[φωτογραφία από την παρέμβαση των Reworkers στο Σύνταγμα, (Μαύρη) Παρασκευή 23/11/18]
«Με τη "Black Friday" παρατάθηκε η περίοδος που οι εργαζόμενοι στο εμπόριο βιώνουν ως τη χειρότερη του έτους, λόγω και των τριών Κυριακών που τα καταστήματα ανοίγουν τον Δεκέμβρη. Επέκταση του ωραρίου μέχρι ξεχειλώματος, απλήρωτες υπερωρίες, αύξηση του φόρτου εργασίας και ανάκληση αδειών και ρεπό. Αυτό, πλέον, ξεκινάει από τον Νοέμβριο»: η Γ.Κ. εργαζόμενη σε γνωστή αλυσίδα καλλυντικών, ανέφερε στο Left.gr τις συνέπειες της καθιέρωσης της «Black Friday», του «θεσμού» καταναλωτικής φρενίτιδας που για τρίτη χρονιά έλαβε χώρα στην Ελλάδα.
«Μιλάμε για 10ωρα και 12ωρα, πολλές φορές απλήρωτα που οδηγούν στην εξάντληση τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες», δηλώνει η ίδια.
«Φανταστείτε ότι για να ανοίξουν τα καταστήματα στις 8 το πρωί της Μαύρης Παρασκευής, χρειάστηκε οι εργαζόμενοι να φτάσουν εκεί ίσως και από τις 6 τα ξημερώματα, ενώ και τις προηγούμενες ημέρες αναγκάστηκαν να δουλέψουν πέραν του ωραρίου τους για να προετοιμάσουν τα καταστήματα ενόψει της ημέρας αυτής», προσθέτει στο Left.gr ο Παναγιώτης Κυριακούλιας, Γενικός Γραμματέας της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος (ΟΙΥΕ).
«Ως Ομοσπονδία καταγγέλλουμε αυτές τις ξενόφερτες και επιθετικές στρατηγικές πωλήσεων τύπου που εισάγουν οι μεγαλοεργοδότες και οι οποίες όχι μόνο καταστρέφουν τον υγιή ανταγωνισμό στον κλάδο, αλλά επιπλέον εκμεταλλεύονται τους καταναλωτές και τους εργαζόμενους, που καλούνται να είναι συνεχώς ελαστικά εργαζόμενοι», σημειώνει ο κ. Κυριακούλιας καλώντας το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) να κάνει στοχευμένους ελέγχους, ιδιαίτερα στις μεγάλες αλυσίδες, προκειμένου να διαπιστωθεί η έκταση της καταστρατήγησης του ωραρίου και των εργασιακών δικαιωμάτων.
Θυμίζουμε ότι κατά την περσινή Black Friday (Παρασκευή 24 Νοεμβρίου 2017), πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι σε συνολικά 98 κεντρικά εμπορικά πολυκαταστήματα της Αττικής (στην οδό Ερμού, στο εμπορικό κέντρο River West και στο Mall του Αμαρουσίου) και της Θεσσαλονίκης και εντοπίστηκαν σε 23 από αυτές τις επιχειρήσεις παραβάσεις που αφορούσαν χρονικά όρια εργασίας και υπερωριακή απασχόληση εργαζομένων αλλά και ζητήματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία.
Οι έλεγχοι αναμένεται να εντατικοποηθούν ενόψει της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων με έμφαση στους κλάδους του επισιτισμού, της παροχής υπηρεσιών και του λιανικού εμπορίου.
«Σκέψου ως εργάτης και όχι ως πελάτης»
Παράλληλα, για ακόμη μία χρονιά, υπήρξαν αντιδράσεις κάθε είδους απέναντι στο έθιμο αυτό. Η συλλογικότητα Reworkers είπε και φέτος «όχι» στις εκπτώσεις στα εργασιακά δικαιώματα. Με έναν πρωτότυπο ακτιβισμό στην πλατεία Συντάγματος, το απόγευμα της Παρασκευής, κάλεσε τον κόσμο να μποϊκοτάρει την Black Friday.
Όπως μαθαίνουμε, η παρέμβαση συνάντησε τη θετική ανταπόκριση του κόσμου ο οποίος σταματούσε, ενημερωνόταν και έπαιρνε το φυλλάδιο της συλλογικότητας.
Το μήνυμα της παρέμβασης, όπως γράφει ο Γιάννης Τοκάνης, μέλος των Reworkers, στο Left.gr, είναι το εξής: «Τέτοιες καταναλωτικές φιέστες όπως η “Black Friday”, αλλά και οι Λευκές Νύχτες ή το άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή ευελπιστούν στη σταδιακή, συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων και στη θέσπιση μιας νέας εργασιακής πραγματικότητας, στην οποία οι υπερωρίες (που πολύ συχνά μένουν απλήρωτες) και οι απάνθρωπες εργασιακές συνθήκες, δε θα αντιμετωπίζονται ως η εξαίρεση, αλλά ως ο κανόνας».
Επίσης, τα μέλη των Reworkers κάλεσαν τους εργαζόμενους να δώσουν «μια δυναμική και αποφασιστική απάντηση στα εργοδοτικά τερτίπια και την αύξηση της εκμετάλλευσης, στην επερχόμενη απεργία της 28ης Νοεμβρίου».
