Ενας διάλογος ελεύθερος, δημοκρατικός, πλουραλιστικός εξελίσσεται ήδη μπροστά στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Ενας πλούτος ιδεών προκαλεί το ιδιαίτερο ενδιαφέρον πολιτικοποιημένων αλλά και λιγότερο πολιτικοποιημένων πολιτών. Στα πρώτα συμπεράσματα ανήκει οπωσδήποτε η διαπίστωση ότι το πεδίο των συμφωνιών είναι σαφώς ευρύτερο από το πεδίο των διαφωνιών.

Αλιεύουμε από το «Κείμενο συμβολής και κριτικές παρατηρήσεις επί της ύλης της προσυνεδριακής συζήτησης», δηλαδή από την παρέμβαση των 24 στελεχών. «Ναι σε ένα συνέδριο ενωτικό, δημοκρατικό με προωθητικές συνθέσεις, όπως το πετύχαμε στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του Ιουλίου. Οχι σε ένα συνέδριο άγονων αντιπαραθέσεων, σύγκρουσης μηχανισμών και ξεκαθαρίσματος λογαριασμών, που αφήνουν αδιάφορη ή και απωθούν την κοινωνία».

Δύσκολο να διαφωνήσεις. Το μήνυμα προς το εσωτερικό, σαφέστατο. Η δαιμονοποίηση ιδεών και απόψεων υπονομεύει τον ενωτικό και δημοκρατικό χαρακτήρα. Ο διάλογος, πάντοτε σε πνεύμα αλληλεγγύης και συντροφικότητας. Η κοινωνία του κόμματος είναι έτοιμη να πατάξει κάθε παρεκτροπή και κάθε συμπεριφορά έξω από την κουλτούρα μιας διαχρονικής πολιτικής και κομματικής παράδοσης της Αριστεράς και της δημοκρατικής παράταξης.

«...Δημιούργησε (ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.) διαιρέσεις στις γραμμές του με πλαστά πολιτικά διλήμματα περί ΣΥΡΙΖΑ του 3% και του 33%, περί της μετάλλαξής του ή μη σε κεντρώο κόμμα, περί του ποιοι είναι υπέρ και ποιοι εναντίον της διεύρυνσης, τη στιγμή που η μαζικοποίηση του κόμματος αποτελούσε στόχο καθολικής αποδοχής».

Πολύ δύσκολο να διαφωνήσεις. Η «ασάφεια όσον αφορά την ταυτότητα του κόμματος», όταν υπάρχει, δημιουργεί μη υπερβατές συγχύσεις στην κοινωνία.

Αλιεύουμε στη συνέχεια από τη συμβολή της κίνησης «Γέφυρα», «Για ένα σύγχρονο κόμμα της Αριστεράς, για έναν σύγχρονο προοδευτικό μεταρρυθμιστικό πόλο».

«Ο διάλογος με το ΚΙΝ.ΑΛΛ. έχει πρωτεύουσα σημασία τόσο λόγω της εκλογικής γεωγραφίας όσο και επειδή πιστεύουμε πως υπάρχει έδαφος για πολιτικές συγκλίσεις. Η ανάδειξη νέας ηγεσίας στο ΚΙΝ.ΑΛΛ. μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για μια επανεκκίνηση στις σχέσεις μας, αν και πολλά θα εξαρτηθούν από τη βούληση του ΚΙΝ.ΑΛΛ. να εγκαταλείψει τον συνεχή μετεωρισμό του ανάμεσα στην προοδευτική συμπαράταξη και το αντιΣΥΡΙΖΑ Μέτωπο». Δύσκολο να διαφωνήσεις. Η πρόταση για ιδεολογικές και προγραμματικές συγκλίσεις στο εκλογικό τραπέζι της απλής αναλογικής.

