Στις 2 Σεπτεμβρίου 1967, την ώρα που η χουντική κυβέρνηση εγκαινίαζε τη ΔΕΘ, το «Πατριωτικό Μέτωπο» ανατίναξε κολώνα της ΔΕΗ, βυθίζοντας στο σκοτάδι τον χώρο της έκθεσης. Τρεις μέρες αργότερα, ξημερώνοντας η 5η Σεπτεμβρίου 1967, η γιάφκα της οργάνωσης στην Φιλελλήνων 65 δέχτηκε την επιδρομή και τα καταιγιστικά πυρά των Ασφαλιτών.

Οι τρεις αγωνιστές που βρίσκονταν μέσα επιχειρούν να διαφύγουν. Ο αιμόφυρτος Γιάννης Χαλκίδης εκτελείται εν ψυχρώ από τον ασφαλίτη Λεπενιώτη, ενώ τραυματίζεται στο πόδι από σφαίρα ο Γρηγόρης Παντής. Ο τρίτος της ομάδας, ο Νάντης Χατζηγιάννης, θα συλληφθεί στο σημείο όπου έπεσε ο Χαλκίδης και θα βασανιστεί άγρια.

Η Αστυνομία της Χούντας εμφάνισε το στυγερό αυτό πολιτικό έγκλημα ως «ανταλλαγή πυροβολισμών μετά αναρχοκομμουνιστών που αντέταξαν ένοπλον βίαν εις επιχειρήσαντα την σύλληψίν των αστυνομικά όργανα». Όμως, οι αγωνιστές του ΠΑΜ ήταν άοπλοι.

Στις 26 Νοεμβρίου 1967 το έκτακτο στρατοδικείο καταδίκασε τους δύο επιζήσαντες σε κάθειρξη 20 χρόνων. Μαζί τους δικάστηκαν άλλοι 36 αγωνιστές. Από αυτούς, 22 καταδικάστηκαν σε ποινές από ισόβια μέχρι φυλάκιση με αναστολή.

Η Χούντα όχι μόνο παρασημοφόρησε τους δολοφόνους του Γιάννη Χαλκίδη, αλλά το 1968 για να σβήσει τα ίχνη του εγκλήματός της, με απόφαση του τότε διορισμένου Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, άλλαξε ακόμα και το όνομα του δρόμου όπου δολοφονήθηκε, μετονομάζοντας την οδό Φιλελλήνων σε Θ. Νάτσινα (!). Προφανώς γιατί για τους τυράννους της Χούντας οι ξένοι που αγωνίστηκαν για την ελληνική ελευθερία ήταν παράδειγμα προς αποφυγήν!

Στις 11-2-08 το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης με την ομόφωνη ετυμηγορία του αποκατέστησε την ιστορική αλήθεια, απορρίπτοντας τη μήνυση του βασανιστή Αντώνη Λεπενιώτη κατά του Νάντη Χατζηγιάννη για «συκοφαντική δυσφήμιση». Ο Λεπενιώτης, μπροστά στο «κατηγορώ» των θυμάτων του και των συνηγόρων υπεράσπισης, «έσπασε» και ομολόγησε, 41 χρόνια μετά, ότι ο Γιάννης Χαλκίδης δολοφονήθηκε από την ομάδα των ασφαλιτών στην οποία συμμετείχε.

Χρόνια μετά, στις 4-7-2011 το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης μετονόμασε την οδό Νεμέας –παράλληλη προς την οδό Κωνσταντινουπόλεως– σε οδό Γιάννη Χαλκίδη, ανταποκρινόμενο σε αίτημα  του «Σ.Φ.Ε.Α. 1967-‘74» και σε κοινή πρόταση συμβούλων της συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης. Μειοψήφησαν οι προσκείμενοι στη Ν.Δ. δημοτικοί σύμβουλοι. Η αρμόδια επιτροπή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης απορρίπτει την απόφαση του Δ.Σ.Θ. με το εξοργιστικό επιχείρημα ότι η μετονομασία του δρόμου «θα προξενήσει προβλήματα στην επίδοση της αλληλογραφίας και θα διαταράξει την κοινωνικοοικονομική ζωή της περιοχής» (!)

46 χρόνια μετά: το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης στη 1/11/2013 μετονομάζει σε «οδό Γιάννη Χαλκίδη» το τμήμα της οδού Κων/πόλεως από τη συμβολή της με την οδό Κωνσταντίνου Καραμανλή και μέχρι το τέλος της.

47 χρόνια μετά, στις 28/3/2014: η αρμόδια επιτροπή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας- Θράκης μετά από παρέμβαση των συναγωνιστών του, επικυρώνει την απόφαση του Δ.Σ.Θ.