Συγκέντρωση κατά της «εργοδοτικής καφρίλας» της Black Friday πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευής και στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Αγίας Σοφίας με Τσιμισκή, από τον «Συντονισμό Δράσης ενάντια στην Κυριακάτικη Εργασίας και τα απελευθερωμένα ωράρια» και άλλα σωματεία και συλλογικότητες:
«Παιδεία»... υπερκαταναλωτισμού και ακραίας εμπορευματοποίησης
Οι διοργανωτές της συγκέντρωσης της Θεσσαλονίκης, απευθυνόμενοι προς τους καταναλωτές, τους ζητούν «να αντιληφθούν και τη δική τους ευθύνη για τις χαοτικές-επικίνδυνες καταστάσεις που διαμορφώνονται τόσο στις “black Fridays”, όσο και σε άλλες στιγμές κοσμοπλημμύρας μέσα στα μαγαζιά. Και τους σημειώνουμε ότι εμείς οι εργαζόμενοι δεν είμαστε και ούτε θα γίνουμε τα προϊόντα της κανιβαλιστικής κατανάλωσης».
Πράγματι, αυτή είναι ίσως η πλέον προβληματική διάσταση της εν λόγω φιέστας: η λογική του «καταναλώνω, άρα υπάρχω», με πιο ανησυχητικά, όπως αναμενόταν, να είναι τα «κρούσματα» σε μαθητές και μαθήτριες: όπως διαβάζουμε σε ενημερωτικές ιστοσελίδες, «τα εμπορικά κέντρα γέμισαν από την κοπάνα μαθητών γυμνασίου και λυκείου», το πρωί της Παρασκευής.
Το ζήτημα ανέδειξε πριν από λίγες ημέρες με ανακοίνωση της η Γ' ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, η οποία τόνισε μεταξύ άλλων:
Τα 2 προηγούμενα χρόνια κάποια Παρασκευή του Νοέμβρη παρατηρήσαμε αυξημένο αριθμό απουσιών των μαθητών στα σχολεία μας. Ο λόγος πρωτοφανής ! Η black Friday (Mαύρη Παρασκευή) είχε έρθει και στην Ελλάδα. Μετά την «επιτυχία» που σημείωσε επαναλαμβάνεται και φέτος. Είναι ορατό το ενδεχόμενο να αδειάσουν πάλι τα σχολεία.
Οι μαθητές/τριες να εγκαταλείψουν τα μαθήματα …λόγου και τέχνης προκειμένου να αποκτήσουν «πιο φθηνά», γεγονός που ελέγχεται, τα νέα προϊόντα της… τεχνολογίας. Να περιγελάσουν ένα πρόγραμμα για την «ασφαλή χρήση του διαδικτύου» ευελπιστώντας να παίξουν το αγαπημένο τους παιχνίδι στην οθόνη του πιο εξελιγμένου iphone Χ, Na χλευάσουν μια ομαδική εργασία με στόχο να μπουν σε πολύωρη και εξουθενωτική μάχη, πιθανόν με τους συμμαθητές τους, ώστε να προσεγγίσουν πρώτοι το διεκδικούμενο προϊόν».
Όπως σχολιάζει εύστοχα στο προαναφερθέν άρθρο ο Γιάννης Τοκάνης: «Οι συνθήκες που επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη λογική, προσβλέπουν στην ανάγκη για κάθε άτομο να μπορεί να αποδεικνύει την οικονομική του αυτάρκεια, καθορίζοντας τα Υποκείμενα από τα προϊόντα που αγοράζουν ή καταναλώνουν. Έτσι, όσο μεγαλύτερη ανάγκη ή ανεπάρκεια νιώθει το άτομο για επιβεβαίωση της αυτάρκειας και απόδειξης της οικονομικής του αξίας στην αγορά, τόσο περισσότερο απομονώνεται κοινωνικά μέχρι να πετύχει το στόχο του, και όσο περισσότερο απομακρύνεται από το κοινωνικό σύνολο τόσο πιο εύκολα υιοθετεί και ενστερνίζεται λογικές καταναλωτικού κανιβαλισμού, σημάδια του οποίου εντοπίζονται, αν και όχι τόσο έντονα ακόμα στην Ελλάδα, σε θεσμούς όπως η “Black Friday”».
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τις προηγούμενες χρονιές, φέτος δεν εμφανίστηκαν (όπως φαίνεται σε μία πρόχειρη αναζήτηση στα social media και τα ΜΜΕ) οι γνωστές ουρές με καταναλωτές έξω από τα καταστήματα για χάρη της Μαύρης Παρασκευής. Ο κύριος λόγος έχει να κάνει με ότι οι προσφορές «ανοίχθηκαν» σε διάστημα μίας εβδομάδας αλλά και την άνοδο των αγορών μέσω του διαδικτύου.
Όμως, αυτό δε μειώνει καθόλου την ιδεολογική και πολιτισμική σημασία της παγίωσης τέτοιου είδους «θεσμών». Αρκεί, αντί επιλόγου, να παραθέσουμε μία από τις πολλές «προσφορές» που έπεσαν μπροστά μας στα social media. Και η υγεία, λοιπόν, ως εμπορεύσιμο είδος, σε τιμή ευκαιρίας:
