Κατά τη συζήτηση επί των άρθρων του νομοσχεδίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για τη «Δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης», η βουλευτής Πέλλας κ. Θεοδώρα Τζάκρη, επισήμανε ότι το μοντέλο διακυβέρνησης της μετάβασης που σχεδιάζει η Κυβέρνηση είναι αποσπασματικό και ημιτελές. Είναι απόλυτα συγκεντρωτικό, με νέες υπηρεσίες σε κεντρικό επίπεδο, οι οποίες προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες δομές διακυβέρνησης με παρεμφερείς αρμοδιότητες με αποτέλεσμα την επικάλυψη αρμοδιοτήτων και τη σύγχυση στη λήψη αποφάσεων.
Η τοπική κοινωνία, οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, η κοινωνία των πολιτών, το Πανεπιστήμιο απέχουν πλήρως από το σχεδιασμό της Κυβέρνησης. Επισημαίνοντας ότι το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης της χώρας είναι ένα εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα με πλέον εμφανή αντίκτυπο στις περιοχές μετάβασης που είναι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και η Μεγαλόπολη, σημείωσε ότι σε καμία περίπτωση δεν καλύπτονται για τη χώρα η ενεργειακή ασφάλεια, η εσωτερική αγορά ενέργειας, η ενεργειακή απόδοση, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τέλος η έρευνα- η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα.
Ακολουθεί η ομιλία της κυρίας Τζάκρη στη Βουλή:
«Κύριες και Κύριοι Συνάδελφοι
Το παρόν νομοσχέδιο, σύμφωνα με την κυβέρνηση φιλοδοξεί να μας οδηγήσει σε μια δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση απολιγνιτοποίησης. Προς τούτο δημιουργούνται τα νέα θεσμικά όργανα, τα οποία κρίνονται απολύτως αναγκαία για την διαχείριση των χρηματοδοτικών πόρων και τη διευκόλυνση των επενδύσεων έργων ΔΑΜ [Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης], ώστε να επιτευχθούν έγκαιρα και αποτελεσματικά οι χρονικοί και ποιοτικοί στόχοι, που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του εθνικού σχεδιασμού για τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση.
Η Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Ειδική Υπηρεσία ΔΑΜ) θα αναλάβει τον κεντρικό σχεδιασμό και προγραμματισμό των πολιτικών Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ), την παρακολούθηση και αξιολόγηση των διαδικασιών υλοποίησης των έργων, επενδύσεων και αναπτυξιακών σχεδίων ΔΑΜ, τη διαχείριση και το συντονισμό της αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων εθνικών ή ευρωπαϊκών πηγών χρηματοδότησης]
Η ανώνυμη εταιρεία «Ελληνική Εταιρεία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης ΑΕ με διακριτικό τίτλο «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» θα αναλάβει την ιδιοκτησία των εδαφών εντός των ζωνών απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ) και θα προχωρήσει στην αξιοποίησή τους, στις προοπτικές ανάπτυξής τους, κλπ.
Οι νέες ρυθμίσεις και τροποποιήσεις, που αφορούν σε κρίσιμες παραμέτρους, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα τον προγραμματισμό και τις διαδικασίες υλοποίησης των προβλεπόμενων, στο εθνικό σχέδιο, έργων και δραστηριοτήτων στις περιοχές μετάβασης (είναι η δημιουργία της Εταιρείας Μετάβαση ΑΕ, είναι οι σχετικές τροποποιήσεις των νόμων 4759/2020 και 4447/2016).
Μεταξύ άλλων για
- τη διευκόλυνση της αδειοδότησης έργων ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ (συμπαραγωγής ηλεκτρισμού - θερμότητας υψηλής απόδοσης) εντός των Πυρήνων των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ),
- τον προσδιορισμό ζωνών για την αναπροσαρμογή των δραστηριοτήτων και των κατηγοριών κάλυψης εδάφους εντός των Πυρήνων ΖΑΠ,
- τις ειδικές ρυθμίσεις που αφορούν στη λειτουργία της μεταλλευτικής δραστηριότητας και στην πολεοδομική νομοθεσία,
- τη διαδικασία απόσχισης των Κλάδων Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης Πυρήνων ΖΑΠ της ΔΕΗ ΑΕ και
- τη ρύθμιση της κυριότητας των εδαφών που έχουν απαλλοτριωθεί με δαπάνες της ΔΕΗ ΑΕ. Και άλλα
Ας δούμε όμως το νομοσχέδιο με πιο λεπτομέρεια:
Από το πρώτο κιόλας άρθρο είναι εμφανές το αποσπασματικό και ημιτελές μοντέλο διακυβέρνησης της μετάβασης. Ο απόλυτα συγκεντρωτικός σχεδιασμός του. Δημιουργούνται νέες υπηρεσίες σε κεντρικό επίπεδο, οι οποίες προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες δομές διακυβέρνησης με παρεμφερείς αρμοδιότητες με αποτέλεσμα την επικάλυψη αρμοδιοτήτων και τη σύγχυση στη λήψη αποφάσεων. Η τοπική κοινωνία, οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, η κοινωνία των πολιτών, το Πανεπιστήμιο απέχουν πλήρως από το σχεδιασμό της Κυβέρνησης. Καμία συμμετοχή. Το νομοσχέδιο δεν αντιμετωπίζει ολιστικά το ζήτημα του μηχανισμού διακυβέρνησης της Δίκαιης Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών αλλά περιορίζεται σε ορισμένες ρυθμίσεις για τη διαχείριση της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-27.