6 Σεπτεμβρίου 1969: η χουντική ασφάλεια εξαρθρώνει στη Θεσσαλονίκη τη «Λαϊκή Πάλη», μετά από δυόμισι χρόνια παράνομης δράσης, λίγο πριν τοποθετήσει ωρολογιακές βόμβες στην Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών, το «Περίπτερο Ενημερώσεως του Γ΄Σ.Σ.» -διάβαζε χουντικής προπαγάνδας - και τα γραφεία της Ολυμπιακής Αεροπορίας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Τον Μάρτιο του 1970 το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης καταδικάζει τους συλληφθέντες σε βαριές ποινές: τέσσερεις σε ισόβια (Στ. Κατσαρός, Αντ. Λιάκος, Τρ. Μηταφίδης, Τ. Δαρβέρης), τρεις σε κάθειρξη 10-18,5 ετών (Παν. Καϊσίδης, Μιχ. Αραμπατζόγλου, Ηλ. Οικονόμου,) έναν σε φυλάκιση 4 χρόνων (Π. Έλκας) και σε διοικητική εκτόπιση 2,5 χρόνων τον Λ. Καπώνη.

Αν «ο αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης δεν είναι παρά ο αγώνας της ελευθερίας εναντίον της τυραννίας», τότε οποιαδήποτε αναφορά στον Αντιδικτατορικό Αγώνα αποκτά νόημα στον βαθμό που αναδεικνύει την αντίσταση, την αγωνιστική-συνειδητή στάση ζωής, σε κινητήρια δύναμη της Ιστορίας, ιδιαίτερα στις δίσεκτες μέρες μας.

5-9-2014 Τριαντάφυλλος Μηταφίδης

**************

Η μάνα του παράνομου

Ο Γιάννης Χαλκίδης, μέλος της «Δ.Ν.Λαμπράκη», σε ηλικία 27 χρονών πέρασε από την πρώτη μέρα της δικτατορίας στην παρανομία. Ηταν εργάτης, λεβητοποιός-ηλεκτροσυγκολλητής πολύ δυνατός στο σώμα και γενναίος στην ψυχή. Ατρόμητος. Μας συνέδεε πολύ στενή φιλία από το 1964 με την γνωριμία μας και την συνεργασία μας στις γραμμές της νεολαίας Λαμπράκη. Στις 7 το πρωϊ της 21ης Απριλίου του 1967 βρεθήκαμε για λίγα λεπτά και αναγκαστήκαμε να χωριστούμε, κυνηγημένοι από τους ασφαλίτες της χούντας. Σε λίγες μέρες βρεθήκαμε και πάλι και φιλοξενηθήκαμε για ένα βράδυ σε συγγενικό του σπίτι. Στη δεύτερη αυτή συνάντηση μαθαίνω ότι, σε επίσκεψη που έκανε στο σπίτι του, η μάνα του η κυρά Σαϊα του λέει τα εξής: ’’Γιατί ήρθες; Ερχονται (οι ασφαλίτες) κάθε λίγο και λιγάκι, θα σε πιάσουνε, μπορεί και να σε σκοτώσουνε αν σε βρούνε’’. ’’Δεν βαριέσαι ρε μάνα, απάντησε, ένα τομάρι έχουμε, ας το πάρουνε, και τί έγινε’’!! Και η μάνα απαντάει: ’’Να σε σκοτώσουνε μέσα στο σπίτι; Να είσαι έξω να κάνεις και κάτι’’ ....(!!!

Αυτή η σύντομη τραγική ιστορία, τραγική και για την έκβαση και για την προφητικότητά της, αποτέλεσε την έμπνευση για τους στίχους που έγραψε ο Νίκος Δαμίγος και τους τιτλοφόρησε ’’Η Μάνα του παράνομου’’ .

Η μάνα του παράνομου

(στίχοι Ν. Δαμίγου, μουσική Κ. Υψηλάντη)

Σκοτείνιασαν οι ουρανοί

κακιά μηνάνε γέννα

τί κρύβεται στο σύννεφο

γιέ μου τρέμω για σένα

Για δες σκορπίσαν τα πουλιά

λουφάξαν και τ’ αγρίμια

επρόβαλε μα τ’ αψηφάς

το σκιάχτρο, την ασχήμια

Το ξέρω πως δεν ωφελεί

κι’ ορμήνια δεν σου πρέπει

είν’ η ματιά σου καθαρή

παρ’ την ευχή μου σκέπη

Το ξέρω ψάχνεις για να βρείς

καρδιές φλόγα ν’ ανάψεις

να λαμπαδιάσουν γειτονιές

το σκιάχτρο για να κάψεις

Κυριάκος Υψηλάντης

(πολιτικός εξόριστος της χούντας στη Λέρο)