Σε πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου ΕΝΑ φαίνεται πως τα συναισθήματα που κυριαρχούν μεταξύ των εργαζομένων είναι η απογοήτευση και ο θυμός. Παράλληλα, ως ένα από τα κυρίαρχα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα ορίζεται η ύπαρξη χαμηλών μισθών και οι συνθήκες εργασίας.
Μετά το 2020, φαίνεται πως 4/10 εργαζόμενους σκέφτηκαν τουλάχιστον μια φορά να παραιτηθούν από την εργασία τους. Τα μέτρα περιορισμού, η έλλειψη προσωπικού γενικότερα αλλά και λόγω πανδημίας (ασθένειες, άδειες κλπ), ήταν κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες. Κατά συνέπεια αυξήθηκαν σημαντικά και τα βάρη των εργαζομένων στον χώρο εργασίας (λιγότερα χέρια – περισσότερος όγκος). Χαρακτηριστικά και σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ παρατηρούμε πως το Α’ Δεκάμηνο του 2022 καταγράφεται χαμηλότερο ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2021 και σε σύγκριση με τα τελευταία 7 χρόνια, εξαιρώντας την ιδιαίτερη χρονιά του 2020 όποτε και εμφανίστηκε η πανδημία. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αναφερθεί το ιστορικό αρνητικό ισοζύγιο του μηνός Αυγούστου 2022, το υψηλότερο που έχει καταγραφεί από το 2001 και έπειτα.
Από τους κυρίαρχους λόγους που κάποιος σκέφτηκε να παραιτηθεί ήταν οι χαμηλές αποδοχές σε σχέση είτε με τα προσόντα του (39%) είτε με την προσφορά του στην εργασία (37%), ενώ έπεται στην τρίτη θέση το περιβάλλον εργασίας (28%).
Το ύψος των μισθών αναδεικνύεται σε μείζον πρόβλημα ειδικά σε εποχές που η αύξηση του ενεργειακού κόστους και το κύμα ανατιμήσεων χτυπά τον πυρήνα της καθημερινής επιβίωσης, όπως παρατηρούμε και στις σχετικές έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ για την εξέλιξη του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ). Την ίδια στιγμή, παρατηρούμε την αδυναμία της αγοράς εργασίας να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των εργαζόμενων, καθώς αρκετοί θεωρούν πως τα προσόντα τους αξίζουν περισσότερα σε επίπεδο αμοιβών. Το πρόβλημα των μισθών διαπερνά όλες τις ηλικιακές ομάδες. Στο ίδιο μήκος κύματος παρατηρούμε, σύμφωνα με την έρευνα, πως η πλειοψηφία όσων είναι δυσαρεστημένοι από τις αποδοχές τους έχει μειώσει την ψυχαγωγία εκτός σπιτιού, δεν πήγε διακοπές το 2022, αδυνατεί να υποστηρίξει οικονομικά τη ψυχαγωγία που θα επιθυμούσε, ενώ αναγνωρίζει πως ο ελεύθερος χρόνος που διαθέτει δεν αρκεί για τη ψυχαγωγία που θα επιθυμούσε.
Τα ευρήματα αυτά παρουσιάζουν μια τάξη εργαζομένων στην οποία ένας τύπος εργασίας κυριαρχεί. Πιο συγκεκριμένα, η κακοπληρωμένη εργασία (σύμφωνα και με τις απαντήσεις) ευθύνεται για την αδυναμία οικονομικής υποστήριξης των θελήσεών τους, ενώ παράλληλα ο εργασιακός χρόνος στέκεται ετεροβαρώς σε σύγκριση με τον ελεύθερο. Η εργασιακή πίεση, λοιπόν, δηλώνει παρούσα και εκτός εργασίας. Η πίεση εντός του χώρου εργασίας, μεταφέρεται και μετασχηματίζεται έξω από το εργασιακό περιβάλλον σε μια πίεση θελήσεων από δύο «βαρίδια»: α) οικονομική αδυναμία, β) λίγος ελεύθερος χρόνος. Το μοντέλο ζωής των εργαζομένων υποβαθμίζεται και αυτή η διαπίστωση έρχεται να εξηγήσει πιο άμεσα τους λόγους για τους οποίους τα συναισθήματα της απογοήτευσης και του θυμού κυριαρχούν. Η απογοήτευση και ο θυμός ενισχύονται και από το γεγονός πως τα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση κρίνονται ως ανεπαρκή, μιας και το 67% αναφέρει πως δεν έχει βοηθηθεί καθόλου από αυτά. Η αναγνώριση της ανεπάρκειας προέρχεται από όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες (μισθωτοί, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, άνεργοι) δείχνοντας πως υπάρχει ένα συνολικό ζήτημα.
Οι πολίτες, λοιπόν, κρίνουν πως μέτρα όπως τα κουπόνια ενίσχυσης (power pass 1&2, fuel pass 1&2 κλπ), το καλάθι του νοικοκυριού και οι, εν τοις πράγμασι, καθυστερημένες εκπτώσεις στους λογαριασμούς ρεύματος δεν έχουν επιλύσει το πρόβλημά τους.
Η ακρίβεια ανάγεται στο νούμερο ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα. Η καθήλωση δε των μισθών, που μειώνει την αγοραστική δύναμη, καθιστά την ακρίβεια ακόμη πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Αν παλαιότερα, λοιπόν, το πρόβλημα ήταν η εύρεση εργασίας, σήμερα το πρόβλημα είναι η εύρεση καλής εργασίας με όρους μισθολογικούς και συνθηκών. Αν το εύρημα αυτό συνδυαστεί με την μεγάλη παραίτηση που είδαμε μετά την πανδημία, δημιουργείται μια προβληματική συνθήκη που χτυπάει ηχηρό καμπανάκι για την αγορά εργασίας η οποία δείχνει να αδυνατεί να σταθεί στις προσδοκίες των εργαζόμενων.
Συμπερασματικά, η μισθωτή εργασία σήμερα για σημαντική μερίδα εργαζόμενων μοιάζει να μην μπορεί να προσφέρει επαρκείς επιβιωτικές λύσεις, ενώ ο κόσμος της μισθωτής εργασίας δείχνει να βρίσκεται αντιμέτωπος με μια συρρίκνωση του βιοτικού του επιπέδου. Βασικό εργαλείο για να αναστραφεί αυτή η εικόνα είναι η αύξηση της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών, η οποία εκτός από ζωτικής σημασίας ζήτημα για την στήριξη του βιοτικού επιπέδου, είναι και μια ανάγκη για την ίδια την αγορά εργασίας ώστε να επέλθει ένα νέο σημείο ισορροπίας μεταξύ των συντελεστών παραγωγής. Η σταθερή και αξιοπρεπής εργασία που αποφέρει δίκαιο και επαρκή μισθό, είναι από τους βασικούς στόχους της ατζέντας 2030 του ΟΗΕ για βιώσιμη ανάπτυξη. Η δικαιοσύνη στο μισθό είναι ένα σημείο το οποίο αναγνωρίζεται και από τα ευρωπαϊκά κείμενα.
Η μείωση του μισθολογικού κόστους και οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης θεωρήθηκαν ως πανάκεια για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας κατά τη διάρκεια των Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής της δεκαετίας που πέρασε. Οι συνθήκες όμως πλέον είναι τελείως διαφορετικές και η προσαρμογή της αγοραστικής δύναμης του μισθού στο ύψος των αναγκών της κοινωνίας μοιάζει επιβεβλημένη.