Η Ειδική Υπηρεσίας Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ), θα έχει έδρα την Αθήνα με καμία πρόβλεψη για παραρτήματά της στις περιοχές μετάβασης χρησιμοποιώντας ανθρώπινο δυναμικό από τις περιοχές των ζωνών απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ).
Επίσης έχει μια μεγάλη δομή με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος λειτουργίας και η γραφειοκρατία. Γιατί πρέπει πχ να υποστηριχθεί από δική της δ/νση διοικητικής υποστήριξης και νομική υπηρεσία; Δεν μπορούν οι υφιστάμενες δομές του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων να καλύψουν τις ανάγκες της Ειδικής Υπηρεσίας ΔΑΜ;
Στο άρθρο 5 η Διαχειριστική Αρχή πρέπει να προβλεφθεί να έχει μονάδες στις έδρες των Περιφερειών του Προγράμματος ώστε να επιτευχθεί η ενεργός συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, απαραίτητο στοιχείο επιτυχούς έκβασης του προγράμματος μετάβασης.
Προβλέπεται Διοικητής Υπηρεσίας ΔΑΜ και πρόεδρος συντονιστικής επιτροπής ΔΑΜ. Αυτό θα δημιουργήσει αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων και δημιουργία γραφειοκρατικών εμποδίων.
Άρθρα 11 και 12 σχετικά με τις προσλήψεις. Με ποια κριτήρια; Τους ξέρετε ήδη; Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τις προσλήψεις αρκεί να γίνουν με τη σωστή διαδικασία, με αξιοκρατικά κριτήρια και να αφορούν τις σωστές υπηρεσίες.
Η έδρα της Ειδικής Υπηρεσίας ΔΑΜ (στο άρθρο 13) θα μπορούσε να είναι στην Δυτική Μακεδονία και οι μισθώσεις ακινήτου για την κάλυψη των στεγαστικών της αναγκών να ενισχύσουν τις τοπικές οικονομίες.
Για τη Σύσταση της Εταιρείας «ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ: Απουσιάζει επίσης παντελώς το τοπικό στοιχείο (εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας των εργαζομένων και της κοινωνίας των πολιτών). Επίσης, 150.000στρ. γης που η ΔΕΗ απέκτησε κυρίως ως Δημόσια (Κρατική) Επιχείρηση, περνάνε στη Μετάβαση ΑΕ, που μπορεί να τα κάνει ότι θέλει. Παραχώρηση της γης, χωρίς την προηγούμενη αποκατάσταση των εδαφών όπως προβλέπεται από τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους. Έτσι «ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΤΑΙ» η ΔΕΗ από την υποχρέωση αυτή, που όμως χρόνια τώρα εισέπραττε μέσω των λογαριασμών για αυτό το σκοπό. Ποιος θα αναλάβει αυτό το κόστος;
Στο Άρθρο 17 για τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) εντός των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης- (Τροποποίηση του άρθρου 155 του ν. 4759/2020), Τροποποιείτε δική σας διάταξη που είχε ψηφιστεί με τροπολογία. Οι γνωμοδοτικές επιτροπές που προβλεπόταν να συσταθούν στο ΥΠΕΝ για την παραλαβή των μελετών και την υποστήριξη των αρμόδιων οργάνων της ΔΕΗ ΑΕ αντί του ΥΠΕΝ θα συσταθούν στο Υπ. Ανάπτυξης. Αυτό το θεωρούμε παράδοξο, δεδομένου ότι το ΥΠΕΝ είναι το αρμόδιο υπουργείο για τα πολεοδομικά – χωροταξικά θέματα
Το άρθρο 18 θα πρέπει να αποσυρθεί ή τροποποιηθεί έτσι ώστε όντως να αναφέρεται μόνο στις λιγνιτικές περιοχές. Αλλάζουν για άλλη μία φορά (η τελευταία ήταν πριν από μία εβδομάδα στο ν/σ για τις στρατηγικές επενδύσεις) οι διατάξεις που αφορούν την εκπόνηση των (ΕΠΣ). Και δεν γίνεται μόνο για τις λιγνιτικές περιοχές.
