και από την άλλη πλευρά».

«Η διάλυση, είχε ξεκινήσει πριν από το Πολυτεχνείο του 1980, έμενε μία οργάνωση που έβγαλε το 14ο τεύχος του Αγώνα. Εγώ δεν συμμετείχα. Και άλλοι από την παλιά ηγετική ομάδα είχαν πάψει να θεωρούν ότι μπορεί να έχει συνέχεια αυτό το πράγμα. Είχαν μείνει κάποιοι νεότεροι, που βλέποντας τις εκλογές να πλησιάζουν και να μην υπάρχει δυνατότητα πολιτικής εμφάνισης, εκαναν το σωστό, είπαν "το μαγαζί κλείνει", αντί να σέρνεται ως γκρούπα. Έγινε στο μιλητό, υπό την έννοια ότι από καιρό είχε πάψει να υπάρχει ξεχωριστό ΚΣ και Συνέλευση»...

 

Ακούστε το ηχητικό

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)