Με αφορμή τη δημοσίευση του «Σχεδίου δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης λιγνιτικών περιοχών» από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς παρουσιάζει μια σειρά άρθρων με θέμα την απολιγνιτοποίηση, οι οποίες θα δημοσιευθούν σταδιακά στο πλαίσιο της σειράς Περιβάλλον – Κλιματική κρίση – Οικολογία του Ινστιτούτου.
Τη σειρά αυτών των παρεμβάσεων εγκαινιάζει το άρθρο της Νέλλης Παλαμίτη, δικηγόρου με ειδίκευση σε ζητήματα περιβάλλοντος και χωροταξίας, με τίτλο «Θα επιτευχθεί η δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών στη μεταλιγνιτική εποχή; Και με τι όρους;».
Η Ν. Παλαμίτη θέτει στο επίκεντρο της ανάλυσής της το «Σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης λιγνιτικών περιοχών» (Master Plan) και επιχειρεί να το τοποθετήσει στην ευρύτερη εικόνα που διαμορφώνουν τα κομβικά διεθνή και εθνικά κανονιστικά κείμενα, αναδεικνύοντας, έτσι, με έναν εξαιρετικά συστηματικό τρόπο, τις ελλείψεις και τις αντιφάσεις της κυβερνητικής πολιτικής στο ζήτημα της απολιγνιτοποίησης. Η συγγραφέας διατηρώντας στο σύνολο του άρθρου μια κοινωνική αναλυτική οπτική υπογραμμίζει τη σύνδεση αυτών των ολιγωριών με τις εύλογες «επιφυλάξεις [που εγείρονται σχετικά με] την υλοποίηση μιας πράγματι, πράσινης πολιτικής και την επιτυχή διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη των, μαστιζόμενων από τη μονοκαλλιέργεια και μονοειδίκευση, περιοχών με όρους αειφορίας».
Όπως καθίσταται σαφές στο άρθρο το master plan που παρουσίασε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι δυστυχώς ένας συνδυασμός από ασαφείς κατευθύνσεις και διακηρυκτικούς στόχους που απαριθμούνται γενικόλογα και απέχει μακράν από τον εξειδικευμένο και δεσμευτικό χαρακτήρα που θα αντιστοιχούσε αφενός στα στενά χρονικά περιθώρια που έχουν ορισθεί και αφετέρου στις τεράστιες κοινωνικές μεταβολές τις οποίες θα προκαλέσει η ενεργειακή μετάβαση.
Χαρακτηριστική είναι, όπως αναφέρεται στο κείμενο της N. Παλαμίτη, η προσπάθεια αποφυγής κρατικών παρεμβάσεων, γεγονός που αναδεικνύει την αδυναμία αξιοποίησης τόσο των, λίγων αλλά υπαρκτών, καλών πρακτικών που έχει να παρουσιάσει η διεθνής εμπειρία όσο και των διαθέσιμων θεσμικών εργαλείων. Στο άρθρο καθίσταται σαφές πως το master plan της απολιγνιτοποίησης είναι ένα κείμενο που δεν περιγράφει μια δίκαιη πράσινη ανάπτυξη καθώς απουσιάζει τόσο το περιβάλλον όσο και η κοινωνία.
Η N. Παλαμίτη κλείνει την παρέμβασή της θυμίζοντας πως: «η έννοια της δίκαιης μετάβασης (‘just transition’) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στη βόρεια Αμερική για να δηλώσει το αίτημα εκπόνησης σχεδίων στήριξης των εργαζομένων που πλήττονταν από την εφαρμογή πολιτικών προστασίας του περιβάλλοντος και έκτοτε, διευρύνθηκε για να συμπεριλάβει τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ, πλέον, όλα τα διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα με αντικείμενο την κλιματική αλλαγή αναφέρονται στη δίκαιη μετάβαση ως ‘μια επιταγή που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών στήριξης των πολιτών, των επιχειρήσεων και των περιοχών που πλήττονται από τα μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής’. Ως εκ τούτου, μόνο υπό αυτό το πνεύμα και αντίληψη μπορεί να επιτευχθεί η, πράγματι, δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών στη νέα εποχή».
Μπορείτε να βρείτε ολόκληρη την ανάλυση στο σύνδεσμο αυτόν, ενώ το σύνολο των κειμένων της σειράς θα αναρτάται εδώ