«Οι διακρίσεις στη βάση του φύλου, της φυλής, της θρησκείας, της προέλευσης, της εθνικότητας, του σεξουαλικού προσανατολισμού...ως αφετηρία αποκλεισμών και άσκησης βίας (γυναικοκτονίες)». Θα μπορούσε να συγκροτήσει την κορωνίδα της δικαιωματικής διακήρυξης του συνεδρίου. Ερχομαι τώρα στις πράγματι ρηξικέλευθες προτάσεις του προέδρου του κόμματος Αλέξη Τσίπρα. Επισημαίνεται οπωσδήποτε το γεγονός ότι ο προσυνεδριακός εσωκομματικός διάλογος πάνω σε αυτές, μέχρι τώρα, δεν αναφέρεται ή αναφέρεται περιορισμένα σε μείζονα θέματα όπως:

Ψηφιακή δομή και λειτουργία. Η δυνατότητα, δηλαδή, ψηφιακής λειτουργίας των οργάνων του κόμματος, εκτός της διά ζώσης, που παραμένει πάντοτε ο κανόνας. Συμμετοχική δημοκρατία. Η δυνατότητα, δηλαδή, διεξαγωγής καθολικών δημοψηφισμάτων μεταξύ των μελών πάνω σε κορυφαία πολιτικά ζητήματα. Προκριματικές εκλογές. Με τη συμμετοχή ευρύτερων, εκτός από τα μέλη, κοινωνικών ομάδων για τη συγκρότηση τοπικών ψηφοδελτίων για εθνικές ή αυτοδιοικητικές εκλογές. Θητείες στελεχών. Η εισαγωγή, δηλαδή, ανώτατου ορίου θητειών για τη Βουλή, την Ευρωβουλή και αντίστοιχα την Κεντρική Επιτροπή και την Πολιτική Γραμματεία του κόμματος, προκειμένου να διασφαλίζεται η ανανέωση του στελεχικού δυναμικού. Ισότητα φύλων. Καθιέρωση, δηλαδή, πλήρους ισότητας των φύλων σε όλα τα επίπεδα και όργανα του κόμματος.

Υποθέτω, βασίμως ίσως, ότι το περιορισμένο σχετικά διαλεκτικό ενδιαφέρον οφείλεται στην ευρύτατη συμφωνία γύρω από τις συγκεκριμένες προτάσεις.

Αντίθετα, το συνολικό ενδιαφέρον και η σχετική επιχειρηματολογία επικεντρώνονται, ως συμφωνία και ως διαφωνία, στο θέμα της εκλογής της ηγεσίας του κόμματος (πρόεδρος και Κεντρική Επιτροπή) από τα μέλη του κόμματος με καθολική ψηφοφορία, με ενιαία λίστα, μετά την έγκριση από το συνέδριο των υποψηφιοτήτων.

Ας μου επιτραπούν εδώ ορισμένες παρατηρήσεις: Προφανές είναι ότι η συνολική αυτή και πρωτοποριακή για την ιστορία των κομμάτων διαδικασία θα τελεί υπό συγκεκριμένες «αυστηρές» καταστατικές εγγυήσεις, που θα εξασφαλίζουν πλήρως την εγκυρότητα και τον αδιάβλητο χαρακτήρα (ποια μέλη, πότε χρονικά κ.λπ.).

Ο λεγόμενος «αρχηγισμός» ως θεωρία και ως πράξη δεν εξαρτάται από το σύστημα εκλογής του «ηγέτη», όσο εξαρτάται από ευρύτερες ιστορικοπολιτικές συγκυρίες γύρω από εξελίξεις, καταστάσεις και πρόσωπα. Θα μπορούσε να υποστηριχτεί, για παράδειγμα, ότι η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ή το ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου δεν συγκροτούσαν «αρχηγικά» κόμματα, αφού τα καταστατικά τους προέβλεπαν την εκλογή του προέδρου του κόμματος από το συνέδριο;

Η ολιγαρχική ιδιοκτησία, διαχείριση και επιρροή των ΜΜΕ αποτελεί παγκοσμίως μεγάλο σύγχρονο συνολικό ζήτημα «νόθευσης» της δημοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας και των εκλογικών διαδικασιών. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι ο θεσμικός αυτός «κίνδυνος» ελαχιστοποιείται, όταν έχουμε μπροστά μας μέλη δημοκρατικού και αριστερού κόμματος, επομένως απόλυτα συνειδητοποιημένους και ενεργούς, δηλαδή ιστορικούς, πολίτες.

* ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου