Η εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία και ο πόλεμος που διεξάγεται εκεί πάνω από ένα μήνα, πέρα από τις συγκλονιστικές περιγραφές των ακροτήτων του, έχει οδηγήσει σε πληθώρα αναλύσεων σχετικά με τις αιτίες του και τις ενδεχόμενες μελλοντικές επιπτώσεις του στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένου του τρομακτικού ενδεχομένου ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου, ο οποίος λόγω του εκτεταμένου πυρηνικού οπλοστασίου διαφόρων χωρών θα μπορούσε να σημάνει την καταστροφή της ανθρωπότητας. Πέρα, όμως, από τις ψυχρές αναλύσεις και τις δραματικές περιγραφές πραγματικών ή fake ακροτήτων, έχουν γραφτεί και κάποια κείμενα προικισμένων «μη-ειδικών», τα ξεχωρίζουν για την υψηλή τους ποιότητα, την πρωτοτυπία τους και τα συναισθήματα (κυρίως φόβου ή απόγνωσης, αλλά και θυμού) που προκαλούν στην αναγνώστρια και τον αναγνώστη.

Ένα τέτοιο κείμενο με τίτλο “Thanatos Triumphant” [Ο θριαμβευτής θάνατος, ή Θάνατος-θριαμβευτής] δημοσιεύτηκε, στις 7 Μαρτίου 2022, στο Sidecar, το μπλογκ του βρετανικού περιοδικού New Left Review (newleftreview.org/sidecar/posts/thanatos-triumphant). Είναι γραμμένο από τον αμερικανό συγγραφέα, δημοσιογράφο, θεωρητικό του αστικού χώρου, ιστορικό και πολιτικό ακτιβιστή, Μάικ Ντέιβις, ο οποίος είναι επίσης διακεκριμένος ομότιμος καθηγητής στο τμήμα δημιουργικής γραφής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, μέλος της συντακτικής επιτροπής του βρετανικού New Left Review, και τακτικός αρθρογράφος στα αμερικανικά περιοδικά Jacobin και The Nation.

Όσο μας γοήτευσε το λιτό άρθρο του Ντέιβις, αλλά τόσο μας δυσκόλεψε η μετάφρασή του εξαιτίας της πυκνής γραφής του, της χρήσης όρων διαφόρων επιστημών που δεν συναντιούνται συχνά σε πολιτικά κείμενα, των αναφορών του σε πρόσωπα και γεγονότα του παρελθόντος-απότοκα όλα αυτά του συγγραφικού του ταλέντου, της μεγάλης καλλιέργειας και των πολλών του γνώσεων. Προσπαθώντας να κατανοήσουμε τη σκέψη του και να την αποδώσουμε όσο καλύτερα μπορούσαμε, ξοδέψαμε αρκετό χρόνο ανατρέχοντας σε παλιότερα βιβλία και άρθρα του Ντέιβις και στο διαδίκτυο. Για τη διευκόλυνση όσων θελήσουν να διαβάσουν αυτό το, κατά την γνώμη μας, εξαιρετικό κείμενο, έχουμε περιλάβει στη μετάφρασή του ορισμένες υποσημειώσεις που θεωρούμε ότι είναι χρήσιμο να διαβαστούν.

Χ.Γο

Απαιτεί η ηγεμονία την ύπαρξη ενός μεγάλου σχεδίου; Σε έναν κόσμο όπου μια χιλιάδα επίχρυσων ολιγαρχών, δισεκατομμυριούχων σεΐχηδων και θεοτήτων της Σίλικον Βάλεϊ καθορίζουν το ανθρώπινο μέλλον δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η ανακάλυψη ότι η απληστία εκτρέφει άρρωστα μυαλά. Αυτό που βρίσκω πιο σημαντικό αυτές τις παράξενες μέρες –τη στιγμή που οι θερμοβαρικές βόμβες λιώνουν εμπορικά κέντρα και οι φωτιές μαίνονται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες– είναι η αδυναμία των υπερανθρώπων μας να υποστηρίξουν την εξουσία τους με κάποιο αξιόπιστο αφήγημα για το άμεσο μέλλον.

Κατά γενική ομολογία, ο Πούτιν, ο οποίος περιβάλλεται, όπως ακριβώς οι τελευταίοι Ρομανόφ, από αστρολογία, μυστικισμό και διαστροφή, πιστεύει ειλικρινά ότι πρέπει να σώσει τους Ουκρανούς από το να είναι Ουκρανοί, γιατί αλλιώς δεν θα πραγματοποιηθεί το ουράνιο πεπρωμένο των Ρως1. Το παρόν πρέπει να συντριβεί για να δημιουργηθεί ένα μεταμελλοντικό φαντασιακό.

Απέχοντας πολύ από τον πανίσχυρο άνδρα και μεγαλοαπατεώνα που θαυμάζουν ο Τραμπ, ο Όρμπαν και ο Μπολσονάρου, ο Πούτιν είναι απλώς αδίστακτος, βίαιος και επιρρεπής στον πανικό. Οι άνθρωποι στους δρόμους του Κιέβου και της Μόσχας που έκαναν πλάκα με την απειλή, μέχρι που άρχισαν να πέφτουν οι πύραυλοι, ήταν αφελείς για ένα μόνο λόγο: επειδή περίμεναν ότι κανένας λογικός ηγέτης δεν θα θυσίαζε τη ρωσική οικονομία του 21ου αιώνα για να υψώσει μια απομίμηση του δικέφαλου αετού2 πέρα από τον Δνείπερο3.

Πράγματι, κανένας λογικός ηγέτης δεν θα το έκανε αυτό.

Χωρίς όραμα

Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, ο Μπάιντεν είναι σε διαρκή πνευματιστική επικοινωνία με τον Ντιν Άτσεσον4 και όλα τα φαντάσματα των ψυχρών πολέμων του παρελθόντος. Ο Λευκός Οίκος είναι χωρίς όραμα στην έρημο που κι αυτός βοήθησε να δημιουργηθεί. Όλες οι δεξαμενές σκέψης και τα ιδιοφυή μυαλά που υποτίθεται ότι καθοδηγούν την πτέρυγα Κλίντον-Ομπάμα του Δημοκρατικού Κόμματος έχουν τον ίδιο «εγκέφαλο σαύρας»5 με τα μέντιουμ του Κρεμλίνου. Δεν μπορούν να φανταστούν κάποιο άλλο διανοητικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της μείωσης της αμερικανικής ισχύος από τον ανταγωνισμό των [Ηνωμένων Πολιτειών] με την Ρωσία και την Κίνα ως προς τον αριθμό των πυρηνικών κεφαλών. (Παρ’ ολίγο να ακούσουμε έναν αναστεναγμό ανακούφισης όταν ο Πούτιν ανέλαβε την πνευματική ευθύνη να επιλέξει την κατάλληλη παγκόσμια στρατηγική στην ανθρωπόκαινο εποχή). Τελικά, αποδείχτηκε ότι ο Μπάιντεν τώρα που είναι στην εξουσία είναι τόσο πολεμοκάπηλος όσο φοβόμασταν ότι θα ήταν η Χίλαρι Κλίντον [αν είχε εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ]. Παρά το γεγονός ότι η προσοχή μας τώρα επικεντρώνεται στην Ανατολική Ευρώπη, ποιος μπορεί να αμφισβητήσει την αποφασιστικότητα του Μπάιντεν να επιδιώξει αντιπαράθεση στη Νότια Σινική Θάλασσα-δηλαδή σε νερά πολύ πιο επικίνδυνα από τη Μαύρη Θάλασσα;

Εν τω μεταξύ, ο Λευκός Οίκος φαίνεται να έχει, σχεδόν ανέμελα, πετάξει στα σκουπίδια την αδύναμη δέσμευσή του στον προοδευτισμό6. Μια εβδομάδα μετά την πιο τρομακτική Έκθεση7 στην ιστορία, η οποία άφηνε να εννοηθεί ότι επίκειται ο αποδεκατισμός της φτωχής ανθρωπότητας, στον λόγο [του Μπάιντεν] για την Κατάσταση της Ένωσης δεν υπήρχε λέξη για την κλιματική αλλαγή. (Πώς θα μπορούσε αυτή να συγκριθεί με το υπερβατική ανάγκη της επείγουσας ανοικοδόμησης του ΝΑΤΟ;) Και οι Τρέιβον Μάρτιν8 και Τζορτζ Φλόιντ είναι τώρα απλώς κάποια κουφάρια πεταμένα στο δρόμο που χάνονται γρήγορα από το οπτικό πεδίο του καθρέφτη της προεδρικής λιμουζίνας, την ώρα που ο Μπάιντεν σπεύδει να καθησυχάσει τους αστυνομικούς ότι είναι ο καλύτερός τους φίλος.