Στο άρθρο 21 το ζήτημα της διαχείρισης της τέφρας παραμένει ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, θα πρέπει να διασφαλιστεί με κάθε τρόπο πως η διαχείριση του ως υποπροϊόν θα πρέπει να διασφαλίζει την περιβαλλοντική προστασία.
Πώς προστατεύονται τα υδατορέματα, ο υδροφόρος ορίζοντας και η αειφορία της αδιάλειπτης επιφανειακής ροής υδάτων; Δεν το διαβάζουμε πουθενά.
Δεν υπάρχουν οι απαραίτητες διασφαλίσεις για την δυνατότητα κάλυψης λειτουργικού κόστους της προβλεπόμενης Διαδημοτικής Επιχείρησης Τηλεθέρμανσης, ούτε δυνατότητα ελέγχου των τιμών διάθεσης θερμικής ενέργειας και επομένως τίθεται σε κίνδυνο το όλο εγχείρημα της συνέχισης της λειτουργίας των τηλεθερμάνσεων.
Κύριοι συνάδελφοι,
Το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης ή της απανθρακοποίησης όπως είπε και η εισηγήτρια μας σήμερα της χώρας, είναι ένα εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα με πλέον εμφανή αντίκτυπο στις περιοχές μετάβασης που είναι:
η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και η Μεγαλόπολη περιοχές που εξαρτώνται από την εξόρυξη και χρήση του λιγνίτη και οι Περιφέρειες Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης περιοχές που εξαρτώνται από τη χρήση πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Όταν ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε στις 23 Σεπτεμβρίου του 2019 από το βήμα του ΟΗΕ, την απόφαση για πλήρη απεξάρτηση της Ελλάδας από τον λιγνίτη ως το 2028 δεν γνώριζε ότι θα είχαμε μπροστά μας μια πανδημία ή το ξέφρενο ράλι των τιμών ενέργειας.
Συνέπειες αυτής της απόφασης θα είναι:
Ανεργία, φτώχεια και ερήμωση στις περιοχές μετάβασης γιατί είτε το θέλουμε είτε όχι οι περιοχές αυτές έχουν μάθει να ζουν μαζί με τη ΔΕΗ.
Εξάρτηση από εισαγωγές ενέργειας είτε φυσικού αερίου (το οποίο είναι ένα ορυκτό καύσιμο) είτε ηλεκτρικού ρεύματος από χώρες με το ίδιο ενεργειακό προφίλ με εμάς που χρησιμοποιούν δηλαδή ορυκτά καύσιμα γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το διοξείδιο που δεν θα παράγουμε εμείς θα το παράγουν αυτοί.
Απόσυρση λιγνιτικών μονάδων που ακόμη δεν έχουν αποσβεστεί. Αυτό το κόστος το έχετε υπολογίσει;
Λέμε ναι στην απολιγνιτοποίηση αλλά όχι με τους όρους που θέτει η κυβέρνηση. αλλά με ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την απασχόληση των κατοίκων την επόμενη ημέρα και την κατάλληλη αξιοποίηση των υπαρχόντων υποδομών.
Κύριε Υπουργέ,
Με βάση επίσημα στοιχεία της Eurostat η Δυτική Μακεδονία και η Πελοπόννησος κατατάσσονται πρώτη και έκτη αντίστοιχα, σε ανεργία και μακροχρόνια ανεργία ανάμεσα στις 96 περιφέρειες της ΕΕ-27 όπου είτε εξορύσσεται λιγνίτης ή λιθάνθρακας, είτε καίγεται σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, είτε και τα δύο.
Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) όσο και με τη Μακροχρόνια Στρατηγική για το 2050 αποτελεί βασική προτεραιότητα, η απολιγνιτοποίηση της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής. Που πρέπει όμως να καλύπτει 5 διαστάσεις.
Ποιες είναι αυτές;
Η ενεργειακή ασφάλεια, η εσωτερική αγορά ενέργειας, η ενεργειακή απόδοση, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τέλος η έρευνα- η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα.
Το πετυχαίνει το παρόν νομοσχέδιο;
Η απάντηση είναι ΟΧΙ.»
