Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Περισσότερο κι από όλα τα άλλα οικονομικά προβλήματα, η, τρίτη, ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών εξελίσσεται σε γρίφο για τον απλό πολίτη, καθώς εμπλέκει με το ζήτημα των «κόκκινων δανείων» και την αγορά τους από ξένα funds. Πώς θα γίνει, τι υπαγορεύει η συμφωνία και πώς θα διασφαλιστούν οι αδύναμοι οφειλέτες;
Μπροστά σε μια νέα ανακεφαλαιοποίηση, δηλαδή μια νέα επιχείρηση διάσωσης των τραπεζών, που θα αυξήσει περαιτέρω το χρέος του Δημοσίου, γιατί δεν υπενθυμίζουμε την αιτία αυτού του επαναλαμβανόμενου προβλήματος;
Στις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις εντοπίζονταν δύο προβλήματα. Το πρώτο είναι οι μη επαρκείς προβλέψεις για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι λανθασμένες προβλέψεις για την προοπτική στην ελληνική οικονομία. Κατά συνέπεια δεν προβλεπόταν ο σωστός ρυθμός αύξησης των «κόκκινων» δανείων. Στο λάθος συνέβαλε και η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία υποστήριζε το ευνοϊκότερο σενάριο. Το δεύτερο, του οποίου δεν μπορεί, βεβαίως, να μετρηθεί η επίπτωση, είναι ότι δεν άλλαξαν οι διοικήσεις των τραπεζών, αντίθετα από ό,τι γίνεται παγκοσμίως, όταν το κράτος βάζει δημόσια κεφάλαια για τη διάσωση.
Αλλά να επανέλθουμε στο πρώτο: όσο η οικονομία δεν παράγει πλούτο, και βρίσκεται σε ύφεση, δεν εισρέουν νέοι πόροι (καταθέσεις), δεν μπορούν να αποπληρωθούν τα υφιστάμενα δάνεια ,δεν παράγονται νέα δάνεια για να προκύψουν κέρδη για τις τράπεζες, που θα βοηθήσουν στην κεφαλαιακή τους επάρκεια, το φαινόμενο θα επαναλαμβάνεται. Να πούμε ότι την τελευταία περίοδο - από τον Νοέμβρη 2014 αποσύρθηκαν 43 δισ. ευρώ καταθέσεις - επιδεινώθηκε το πρόβλημα, ειδικά με την επιβολή του ελέγχου κεφαλαίων. Το κρίσιμο είναι, λοιπόν, να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία, να λειτουργεί κανονικά, να παράγει και τότε και το τραπεζικό σύστημα θα αρχίσει να ισορροπεί.
Πώς θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση
Έχουμε μπροστά μας, όταν μιλάμε για το πρόβλημα των τραπεζών, ένα πολυπαραγοντικό παιχνίδι. Πώς τοποθετούνται οι διάφορες πλευρές, δανειστές, διοικήσεις, κυβέρνηση, μέτοχοι κτλ; Τι προβλέπει το τρίτο μνημόνιο;
Έχουν προβλεφθεί ως και 25 δισ. για τις τράπεζες και η διαδικασία πρέπει να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους καθώς το καθεστώς αλλάζει από 1/1/2016 και οι διασώσεις θα γίνονται όχι στη βάση του bail in (διάσωση με εσωτερικά μέσα) αλλά του bail out (διάσωση με εξωτερικά μέσα). Ο υπολογισμός του ενεργητικού των τραπεζών θα πρέπει να συνδυαστεί με τα μακροοικονομικά σενάρια για την οικονομία και να υπολογισθεί το ποσό των αναγκαίων νέων κεφαλαίων, μια πρώτη αποτίμηση.
