Πολύ καλά κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ και αξιοποιεί το υφιστάμενο συνταγματικό πλαίσιο, το οποίο ουκ ολίγες φορές έχουμε επικαλεστεί τα τελευταία δύσκολα χρόνια, πρέπει, όμως, οι παρεμβάσεις και οι πρωτοβουλίες της σύγχρονης ριζοσπαστικής αριστεράς -όπως η τελευταία με αντικείμενο τη διενέργεια δημοψηφίσματος για τη ΔΕΗ- να συνοδεύονται και από την προσπάθεια ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης για την ανάγκη συνταγματικών αλλαγών, στην προοπτική της νέας Ελλάδας του 21ου αιώνα.
Οι συζητήσεις των τελευταίων ημερών περί δημοψηφίσματος, είτε στη Βουλή, είτε μέσω των έντυπων και ηλεκτρονικων ΜΜΕ, ανέδειξαν ως κεντρικό πολιτικό ζήτημα το γεγονός ότι πρακτικά δεν μπορεί να προκληθεί δημοψήφισμα στη χώρα μας, εκτός αν το επιθυμεί η εκάστοτε κυβέρνηση. Διότι η πρόβλεψη του Συντάγματος για την συγκέντρωση 120 υπογραφών βουλευτών, στην ουσία καθιστά αδύνατη την πρόκληση δημοψηφίσματος, αφού και αν συγκεντρωθούν οι 120 υπογραφές, η απόφαση της Βουλής για το αιτούμενο δημοψήφισμα, απαιτεί 180 θετικές ψήφους. Με τα σημερινά δεδομένα, που 180 ψήφους δεν διαθέτει ούτε η κυβερνητική πλειοψηφία, ούτε τυχόν κυβερνητική πρόταση για δημοψήφισμα μπορεί να περάσει.
Το δημοκρατικό αδιέξοδο είναι καταφανέστατο. Η υπέρβαση τέτοιων αδιεξόδων, θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με την παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα, δηλαδή, με τη δυνατότητα πρόκλησης δημοψηφίσματος για κρίσιμα θέματα μέσω λαϊκής πρωτοβουλίας. Κάτι που σήμερα δεν προβλέπεται στο Σύνταγμα της Ελλάδας.
Ας θυμηθούμε ότι η λαϊκή πρωτοβουλία (Citizens Initiative) για δημοψήφισμα έχει θεσμοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την προϋπόθεση της συγκέντρωσης ενός εκατομμυρίου υπογραφών από διάφορες χώρες.
Άρα, η συζήτηση περί δημοψηφίσματος για τη ΔΕΗ, πρέπει να συμπεριλάβει και αυτή τη διάσταση, πολύ περισσότερο που ο πρωθυπουργός, κ. Σαμαράς, έχει εξαγγείλει συνταγματική αναθεώρηση, που σημαίνει ότι το ζήτημα θα απασχολήσει την πολιτική μας ζωή ίσως και τους επόμενους μήνες. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προετοιμαστεί για τη μάχη αυτή και να εντάξει στο πρόγραμμά του ρηξικέλευθες προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος στην κατεύθυνση εμβάθυνσης της δημοκρατίας και κατωχύρωσης ενός φιλειρηνικού ρόλου της Ελλάδας στην περιοχή μας και διεθνώς,
Υπάρχουν θετικές εμπειρίες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τις οποίες καλούμαστε να αξιοποιήσουμε για τη συγκρότηση των δικών μας προτάσεων με το βλέμμα στο μέλλον.
Ας θυμηθούμε π.χ., ότι το 2011, στον απόηχο της πυρηνικής τραγωδίας στη Φουκουσίμα, είχε διενεργηθεί δημοψήφισμα στην Ιταλία για την απαγόρευση εγκατάστασης πυρηνικών εργοστασίων στη γειτονική μας χώρα. Δημοψήφισμα, που τότε είχε χάσει πανηγυρικά ο υπέρμαχος των πυρηνικών εγκαταστάσεων πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι και το είχαν κερδίσει οι αριστερές και οικολογικπες δυνάμεις της Ιταλίας. Αν υποθέσουμε ότι προέκυπτε ζήτημα εγκατάστασης πυρηνικού εργοστασίου στη χώρα μας (κάτι που αυτή την στιγμή δεν προτείνει κανένα κόμμα, αλλά τίποτα δεν αποκλείεται στο άμεσο ή απώτερο μέλλον), είναι αδύνατον με τα σημερινά δεδομένα να ρωτηθεί ο Ελληνικός λαός και να αποφασίσει μέσω Δημοψηφίσματος αλλά και άλλων λαών της περιοχής μας.
Έχω τη γνώμη ότι για το ζήτημα αυτό καθοριστικό ρόλο μπορούν να παίξουν και κινήματα πολιτών, οργανώσεις δικαιωμάτων, δικηγορικοί και άλλοι επιστημονικοί σύλλογοι. Ας οργανώσουν τις σχετικές παρεμβάσεις ανεξάρτητα από το τι θα κάνουν τα πολιτικά κόμματα.
*Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Ειρήνη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
