Μετά την επίσημη ανακοίνωση σήμερα της σύμπραξης τεσσάρων κομμάτων της τουρκικής αντιπολίτευσης στην κάλπη των βουλευτικών εκλογών, η διάταξη που θα καταλάβουν οι πολιτικές δυνάμεις της γείτονος ενόψει της διπλής εκλογικής αναμέτρησης της 24ης Ιουνίου ολοκληρώνεται αύριο Παρασκευή με την ανακοίνωση (μία ημέρα πριν από τη λήξη της σχετικής προθεσμίας) του υποψήφιου Προέδρου της Δημοκρατίας τον οποίο θα προτείνει το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Η επιλογή δεν είναι εύκολη – ούτε προβλέπεται να εντυπωσιάσει. Ο ηγέτης του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει αυτοαποκλειστεί, προβάλλοντας την αντίθεσή του στην ιδέα ενός εκτελεστικού προέδρου ο οποίος να επιτρέπεται ταυτοχρόνως να αποτελεί αρχηγό κόμματος - όπως ο Ταγίπ Ερντογάν στα μέτρα του οποίου άλλαξε, πρώτα με το περσινό συνταγματικό δημοψήφισμα και τώρα με τις επικείμενες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.
Αλλά και τα ονόματα που κυκλοφορούν μέχρι τώρα, όπως του Ιλχάν Κεσιτζί, βουλευτή του CHP προερχόμενου από την κεντροδεξιά, του επιτυχημένου δημάρχου του Εσκισεχίρ, Γιλμάζ Μπουγιούκερσεν και του διάσημου γιατρού Μεχμέτ Χαμπεράλ, μπορεί να σηματοδοτούν διαθέσεις "υπέρβασης”, αλλά δεν αποτελούν ισχυρές υποψηφιότητες απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Κιλιτσντάρογλου συνίσταται στο ότι αφενός ο ίδιος έχει, κατά τις δημοσκοπήσεις, περιορισμένη εκλογική απήχηση και ότι αφετέρου το κόμμα του καλείται να επιτύχει τον πολιτικό "τετραγωνισμό του κύκλου”. Ειδικότερα, το CHP θα πρέπει να ξεφύγει από τον "εκλογικό γκέτο” του 25% στο οποίο έχει εγκλωβιστεί εδώ και αρκετές τετραετίες και να "διεμβολίσει” τον ευρύτερο συντηρητικό (και ισλαμιστικό και εθνικιστικό) χώρο, που εκτιμάται ότι περιλαμβάνει τα δύο τρίτα των Τούρκων, με ανοίγματα τέτοια που να μην συνιστούν, σε αξιακό και συμβολικό επίπεδο, αυτοακύρωση της κεμαλιστικής κεντροαριστεράς.
Ήδη το προηγούμενο σενάριο της υποστήριξης, ως κοινού υποψηφίου της αντιπολίτευσης, του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιούλ είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, με την κομματική βάση του CHP να αποστέλλει μηνύματα του τύπου "αν είναι έτσι, ας υποστηρίξουμε κατευθείαν τον Ερντογάν”. Η επαναφορά του πολιτικού Ισλάμ στις "παλιές καλές μέρες" πριν τη μετατροπή του σε προσωποπαγές ημιδικτατορικό καθεστώς δεν αφορά και δεν συγκινεί τα μέλη του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Τουλάχιστον ο Γκιουλ, έκανε πίσω. Γιατί υπάρχουν και τα χειρότερα: όπως είναι η περίπτωση του Εκλεμεντίν Ιχσάνογλου, άλλοτε γραμματέα του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, τον οποίο ο Κιλιτσντάρογλου πρότεινε στις προεδρικές εκλογές του 2014 ως κοινό υποψήφιο του CHP και των εθνικιστών απέναντι στον Ερντογάν. Ο Ιχσάνογλου έλαβε τότε το 38% της ψήφου, ενώ σήμερα ως βουλευτής του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) μάχεται για την επανεκλογή του Ερντογάν...
Φαίνεται πως οι προσπάθειες του ηγέτη του CHP μοιάζουν σε κάθε περίπτωση καταδικασμένες να ρίχνουν νερό στον μύλο των εθνικιστών. Διότι και στην παρούσα συγκυρία οι ελιγμοί του ενισχύουν την πρώην υπουργό Εσωτερικών Μεράλ Άκσενερ, η οποία ηγήθηκε διάσπαση του ΜΗΡ και ίδρυσε το Καλό Κόμμα. Επιμένοντας στη δική της προεδρική υποψηφιότητα η Άκσενερ έδωσε τη χαριστική βολή στο σενάριο Γκιουλ, ενώ επέβαλε και τον αποκλεισμό του φιλοκουρδικού HDP από την τετραμερή σύμπραξη στις βουλευτικές εκλογές. Με βάση και τις έως τώρα δημοσκοπήσεις, στις πλύ πιο σημαντικές προεδρικές εκλογές, όπου η αντιπολίτευση θα κατέλθει διασπαδσμένη, η Άκσενερ πιθανότατα θα αναδειχθεί δεύτερη: πίσω από τον Ερντογάν, αλλά μπροστά από τον υποψήφιο του CHP. Την ίδια ώρα, η τετραμερής σύμπραξη στην κάλπη για την Εθνοσυνέλευση θα σπάζει τον ψυχολογικό φραγμό που ενδεχομένως θα αισθάνονταν απέναντι στην υποψηφιότητά της οι ψηφοφόροι άλλων κομμάτων.
Προφανώς, μια ευρύτερη ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού της Τουρκίας έχει ήδη δρομολογηθεί. Το ότι η ανασύνθεση αυτή οδηγεί προς ενός είδους διπολισμό, συμφωνεί και με τα νέα χαρακτηριστικά του πολιτεύματος, που έγινε προεδρικό. Η ειρωνεία του πράγματος όμως έγκειται στο ότι και στους δύο υπό διαμόρφωση πόλους πρωταγωνιστούν οι απόγονοι των "Γκρίζων Λύκων” (Το ΜΗΡ στην "Λαϊκή Συμμαχία” του Ερντογάν, η Άκσενερ στην αντιπολίτευση).
Το γεγονός θα πρέπει να αποδοθεί στο ότι η Τουρκία περνά σε φάση "υπαρξιακού άγχους” τόσο λόγω της ρευστοποίησης της μεσανατολικής γειτονιάς της όσο και λόγω της ανάδειξης στο εσωτερικό της, λόγω του κουρδικού ακτιβισμού, κάθε είδους καταπιεσμένων ταυτοτήτων (συμπεριλαμβανομένης και της "γνήσιας” τουρκικής, ως αντίδραση).
Επιπλέον, η σύμφυση ισλαμισμού και τουρκισμού που επιτεύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια αναδεικνύει μέσα στον χρόνο περισσότερο τα εθνικιστικά της χαρακτηριστικά, καθώς οι φιλοδοξίες της 'Αγκυρας για υπερεθνική εμβέλεια στην περιοχή ακυρώνονται, ενώ η ίδια η τουρκική κοινωνία, παρά τα φαινόμενα, εκκοσμικεύεται και η παραδοσιακή θρησκευτικότητα υποχωρεί. Η πρόσφατη ζωηρή συζήτηση για την εξάπλωση του "ντεϊσμού” μεταξύ των νέων της Τουρκίας το μαρτυρεί αυτό χαρακτηριστικά.