Υπάρχουν δύο απόψεις στους δανειστές. Η πρώτη είναι να γίνει ισχυρή ανακεφαλαιοποίηση και η δεύτερη μετριοπαθής, διότι στην πρώτη περίπτωση θα έχει ως συνέπεια το κράτος να έχει ισχυρή πλειοψηφία και αυτό δεν θα προσελκύει ιδιώτες να συμμετάσχουν. Αντίθετα, άλλοι υποστηρίζουν ότι η ριζική παρέμβαση δημιουργεί σιγουριά και αφήνει περιθώρια για ιδιώτες. Γνώμη μου είναι ότι η αναδιάρθρωση πρέπει να πάει σε βάθος, να κληθούν και οι ιδιώτες να βάλουν όσα κεφάλαια μπορούν και από εκεί και πέρα το κράτος, εάν δεν μπορούν, να βάλει τα χρήματα και να αναλάβει την ευθύνη για τα επόμενα τρία χρόνια. Εάν γίνει αυτό και λειτουργεί και η οικονομία νομίζω ότι το ελληνικό δημόσιο σε δυο – τρία χρόνια μπορεί να πάρει πίσω τα χρήματα που έχει βάλει.
Είναι πρωτοφανές, διεθνώς, το δημόσιο να βάζει χρήματα και να μην μπορεί να τα ξαναπάρει πίσω. Στις ΗΠΑ, μάλιστα, έχουν ήδη εισπραχθεί 196 δισ. δολάρια από τα 205 που είχαν δοθεί ως βοήθεια υποστήριξης και έχει προκύψει καθαρό κέρδος 17 δισ. Στην Ελλάδα, αντίθετα, η αξία των μετοχών που κατέχει το ΤΧΣ από 26 δισ. είναι περίπου 6. Το τραπεζικό σύστημα με το τέλος αυτής, της τρίτης, ανακεφαλαιοποίησης θα έχει βάλει από 63 – 73 δισ. ευρώ, εκτός από τις εγγυήσεις που είναι περίπου 130 δισ.
Από την πλευρά των νυν διοικήσεων και των μετόχων τι επιδιώκεται ή τι μπορεί να επιδιώκουν;
Οι ιδιώτες μέτοχοι επιδιώκουν να περιορίσουν, καταρχάς, τις ζημιές τους και να διατηρήσουν τις διοικήσεις των τραπεζών, όπως τώρα.
Η κυβέρνηση τι πρέπει να επιδιώκει;
Κατά την άποψή μου η κυβέρνηση πρέπει να θέλει ένα τραπεζικό σύστημα, το οποίο να λειτουργεί με κανονικούς όρους, ελεγχόμενο και ρυθμισμένο.
Με τις ίδιες διοικήσεις, όμως, γίνεται αυτό; Ο πρωθυπουργός, βέβαια, στη Βουλή άφησε να εννοηθεί ότι δεν τις θέλει, ότι θα αξιολογηθούν.
Δεν μπορώ να πω, να εκτιμήσω τι ακριβώς θέλει η κυβέρνηση στο σημείο αυτό. Η αξιολόγηση των διοικήσεων, να σημειώσουμε, αναφέρεται στη συμφωνία. Αποτελεί οδηγία της ΕΕ, με βάση την οποία μέχρι την άνοιξη του 2016 θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση των διοικήσεων.
Τι θα γίνει με τα κόκκινα δάνεια
Συζητώντας για την ανακεφαλαιοποίηση, εμπλέκονται ευθέως και τα κόκκινα δάνεια. Δηλαδή μπορεί να προκύψει – ή και να επιβληθεί – πολιτική για τα κόκκινα δάνεια. Η κυβέρνηση ως τώρα υποστήριζε το αντίθετο, αν και δηλώσεις υπουργών προετοιμάζουν ότι θα έχουμε ανατροπή. Τι ισχύει;
Στα μνημόνια η πολιτική για τα κόκκινα δάνεια ήταν πολύ συγκεκριμένη. Έλεγε ότι από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς για τα στεγαστικά και στα επιχειρηματικά να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων. Πολλά απ’ αυτά τα δάνεια θα μπορούσαν να δοθούν σε ξένα funds. Οι τράπεζες θα κάνουν τις μελέτες αξιολόγησης – αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων. Το σχέδιο είναι το εξής: Όσον αφορά τα επιχειρηματικά κόκκινα δάνεια, 30 – 35 δισ. περίπου – τα υπόλοιπα είναι καταναλωτικά ή στεγαστικά – θα γίνουν μελέτες από τις τράπεζες ποιες επιχειρήσεις να μείνουν και ποιες να εκκαθαριστούν. Οι δεύτερες, θα προχωρήσουν σε κανονική εκκαθάριση. Τα υπόλοιπα δάνεια τα οποία θα αναδιαρθρωθούν, για να μπορούν οι επιχειρήσεις να συνεχίσουν, θα δοθούν σε ξένα funds. Δηλαδή μπορεί να υπάρξουν ξένα funds τα οποία θα αναλάβουν τα δάνεια αναδιαρθρωμένων επιχειρήσεων και ξένα funds, τα λεγόμενα (distressed funds) που θα αγοράσουν δάνεια, τα οποία είναι μη αποτελεσματικά, προς εκκαθάριση.
