Η Σύνοδος Κορυφής και η Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου μόλις ολοκλήρωσαν, μετά από επίπονη, πολύμηνη διαπραγμάτευση, το πλαίσιο του συμβιβασμού που αφορά στους διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους, συνολικού ύψους πάνω από 1.8 τρισ. ευρώ για τα επόμενα 7 χρόνια.
Το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ, είναι ασφαλώς ένα σημαντικό θετικό βήμα και γι’ αυτό το στηρίζουμε με την ψήφο μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πιέζοντας έτσι ώστε να ξεκινήσει να λειτουργεί χωρίς άλλη καθυστέρηση.
Το Ευρωκοινοβούλιο, μάλιστα, ζητά, μετά από πρότασή μου ως Εισηγητή εκ μέρους της Ευρωομάδας της Αριστεράς, διπλάσια προχρηματοδότηση των κρατών μελών από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, με ποσοστό 20% και όχι 10%. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεκδικεί επίσης ισχυρό εποπτικό ρόλο, έτσι ώστε η αξιοποίηση από τα κράτη μέλη των πόρων του Ταμείου και ιδιαίτερα των 390 δισ. που αποτελούν επιχορηγήσεις, να γίνει με σχέδιο, διαφάνεια, έντιμη διαχείριση και πλήρη σεβασμό στο κράτος δικαίου.
Σε ό,τι αφορά τον Πολυετή Προϋπολογισμό της ΕΕ για τα έτη 2021-2027, τα πράγματα δεν είναι το ίδιο θετικά. Παρά την αύξηση των 16 δισεκατομμυρίων ευρώ που πετύχαμε με σκληρή προσπάθεια ως Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - να προστεθούν στα 1074 δισ. που αποφάσισε η Σύνοδος Κορυφής του Ιουλίου, ο Πολυετής Προϋπολογισμός παραμένει ανεπαρκής. Είναι αδύνατο η ΕΕ να πετύχει τους στόχους που η ίδια έχει θέσει, με προϋπολογισμό ύψους μόλις 1% του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Γι’ αυτό και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητάμε – και ιδιαίτερα οι προοδευτικές πολιτικές ομάδες - Αριστερά, Σοσιαλιστές, Πράσινοι, να προχωρήσουμε ταχύτερα στη θεσμοθέτηση του φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (FTT), στη φορολόγηση των “ψηφιακών γιγάντων”, που μπορούν να αποδώσουν πρόσθετους ίδιους πόρους πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό.
Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότεροι, θέτουμε επί τάπητος την ανάγκη να αλλάξουν δραστικά οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας - όσο διαρκεί η αναστολή της εφαρμογής του που θα συνεχιστεί και το 2021, προκειμένου να υπάρξουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, νέοι, ρεαλιστικότεροι κανόνες και ρυθμίσεις για το δημόσιο χρέος.
Αξιοποίηση και όχι απλά απορρόφηση των κονδυλίων
Λόγω και της δημιουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης, τα επόμενα χρόνια αναμένεται να έρθουν στην Ελλάδα περίπου διπλάσια κονδύλια απ’ ότι λαμβάναμε τις προηγούμενες περιόδους: Σύνολο 72 δισ. ευρώ. Τα 32 δισ. από αυτά, θα προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης (εκ των οποίων τα 19 σχεδόν θα είναι επιχορηγήσεις), συν άλλα 20 από το νέο ΕΣΠΑ, συν άλλα 20 για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).
Είναι μια μεγάλη πρόκληση για το πολιτικό σύστημα, την Διοίκηση, την κοινωνία και τη χώρα: Αυτά τα χρήματα πρέπει να πιάσουν τόπο. Να αξιοποιηθούν και όχι απλά να “απορροφηθούν”. Δεν είναι προίκα ούτε του Μητσοτάκη ούτε της ΝΔ, αλλά της χώρας. Και χρειάζεται σχεδιασμός και ρήτρες που θα μας προστατεύσουν από τα πελατειακά δίκτυα, τη διαφθορά και την πάγια πρακτική της διαπλοκής και της ΝΔ, που θέλει τα λεφτά να πηγαίνουν στους πλούσιους και τους ισχυρούς. Τα χρήματα αυτά δεν πρέπει να ξοδευτούν με όρους “σκόιλ ελικίκου” και “λίστα Πέτσα”.