Μερίδιο ευθύνης

Αλλά εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με μια προδοσία [των προεκλογικών υποσχέσεων του Μπάιντεν]: η αμερικανική Αριστερά φέρει το δικό της μερίδιο ευθύνης γι’ αυτή την θλιβερή κατάσταση. Ούτε ένα μέρος σχεδόν από τη [δημιουργική] ενέργεια που γέννησαν τα κινήματα Occupy και Black, Lives Matter, και οι εκλογικές καμπάνιες του Σάντερς δεν διοχετεύτηκε στην επανεξέταση των παγκόσμιων ζητημάτων και την ανανέωση της πολιτικής αλληλεγγύης. Κατά τον ίδιο τρόπο δεν υπήρξε κάποια γενεακή ανανέωση της ριζοσπαστικής σκέψης (του Ι.Φ. Στόουν, του Ισαάκ Ντόϊτσερ, του Γουίλιαμ Άπλμαν Γουίλιαμς, του Ντ.Φ. Φλέμινγκ, του Τζον Γκεράσι, του Γκάμπριελ Κόλκο, του Νόαμ Τσόμσκι… για να αναφέρω μόνο κάποιους από τους εκπροσώπους της), που κάποτε εστίαζε με ακρίβεια λέιζερ την εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αποτυχημένο υπερκράτος

Από την πλευρά της, ούτε η ΕΕ συνέλαβε τα κοσμογονικού χαρακτήρα προβλήματα και θεμέλια της νέας [παγκόσμιας] γεωπολιτικής. Ειδικά η Γερμανία, έχοντας ποντάρει στο εμπόριο με την Κίνα και στην εισαγωγή φυσικού αερίου από την Ρωσία, κινδυνεύει να υποστεί ένα θεαματικό [πολιτικό] αποπροσανατολισμό. Η ασπόνδυλη κυβέρνηση συνασπισμού του Βερολίνου είναι, επιεικώς, ελάχιστα προετοιμασμένη για την αναζήτηση μιας εναλλακτικής πορείας προς την οικονομική της ευημερία. Παρομοίως, οι Βρυξέλλες, παρά το γεγονός της προσωρινής αναζωογόνησής τους λόγω του ρωσικού κινδύνου, εξακολουθούν να είναι η πρωτεύουσα ενός αποτυχημένου υπερκράτους, μιας ένωσης που δεν μπόρεσε να διαχειριστεί συλλογικά τη μεταναστευτική κρίση, την πανδημία ή τους αυταρχικούς ηγέτες της Βουδαπέστης και της Βαρσοβίας. Ένα διευρυμένο ΝΑΤΟ, οχυρωμένο πίσω από ένα νέο τείχος που θα χωρίζει τη Δύση από την Ανατολή, είναι μια θεραπεία χειρότερη από την ασθένεια.

Όλοι αναφέρονται στον Γκράμσι για όσα έχει γράψει για το μεσοδιάστημα (interregnum), αλλά αυτά [για να ισχύουν] προϋποθέτουν ότι κάτι νέο θα γεννηθεί ή θα μπορούσε να γεννηθεί9. Αμφιβάλλω γι' αυτήν τη δυνατότητα. Αντιθέτως, αυτό που νομίζω ότι πρέπει να διαγνώσουμε είναι ο όγκος που υπάρχει στον εγκέφαλο της άρχουσας τάξης: μια αυξανόμενη ανικανότητα οποιασδήποτε συνεκτικής κατανόησης της παγκόσμιας αλλαγής [που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί] ως βάση για τον καθορισμό κοινών συμφερόντων και τη διαμόρφωση στρατηγικών μεγάλης κλίμακας.