Πάμε, όμως, έτσι σε ένα σχέδιο που θα επιδιώξει λύση, βίαιη λύση, που δεν περιμένει κανένας ότι θα φροντίζει να περισωθεί όσο το δυνατό περισσότερο από το εγκατεστημένο παραγωγικό δυναμικό ή να μειώνονται οι κοινωνικές επιπτώσεις.
Σαφώς, θα έχει ένα κοινωνικό και παραγωγικό αρνητικό αποτέλεσμα, διότι θα αυξηθεί η ανεργία. Αλλά αυτή η επιλογή το αποδέχεται, επειδή θεωρεί ότι αργότερα αυτά θα επανορθωθούν, θα ξαναρχίσει πάλι η ανάπτυξη της οικονομίας κ.τ.λ.
Η αβεβαιότητα του μέλλοντος, υπ’ αυτούς τους όρους, θα παραμένει.
Ένα δεύτερο θέμα που είναι πιο σημαντικό, είναι ότι πολλές απ’ αυτές τις επιχειρήσεις δεν γνωρίζουμε πού θα καταλήξουν ως προς την ιδιοκτησία τους. Διότι, αν οι τράπεζες περάσουν, σε μεγάλο βαθμό στην ιδιοκτησία του ΤΧΣ, δηλαδή στο ευρωπαϊκό αντίστοιχο ταμείο, θα περάσουν και τα δάνεια των επιχειρήσεων. Είναι ένα πρόβλημα που δεν γνωρίζουμε πώς θα λυθεί, τελικά.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν πρέπει να έχει λόγο εδώ;
Σαφέστατα θα έχει, και πρέπει να έχει λόγο και θα έπρεπε να έχει λόγο, αλλά τι μπορεί να κάνει όταν δεν της ανήκει η ιδιοκτησία; Έχω την εντύπωση ότι σε μεγάλο βαθμό τα στεγαστικά δάνεια θα προφυλαχθούν, δηλαδή εκεί θα υπάρχει μια κοινωνική πρόνοια. Είναι αυτό από τα βασικά θέματα του δεύτερου νομοσχέδιου, που θα εισαχθεί μάλλον την εβδομάδα που αρχίζει.
Μιλώντας, πάλι, για τα επιχειρηματικά, όταν η αναδιάρθρωση γίνεται σε περίοδο ύφεσης δεν είναι ακόμη πιο επιβαρυμένη;
Δεν διαφωνώ. Η αναδιάρθρωση πρέπει να γίνει με σωστό τρόπο. Ποιος, όμως, μπορεί να είναι αυτός, όταν η οικονομία είναι σε ύφεση; Νομίζω ότι θα έπρεπε, το έχει πει αυτό και η κυβέρνηση, να υπάρξει ένας μηχανισμός που σ’ αυτή τη διαδικασία αναδιάρθρωσης να εμπλακεί και το υπουργείο Οικονομίας. Να είναι παρόν, δηλαδή, το κράτος, δεν μπορεί να απέχει. Δεν μπορεί να αφήσει το πρόβλημα στην ευχέρεια μόνο των τραπεζών, όπως είχαν κάνει οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Και νομίζω ότι κάτι τέτοιο υπαινίσσεται η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