Στον ΣΥΡΙΖΑ ετοιμάζουμε τις δικές μας προτάσεις για την αξιοποίησή τους. Πρόκειται για ένα σχέδιο δίκαιο και κοστολογημένο και την ίδια στιγμή δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη στο πώς η κυβέρνηση της ΝΔ ετοιμάζεται να διαχειριστεί αυτά τα χρήματα. Γι’ αυτό και θεωρώ αναγκαίο το να δημιουργηθεί ένα παρατηρητήριο, με ευθύνη του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Αν αυτό δεν γίνει αποδεκτό από τη ΝΔ, τότε να δημιουργηθεί με ευθύνη της αντιπολίτευσης και των κοινωνικών οργανώσεων. Η συμμετοχή ανθρώπων με ειδικές γνώσεις, από την κοινωνία, σε ένα Παρατηρητήριο που να προτείνει και να εποπτεύει το πού διοχετεύονται και πώς αξιοποιούνται αυτά τα χρήματα για το κοινό εθνικό όφελος, είναι πρωταρχικής σημασίας.
Μια προκαταβολή των κοινοτικών κονδυλίων, αναμένεται μέσα στους πρώτους μήνες του 2021. Τα εθνικά σχέδια κάθε χώρας – συνεπώς και της Ελλάδας, θα πρέπει να υποβληθούν έως τον Απρίλιο του 2021 και αναμένεται να εγκριθούν μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του ’21, ώστε να αρχίσει η ρoή των χρημάτων στο δεύτερο εξάμηνο. Δεδομένων των επειγουσών αναγκών –και λόγω πανδημίας, των Ευρωπαϊκών οικονομιών και κοινωνιών, διαπιστώνει κανείς ότι τα κοινοτικά χρήματα θα αργήσουν να εκταμιευθούν. Γι’ αυτό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεκδικεί διπλασιασμό της προκαταβολής αυτής. Για την Ελλάδα, αυτό πρακτικά σημαίνει προκαταβολή 6 αντί για 3 δισ. ευρώ, όπως αποφάσισε η Σύνοδος της Κορυφής τον Ιούλιο.
Ευρωπαϊκή ρύθμιση για ελάφρυνση του δημόσιου χρέους, για να μην έχουμε νέο γύρο σκληρής λιτότητας
Τέλος, ένα ζήτημα που συνδέεται άμεσα με τα παραπάνω, είναι εκείνο του δημόσιου χρέους των κρατών μελών. Το δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη, λόγω της ύφεσης και των έκτακτων δαπανών που προκάλεσε η πανδημία, είναι αυτή τη στιγμή πάνω από 100% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα είναι η χώρα με το υψηλότερο δημόσιο χρέος, που φτάνει στο 208% του ΑΕΠ μας. Το Σύμφωνο Σταθερότητας που είναι τώρα σε αναστολή ορίζει 60% και γι’ αυτό η Αριστερά και οι προοδευτικές δυνάμεις στην ΕΕ θέτουμε το αίτημα να αλλάξει αυτός ο παράλογος κανόνας, αλλιώς δεν θα έχουμε ανάκαμψη της οικονομίας. Για να μην έχουμε έναν νέο γύρο σκληρής λιτότητας και μνημονίων, τυπικών ή άτυπων, χρειάζεται αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και ελάφρυνση του χρέους.
** Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς (GUE/NGL) στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) και σκιώδης εισηγητής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το Ταμείο Ανάκαμψης και τον Προϋπολογισμό της ΕΕ για το έτος 2021.