Σε ένα βαθμό, αυτό είναι μια νίκη του παθολογικού παροντισμού10, όπου όλοι οι υπολογισμοί γίνονται στη βάση του βραχυπρόθεσμου τελικού αποτελέσματος, προκειμένου οι υπερπλούσιοι να μπορέσουν να καταναλώσουν στη διάρκεια της ζωής τους όλα τα αγαθά της γης. (Ο Μισέλ Αλιετά στο πρόσφατο έργο του Capitalisme: Le temps des ruptures [Καπιταλισμός: Ο καιρός των ρήξεων] υπογραμμίζει τον πρωτοφανούς έκτασης νέο θυσιαστικό γενεακό διαχωρισμό). Η απληστία έχει ριζοσπαστικοποιηθεί σε βαθμό που δεν χρειάζεται πλέον πολιτικούς στοχαστές και οργανικούς διανοούμενους, παρά μόνο το Fox News και το εύρος των συχνοτήτων. Στο χειρότερο σενάριο, αυτός που θα αναλάβει την εξωπλανητική μετανάστευση των δισεκατομμυριούχων θα είναι ο Έλον Μασκ11.

Αυτό που μπορεί επίσης να ισχύει είναι ότι οι κυβερνήτες μας είναι τυφλοί επειδή δεν έχουν τη διεισδυτική όραση της επανάστασης, της αστικής ή της προλεταριακής. Μια επαναστατική εποχή μπορεί να φορέσει τα κοστούμια του παρελθόντος (σύμφωνα με την διατύπωση του Μαρξ στην 18η Μπρυμαίρ), αλλά αυτοπροσδιορίζεται αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες αναδιοργάνωσης της κοινωνίας που προκύπτουν από τις νέες δυνάμεις της τεχνολογίας και της οικονομίας. Ελλείψει εξωτερικής επαναστατικής συνείδησης και απειλής εξέγερσης, οι παλιές τάξεις δεν παράγουν τους δικούς τους (αντι)οραματιστές.

(Ας μου επιτραπεί, όμως, να αναφερθώ εδώ στο περίεργο παράδειγμα της ομιλίας που έδωσε ο Τομά Πικετί στις 16 Φεβρουαρίου στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας του αμερικανικού Πενταγώνου. Στο πλαίσιο μιας τακτικής σειράς διαλέξεων με θέμα «Η αντιμετώπιση της Κίνας», ο γάλλος οικονομολόγος υποστήριξε ότι η «Δύση» πρέπει να αμφισβητήσει την ανερχόμενη ηγεμονία του Πεκίνου εγκαταλείποντας το «ξεπερασμένο υπερκαπιταλιστικό μοντέλο» και προτείνοντας αντ' αυτού έναν «νέο χειραφετητικό εξισωτικό ορίζοντα σε παγκόσμια κλίμακα». Παράδοξος, το λιγότερο, ο χώρος και εξ ίσου παράδοξο το πρόσχημα για την υπεράσπιση του δημοκρατικού σοσιαλισμού).

Εν τω μεταξύ, η φύση ξαναπαίρνει από τις διάφορες [ανθρώπινες] εξουσίες τα ηνία της ιστορίας, επιβάλλοντας τις δικές της τεράστιες αποζημιώσεις [για τις βλάβες που έχει υποστεί] με όσα προκαλεί κυρίως στις φυσικές και τεχνητές υποδομές που οι αυτοκρατορίες, κάποτε, πίστευαν ότι είχαν υπό τον έλεγχό τους. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η «Ανθρωπόκαινος»12 με την υπαινικτική αναφορά της στον προμηθεϊκό μύθο13 φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα ακατάλληλη για την πραγματικότητα του καπιταλισμού της Αποκάλυψης14.

Λίγοι διακόπτες ασφαλείας

Διαφωνώντας με την απαισιοδοξία μου, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η Κίνα είναι διορατική εκεί που όλοι οι άλλοι είναι τυφλοί. Σίγουρα, το τεράστιο όραμά της για μια ενοποιημένη Ευρασία, δηλαδή η Πρωτοβουλία Belt and Road [Μία ζώνη, ένας δρόμος], είναι ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για το μέλλον, που παρόμοιό του δεν έχει εμφανιστεί από τότε που ο ήλιος του «Αμερικανικού Αιώνα» ανέτειλε πάνω από τον κόσμο ο οποίος είχε καταστραφεί από τον πόλεμο. Αλλά η ιδιοφυΐα της Κίνας, τις περιόδους 1949-59 και 1979-2013, ήταν η νεομανδαρική πρακτική της συλλογικής ηγεσίας, συγκεντρωτικής αλλά πολυφωνικής. Ο Σι Τζινπίνγκ, που ανέβηκε στον θρόνο του Μάο, είναι σαν το σκουλήκι που τρώει το εσωτερικό του μήλου. Αν και έχει ενισχύσει οικονομικά και στρατιωτικά την επιρροή της Κίνας, ο αχαλίνωτος υπερεθνικισμός του θα μπορούσε μέχρι και να ανοίξει ένα πυρηνικό κουτί της Πανδώρας.

Ζούμε την εφιαλτική έκδοση του αποφθεύγματος «Οι μεγάλοι άνδρες είναι αυτοί που γράφουν την ιστορία». Αντίθετα με τότε που ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν στο ζενίθ του, όταν τη μεγαλομανία αυτών που ήταν στην κορυφή αντιστάθμιζαν τα πολίτμπυρο, τα κοινοβούλια, τα υπουργικά συμβούλια και τα γενικά επιτελεία, σήμερα υπάρχουν λίγοι διακόπτες ασφαλείας για να μας προφυλάξουν από τους υψηλά ιστάμενους και τον Αρμαγεδώνα. Ποτέ άλλοτε δεν είχε συγκεντρωθεί τόση μεγάλη οικονομική, επικοινωνιακή και στρατιωτική δύναμη σε τόσο λίγα χέρια. Αυτό θα έπρεπε να μας κάνει να αποτίσουμε φόρο τιμής στους τάφους των ηρώων Αλεξάντερ Ίλιτς Ουλιάνοφ15 και Αλεξάντερ Μπέρκμαν16, και του ασύγκριτου Σόλεμ Σβάρτσμπαρντ17.

Μετάφραση: Χάρης Γολέμης

Σημειώσεις του Μεταφραστή:

1. Οι Ρως ήταν μια πρώιμη μεσαιωνική ομάδα ανθρώπων που ζούσε στην περιοχή της σύγχρονης Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και άλλων χωρών∙ θεωρούνται πρόγονοι των σύγχρονων Ρώσων και άλλων ανατολικοευρωπαϊκών εθνοτήτων.

2. Ο δικέφαλος αετός ήταν στον θυρεό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας μέχρι την επανάσταση των μπολσεβίκων, το 2017. Επανήλθε το 1993, αντικαθιστώντας το σφυροδρέπανο, και παραμένει μέχρι σήμερα. Ο λόγος που ο Ντέιβις γράφει ότι ο τωρινός αετός είναι «απομίμησή» του παλιού μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι το χρώμα του παλιού ήταν το αυτοκρατορικό μαύρο, ενώ του σημερινό το χρυσό.

3. Ο ποταμός Δνείπερος διασχίζει την Ουκρανία στα δύο, τη Δυτική και την Ανατολική. Το Κίεβο είναι χτισμένο επάνω στη δυτική όχθη του ποταμού. Δυτικά του Δνείπερου είναι και η Οδησσός.

4. Ο Ντιν Άτσεσον (1893-1971) ήταν υπουργός Eξωτερικών στην αμερικανική κυβέρνηση του προέδρου Χάρι Τρούμαν από το 1949 έως το 1953, ενώ από το 1945 έως το 1947 ήταν ο βασικός του σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής, κυρίως για θέματα που αφορούσαν τον Ψυχρό Πόλεμο. Συνέβαλε στον σχεδιασμό του Δόγματος Τρούμαν, του Σχεδίου Μάρσαλ και του ΝΑΤΟ.

5. «Εγκέφαλος σαύρας» αποκαλείται το φυλογενετικά πρωτόγονο μέρος του ανθρώπινου εγκεφάλου, το οποίο σχετίζεται τα βασικά ένστικτα επιβίωσης, όπως π.χ. ο φόβος, και τις παρορμήσεις. Αποκαλείται «εγκέφαλος σαύρας» επειδή αυτή είναι η μόνη λειτουργία του εγκεφάλου του συγκεκριμένου ερπετού.

6. Στην πολιτική φιλοσοφία, «προοδευτισμός» θεωρείται η ιδεολογική τάση που, στηριζόμενη στην πρόοδο, προωθεί τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Αντιδιαστέλλεται με τον συντηρητισμό.

