Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στον Περικλή Δημητρολόπουλο, η Κωνσταντίνα Κυπρούλη, νομικός τ. αντιπρόεδρος του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας:
Ακούμε για πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα. Μας εξηγείτε τη διαφορά;
Ο βασικός διαχωρισμός είναι ο εξής: Πνευματικά δικαιώματα είναι εκείνα που αναγνωρίζονται στους δημιουργούς, όπως είναι οι συγγραφείς, οι στιχουργοί, οι συνθέτες, οι δημοσιογράφοι. Συγγενικά είναι τα δικαιώματα εκείνων που βοηθούν για να παρουσιαστεί ή να δημοσιευθεί το έργο, χωρίς να έχουν συμβολή στην ίδια του τη δημιουργία: οι ηθοποιοί, οι οργανοπαίκτες, οι παραγωγοί, οι εκδότες.
Και τι λέει το ψήφισμα του ευρωκοινοβουλίου;
Έρχεται λοιπόν το ευρωκοινοβούλιο στη συνέχεια μιας διαδικασίας που έχει ξεκινήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διορθώσει την απόφαση της ίδιας της Επιτροπής. Λέγοντας, πρώτον, ότι θα πρέπει να αναγνωρισθεί ένα δικαίωμα στους εκδότες Τύπου και τα ειδησεογραφικά πρακτορεία, το υλικό των οποίων θα αναπαράγουν οι διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες μόνο κατόπιν άδειας και έναντι αμοιβής.
Εξαιρέσεις δεν υπάρχουν στον γενικό κανόνα της άδειας;
Ναι, εξαιρούνται πολιτιστικά ιδρύματα και εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι βιβλιοθήκες.
Για τους ίδιους τους δημιουργούς δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη;
Υπάρχει και λέει ότι από αυτά τα επιπρόσθετα έσοδα που θα έχουν οι εκδότες Τύπου από τις ψηφιακές πλατφόρμες θα πρέπει να έχουν ένα μερίδιο και οι δημιουργοί, δηλαδή οι δημοσιογράφοι. Προσοχή, όμως. Αυτό θα ισχύει μόνο εφόσον αναπαράγεται ολόκληρο το άρθρο και όχι όταν απλώς παραπέμπεται ο χρήστης της πλατφόρμας με τον σύνδεσμο, το λεγόμενο hyperlinking.
Πέρα από αυτήν την καινοτομία;
Είναι εξίσου σημαντικό για τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές - καλλιτέχνες ότι αυτό το σχέδιο πρότασης οδηγίας του ευρωκοινοβουλίου λέει πως οι μεγάλες πλατφόρμες που επιτρέπουν την ανταλλαγή αρχείων, όπως είναι το YouTube, θα πρέπει επίσης να λάβουν τη σχετική άδεια και να καταβάλουν την σχετική αμοιβή. Πρόκειται για ένα τεράστιο βήμα και είναι αποτέλεσμα πολλών αγώνων που δόθηκαν σε αυτήν την κατεύθυνση.
Από την πρόταση αυτή έως την υλοποίηση πόση απόσταση μάς χωρίζει;
Είναι αρκετός ο δρόμος. Το ψήφισμα του ευρωκοινοβουλίου θα πρέπει να μπει σε τριμερή διαβούλευση ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επομένως το επόμενο βήμα δεν αναμένεται πριν από τον ερχόμενο Φεβρουάριο όπου και πάλι εκεί θα έχουμε μια πρόταση οδηγίας και όχι την τελική οδηγία.
Και το βήμα μετά την τελική οδηγία;
Κολοσσοί όπως η Google και το Facebook θα πρέπει να διαπραγματευτούν τις αμοιβές. Το ίδιο ισχύει και για τις ενημερωτικές ιστοσελίδες που παίρνουν ας πούμε υλικό από τα ειδησεογραφικά πρακτορεία και το προβάλλουν ως δικό τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των ψηφιακών κολοσσών και των μικρότερων που κάνουν το λεγόμενο file sharing.
Γιατί όμως καθυστέρησε τόσο να έρθει αυτή η πρόταση;
Μα επειδή είναι μεγάλα τα συμφέροντα: οι κολοσσοί του διαδικτύου θέλουν να έχουν ελεύθερο περιεχόμενο. Αλλά και ιδεολογικά, υπάρχουν πολλοί και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωκοινοβούλιο που πρεσβεύουν το ανοικτό διαδίκτυο επειδή έτσι υποτίθεται ότι εξασφαλίζεται η ελευθερία της έκφρασης. Θεωρούν λοιπόν ότι η αναγνώριση αυτών των δικαιωμάτων υπονομεύει την ελευθερία της έκφρασης.
Θα λέγατε ότι κινείται σε προοδευτική κατεύθυνση η πρόταση του Ευρωκοινοβουλίου;
Θα έλεγα ότι κινείται σε πολύ καλή κατεύθυνση. Πρέπει όμως να πω ότι η πρόταση είναι πιο «καθαρή» υπέρ των εκδοτών και των παραγωγών και λιγότερο υπέρ των δημιουργών.
Εντοπίζετε κάποια «σκιά». Πώς θα την περιγράφατε;
Δίνει πιο εύκολα τα εργαλεία στους εκδότες, και ιδίως εκείνους του Τύπου, ενώ από την άλλη πλευρά δεν εξηγεί με ευκρίνεια ποια είναι εκείνα τα μέτρα που πρέπει να λάβουν τα κράτη μέλη για να εξασφαλιστούν και οι δημιουργοί. Εδώ υπάρχει μια σχετική αοριστία. Λέει δηλαδή ότι ο εκδότης θα πρέπει να δώσει την άδειά του και να πάρει τη σχετική αμοιβή για την αναπαραγωγή του έργου, αλλά στη συνέχεια θα είναι ο ίδιος που θα πρέπει να δώσει το μερίδιο της αμοιβής στον δημιουργό.
Λείπει δηλαδή κάτι βασικό από την πρόταση.
Ναι, λείπει. Γιατί ο μόνος τρόπος για να εξασφαλιστεί ότι θα λάβουν αμοιβή και οι δημιουργοί είναι να μην επαφίεται η απόδοση του μεριδίου της αμοιβής ατομικά στον εκδότη Τύπου. Ο μόνος τρόπος για να λάβουν δίκαιες ανταμοιβές κι αυτοί που πραγματικά παρέχουν το έργο, είναι να αναγνωριστεί δικαίωμα στους δημιουργούς από το οποίο δεν θα μπορούν να παραιτηθούν και να το διαχειρίζεται ένας οργανισμός συλλογικής διαχείρισης, ένας πιο συλλογικός φορέας. Διαφορετικά επιτρέπεις στον εκδότη να ασκεί πίεση ατομικά και να του παραχωρείται το δικαίωμα δωρεάν.
Αυτή θα ήταν η πραγματική προστασία για τους δημιουργούς...
Ναι αλλά η πρόταση δεν έφτασε ως εκεί παρά τις επισημάνσεις που έγιναν σχετικά από κάποιους ευρωβουλευτές.
Και γιατί δεν έγινε και αυτό το βήμα;
Θα σας απαντούσα και πάλι ότι τα συμφέροντα είναι μεγάλα. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι αυτή ήταν μια πολύ σημαντική παρέμβαση. Και η προσωπική εκτίμηση είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υιοθετήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την πρόταση.
Πληροφορίες από ΑΠΕ_ΜΠΕ