7. Ο συγγραφέας αναφέρεται στην Έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), που δόθηκε στη δημοσιότητα στο τέλος Φεβρουαρίου 2022.

8. Ο Τρέηβορ Μάρτιν ήταν ένας δεκαεπτάχρονος αφροαμερικανός που πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε ένα βράδυ του 2012, στη Φλόριντα, από τον ισπανόφωνο Τζορτζ Τσίμερμαν, ο οποίος τον θεώρησε ύποπτο.

9. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη γνωστή φράση του Γκράμσι που υπάρχει στα Τετράδια Φυλακής: «Η κρίση συνίσταται στο γεγονός ότι το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν μπορεί να γεννηθεί∙ σ’ αυτό το μεσοδιάστημα (interregnum) εμφανίζεται μεγάλη ποικιλία νοσηρών συμπτωμάτων».

10. Παροντισμός ή παροντολογία είναι η τοποθέτηση απέναντι σε γεγονότα του παρελθόντος που καθορίζεται από σημερινές τοποθετήσεις και εμπειρίες.

11. Ο Έλον Μασκ είναι αμερικανός δισεκατομμυριούχος (ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, το 2021), ιδιοκτήτης της εταιρείας SpaceX που έχει θέσει σε τροχιά γύρω από τη γη εκατοντάδες δορυφόρους.

12. Η «Ανθρωπόκαινος» είναι η γεωλογική εποχή που χαρακτηρίζεται από τις καθοριστικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στα οικοσυστήματα της γης, συμπεριλαμβανομένης της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.

13. Στη δυτική κλασική παράδοση, ο μυθικός ήρωας Προμηθέας συμβολίζει την ανθρώπινη προσπάθεια, ιδιαίτερα στην αναζήτηση της επιστημονικής γνώσης.

14. Καπιταλισμός της Αποκάλυψης αποκαλείται από πολλούς συγγραφείς ο σύγχρονος καπιταλισμός, που κατ’ αυτούς οδηγεί αναπόφευκτά στην καταστροφή του πλανήτη. Η ορολογία παραπέμπει στην Αποκάλυψη του ευαγγελιστή Ιωάννη, το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης, το οποίο θεωρείται ότι περιγράφει το τέλος του κόσμου.

15. Ο ρώσος επαναστάτης Αλεξάντερ Ίλιτς Ουλιάνοφ ήταν ο μεγαλύτερο αδελφός του Βλαδίμηρου Ίλιτς Ουλιάνοφ, δηλαδή του Λένιν. Εκτελέστηκε με απαγχονισμό το 1887, σε ηλικία 21 ετών, μετά από την σύλληψή του για την κατάστρωση σχεδίου δολοφονίας του τσάρου Αλέξανδρου του Γ’.

16. Ο Αλεξάντερ Μπέρκμαν ήταν αναρχικός, διάσημος για τον πολιτικό ακτιβισμό και τη συγγραφική του δράση. Γεννήθηκε στη Λιθουανία της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και σε ηλικία 18 ετών μετανάστευσε στην Αμερική, όπου συνδέθηκε, αρχικά ερωτικά και στη συνέχεια φιλικά, με την επίσης γνωστή αναρχική Έμα Γκόλντμαν. Φυλακίστηκε επί 14 χρόνια για την ανεπιτυχή απόπειρα δολοφονίας αμερικανού επιχειρηματία. Το 1919, ο Μπέρκμαν και η Γκόλνμαν απελάθηκαν, στη Ρωσία από όπου έφυγαν το 2021 εξ αιτίας της μεγάλης αντίθεσής του για την τρομοκρατία του καθεστώτος.

17. Ο Σόλεμ Σβάρτσμπαρντ ήταν ρωσοεβραίος αναρχικός. Το 1926 δολοφόνησε στο Παρίσι τον ουκρανό εξόριστο πολιτικό ηγέτη Σιμόν Πετλιούρα, θεωρώντας τον υπεύθυνο για το πογκρόμ των Εβραίων που έγινε στην Οδησσό, το 1919, στον πόλεμο για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, κατά το οποίο βρήκαν τον θάνατο και 15 μέλη της οικογένειας του Σβάρτσμπαρντ.